این دیدار بار دیگر گمانهایی را نسبت به حزب حاکم توسعه وعدالت (AKP) به‌وجود آورده است. این گمان وجود دارد که سیاست خارجی حزب حاکم تا اندازه‌ای برگرفته از ملاحظات ایدئولوژیک، خصوصاً اتحاد و همبستگی اسلامی است.
از زمان روی کار آمدن حزب عدالت و توسعه در نوامبر 2002، سیاست خارجی این حزب بر اساس آنچه پروفسور احمد دعوت اوغلو، مشاور عالی سیاست خارجی رجب طیب اردوغان، با عنوان« عمق راهبردی »از آن یاد می‌کند، دنبال می‌شود.
دعوت اوغلو چنین استدلال می‌کند که قبل از سال 2002 سیاست خارجی ترکیه نامتعادل بود و تأکید بیش از حدی بر روابط با اروپای غربی و ایالات متحده وجود داشت و این امر باعث غفلت و مسامحه در مورد ایجاد رابطه با دیگر کشورها خصوصاً کشورهای خاورمیانه شده بود.
بی شک دیدگاه دعوت اوغلو قابل تامل است. به‌طور مثال، برخلاف دیگر قدرتهای امپراتوری قبلی، جمهوری ترکیه از زمان تأسیس در سال 1923 به مدت 80 سال، اساساً رابطه با کشورهای جدا شده از امپراتوری عثمانی در شمال آفریقا و خاورمیانه را فراموش کرده بود.
هر چند کارشناسان سیاسی ادعا می‌کنند که محرک اصلی حزب عدالت و توسعه جبران این ناهماهنگی و ایجاد تعادل بین اتحاد اسلامی و دلتنگی برای موقعیت سابق عثمانی نیست بلکه هدف اصلی حزب عدالت و توسعه تلاش برای دفاع مجدد از آنچه به‌عنوان جایگاه حقیقی ترکیه به‌عنوان قدرت منطقه‌ای برتر و رهبری دنیای اسلام از آن یاد می‌شود، است.
اساساً پس از به قدرت رسیدن Akp، تلاش‌های این حزب برای « جبران این ناهماهنگی » بیشتر بر کشورهای اسلامی متمرکز شده است. در برخی موارد همچون انرژی، این حزب تلاش کرده است از لحاظ سیاسی و اقتصادی روابط قدرتمندی با همسایگانش سوریه و ایران به‌وجود آورد.
می‌توان گفت ایجاد روابط نزدیکتر با این کشورها در عمل سودمند است؛هرچند مطرح کردن این بحث عیناً در مورد سودان مشکل است.
دولت خارطوم یکی از دولت‌های اسلامی در منطقه است و از سوی دیگر کالین پاول، وزیر امور خارجه سابق ایالات متحده زمانی با عنوان کردن مسئله « نسل کشی» در دارفور و مقصر دانستن خارطوم در این نسل‌کشی در تخریب چهره سودان در دیدگاه جامعه جهانی بسیار فعال عمل کرده است.
با وجود این، Akp از زمان روی کار آمدنش تلاش زیادی برای ایجاد و توسعه روابط نزدیک با سودان به نسبت دیگر کشورهای آفریقایی انجام داده است وسران Akp به کرات از سودان به‌عنوان « شریک ما در آفریقا» یاد کرده‌اند.
در دسامبر 2007، وزیر امور تجارت خارجی ترکیه، در مراسم ضیافتی که در آنکارا برای انتشار کتابی درباره سودان برگزار شده بود، سودان را به‌عنوان « خورشید آفریقا» مورد خطاب قرار داد و پیش‌بینی کرد که بزودی این کشور به بزرگترین شریک تجاری ترکیه در آفریقا تبدیل خواهد شد.
وی متذکر شد، تجارت دو جانبه بین دو کشور از رقم 35 میلیون دلار در سال 2002 به حدود 300 میلیون دلار در سال 2007 افزایش یافته است. او همچنین اضافه کرد که هم اکنون 100 شرکت ترک در سودان مشغول به کار هستند.
وزیر امور تجارت خارجی ترکیه از تمامی تجار ترکی که تاکنون به سودان سفر نکرده‌اند خواست به این کشور سفر کنند. اساساً اغلب شرکت‌های ترک که درسودان مشغول کارند از سوی مسلمانان شدیداً محافظه کار اداره می‌شوند.
وی در سفری که در سال 2006 به سودان داشت مدرسه‌ای را که پیروان واعظ تبعیدی مسلمان فتح‌الله گولن ساخته بودند، افتتاح کرد.
آمارها نشان می‌دهد تلاش‌هایی که برای تبدیل سودان به بزرگترین شریک تجاری ترکیه در آفریقا صورت می‌گیرد نمی‌تواند تنها دلایل اقتصادی داشته باشد. هرچند منابع نفت سودان چندان زیاد نیست اما هیچ دلیلی وجود ندارد که این کشور نتواند با دیگر کشورهای آفریقایی همچون مصر، لیبی و الجزایر، درصورت نیاز ترکیه به انرژی، رقابت کند.
با وجود افزایش سریع تجارت دوجانبه از سال 2002 بدین سوی، در 11 ماه نخست سال 2007، صادرات ترکیه به سودان 8/168 میلیون دلار و وارداتش از این کشور 6/215 میلیون دلار بوده است.
بنابراین سودان در میان، بازارهای بزرگ صادراتی ترکیه رتبه 65 را دارا بوده و برای ترکیه به‌عنوان منبع واردات(شصت و یکمین کشور) محسوب می‌شود.
در نهایت در 11 ماه اول سال 2007 سودان تنها 15در صد از کل تجارت خارجی ترکیه را به خود اختصاص داده است و لذا پس از الجزایر، مراکش، مصر، لیبی، آفریقای جنوبی وتونس، هفتمین شریک تجاری بزرگ ترکیه محسوب می‌شود.
علاوه بر این، ترکیه سعی می‌کند روابط سیاسی راتحکیم بخشد.دیدار البشیر از آنکارا در نتیجه دعوت اردوغان در دسامبر 2007 از وی صورت می‌گیرد. هنوز مشخص نیست رهبران 2 کشور درباره چه موضوعاتی قرار است با یکدیگر گفت‌وگو کنند.
هر چند در تاریخ 11-8 ژانویه (18تا21 دی ماه)، وزیر دفاع ترکیه، برای بحث درمورد امکان همکاریهای نظامی بین 2 کشور به سودان سفر کرده بود. همچنین واضح است نگاه مربوط به اتحاد و همبستگی اسلامی، شکل دهنده دیدگاه AKP درباره دولت سودان بوده است.
مقامات AKPبارها سعی کرده‌اند خارطوم را درباره آنچه در دافور اتفاق افتاده، بی‌تقصیر اعلام کنند.
در مارس 2006 نخست وزیر ترکیه که در اجلاس سران اتحادیه عرب به‌عنوان یک ناظر، شرکت کرده بود از دافور دیدن کرد و وقتی از نظر وی درباره وضعیت دافور سؤال شد، وی پاسخ داد « من معتقدم وضعیت دارفور هیچ شباهتی به نسل کشی ندارد. به هر صورت آیات قرآن قبیله‌گرایی را منع کرده است.»
Jamestown.org
17ژانویه 2008
