کارتی برای همه امور

• فناوری

کارت هوشمند سوخت، پروژه مفصلی که بعد از چند سال تعطیلی دوباره قرار بر اجرایی شدن آن گذاشته شده، قرار است این‌بار از طریق به کارگیری سامانه‌های هوشمند، کم‌هزینه‌تر از قبل باشد. وزیر ارتباطات در حساب توییتری‌اش پیشنهاد داده برای کم‌کردن هزینه صدور این کارت‌های هوشمند که دست‌کم ۳۳۰میلیارد تومان تخمین زده می‌شود، از زیرساخت‌های دولت الکترونیک استفاده شود. به‌نظر می‌رسد محمدجواد آذری‌جهرمی به جز اتصال کارت سوخت به کارت‌های بانکی بر این ایده تمرکز داشته باشد که گواهینامه، کارت نظام وظیفه، کارت ملی و کارت سلامت و... نیز بتوانند از طریق یک پلتفرم واحد خدمات‌رسانی کنند. با این حساب، هزینه صدور کارت، زمان آمد و رفت شهروندان و هزینه سربار اداری کمتر شده و خدمات‌رسانی سرعت و دقت بیشتری خواهد داشت. با وجود فناوری‌های جدید اکنون هر روز مردم کشور باید درگیر دریافت نوعی جدید از کارت هوشمند باشند که هزینه‌های بسیاری را به‌صورت موازی برای کشور به‌دنبال دارد.

• ارائه سرویس روی یک کارت

اتصال کارت‌های هوشمند به یکدیگر از نظر فنی شدنی است و سال‌هاست در بسیاری از کشورهای جهان اجرا می‌شود. در بسیاری از کشورهای پیشرفته کارت شناسایی یا Identity card معمولا دارای یک چیپ الکترونیکی است که اطلاعات مهمی از دارنده کارت را در خودش ذخیره کرده است. با این حساب، شهروندان برای دریافت بسیاری از خدمات بهداشتی، رانندگی و... کافی است صرفا یک کارت را ارائه کنند. این سامانه مدتی است روی تلفن‌های هوشمند نیز پیاده‌سازی شده است و در بسیاری موارد شهروندان نیازی به ارائه کارت نیز ندارند. سامانه‌های لمسی، مبتنی بر اثر انگشت یا اسکن چشم نیز ایده‌های دیگری هستند که عمدتا به‌صورت آزمایشی در جهان روی آنها کار می‌شود.

• زیرساخت‌های ناکافی

به‌نظر می‌رسد یکی از مهم‌ترین مشکلات در به ثمر ننشستن چنین ایده‌هایی، آماده‌ نبودن زیرساخت‌های کشور برای پذیرش یکپارچگی اطلاعات باشد. مجتبی مصطفوی، کارشناس سایبری دراین باره به همشهری می‌گوید: «مشکل اینجاست که تمام اطلاعات کشور روی یک سامانه مشخص قرار نگرفته و سازمان‌های مختلف با یکدیگر و با دولت در این زمینه همکاری ندارند. در نتیجه حتی اگر کارت هوشمند حاضر باشد، اتصال آن به اطلاعات دشوار است.» از طرفی دیگر، هوشمندسازی به‌عنوان یک راهکار مشخص در کشور جا نیفتاده است، تا جایی که کارت‌های شناسایی ملی به چیپ‌های الکترونیکی مجهز شده‌اند اما عملا هیچ اطلاعاتی روی آنها قرار ندارد. به‌طوری که، غیر از ساختار مقوایی‌شکل کارت ملی عملا هیچ ابزار هوشمند دیگری در دست شهروندان نیست.

• سرعت بالای استهلاک 

استهلاک سریع تجهیزات کارت‌های هوشمند و سامانه‌های مرتبط با آنها یکی از مشکلات جدی است که در انتظار پروژه‌هایی مثل کارت سوخت قرار گرفته است. مرتضی مقدسیان، مدیرعامل سابق بهسازان ملت و نخستین مجری اجرای کارت سوخت در ایران چندی پیش در گفت‌وگو با ماهنامه پیوست با اشاره به هزینه ۱۰۰میلیون دلاری مورد نیاز برای راه‌اندازی دوباره سامانه کارت‌های سوخت گفته بود: «تجهیزات سخت‌افزاری معمولا بعد از ۳ تا ۵سال مستهلک می‌شوند و در شرایط فعلی ۱۰سال از عمر تجهیزات به‌کار گرفته شده در جایگاه‌های سوخت می‌گذرد. از هیچ‌کدام از آن تجهیزات نمی‌توان بهره برد و اگر بخواهیم مجددا طرح کارت سوخت و سیستم سهمیه‌بندی بنزین را اجرا کنیم باید تمام تجهیزات را تعویض کنیم.» این در حالی است که فناوری‌های جدیدی برای کمتر کردن دغدغه‌های مشابه، سال‌هاست در جهان اجرا می‌شوند.

• فناوری نوین؛ راه‌حل کاهش هزینه

 بالابودن هزینه صدور کارت باعث شده در جهان فناوری‌های جایگزین دیگری برای آن پیدا شوند. هم‌اکنون کارت‌های هوشمند در کشور ما و تجهیزات مرتبط با نگهداری و پشتیبانی آن کاملا خارجی هستند. به همین دلیل، استفاده از فناوری‌های جدیدتر می‌تواند هزینه کار را به‌طور قابل‌ملاحظه‌ای پایین‌تر بیاورد. مجتبی مصطفوی، کارشناس سایبری دراین‌باره می‌گوید: «بعد از فناوری کارت‌های مغناطیسی شبیه آنچه در کارت‌های بانکی ما دیده می‌شود، ‌دنیا سراغ کارت‌های RFID (شناسایی فرکانس رادیویی) رفت. در این سیستم، پرداخت‌های خرد (مثلا کمتر از ۲۰یورو) با نزدیک‌کردن کارت به دستگاه کارتخوان میسر می‌شود و برای پرداخت‌های بیشتر باید کارت در کارتخوان قرار بگیرد. این در حالی است که فناوری RFID نیز در حالت تغییر وضعیت به نفع NFC (ارتباط نزدیک‌میدان) کنار می‌کشد. در این فناوری، برای پرداخت یا ارائه اطلاعات شخصی، صرفا کافی است وسیله الکترونیکی مثل موبایل را به یک گیرنده نزدیک کرد. با توجه به بالا بودن آمار تعداد دارندگان تلفن‌های هوشمند در کشور می‌توان از فناوری‌های مبتنی بر NFC در کارت‌های سوخت استفاده کرد. در نهایت، با توجه به پایین آمدن هزینه صدور کارت سوخت برای کسانی که به این امکانات دسترسی ندارند نیز کاهش پیدا کرده، کارت فیزیکی صرفا برای کسانی که گوشی هوشمند نداشته باشند، صادر خواهد شد.