به گزارش هنرآنلاین، در آخرین روز برنامه‌های نمایش فیلم‌های تجسمی در یازدهمین جشنواره هنرهای تجسمی فجر، عصر روز یکشنبه 14 بهمن ماه فیلم سینمایی "کمال‌الملک" به کارگردانی علی حاتمی، فیلم "اسبی که شیهه نمی‌کشد" درباره واحد خاکدان به کارگردانی محمدرضا عینی و فیلم 8 دقیقه‌ای "نامه‌ای به آسمان" درباره هانیبال الخاص به کارگردانی آرش رئیسیان نمایش داده شد.
نشست نقد و بررسی این فیلم‌ها با حضور استاد واحد خاکدان، هلیا دارابی، جمال عرب زاده، آرش رئیسیان و با اجرای سعید باباوند برگزار شد.
در ابتدای این جلسه هلیا دارابی گفت: واحد خاکدان جایگاه خاصی در نقاشی معاصر ایران دارد. سبکی که او کار می‌کند در هنر ما بی‌نظیر است و او به بیان شخصی و ساختار ویژه‌ای دست پیدا کرده است. برخورد جدی او با نقاشی از زمانی که در هنرستان تحصیل می‌کرد آغاز شد و این موضوع هم‌زمان است با دهه ۶۰ میلادی و زمانی که در دنیا نقاشی در حال کمرنگ شدن بود و رویکردهای مفهوم گرا قدرت می‌گرفتند. اما او از آغاز با خودآگاهی رسانه نقاشی را انتخاب کرد و در ادامه این مسئله برای او پیش آمد که آیا هنوز چیز جدیدی برای گفتن در نقاشی هست؟
دارابی ادامه داد: خاکدان در دوره‌های مختلف، شیوه‌های گوناگونی را آزمود. کار خود را با انتزاع آغاز کرد و بعد مسیری را طی کرد که سرانجام به طبیعت بی‌جانی پر از نمادها و اشارات رسید. تأثیر هنرمندان رنسانس و باروک در آثار او دیده می‌شود اما این تأثیرات کاملاً به یک امر معاصر استحاله پیدا کرده است. در بعضی از دوره‌ها فیگور نقش مهمی در آثار او دارد اما در دوره‌هایی مانند مجموعه اخیر او، فیگور کاملا حذف شده و جای خود را به اشیاء داده است.
دارابی با اشاره به جزییات فراوان نقاشی‌های خاکدان گفت: به لحاظ ساختاری این التزام به جزئیات و نادیدنی‌ترین چیزها برای من بسیار تکان‌دهنده است. این میزان توجه به همه جزئیات و ساختن و زنده کردن آنچه که وجود دارد، برای این است که آنها همیشه باقی بمانند. این موضوع من را به یاد نقاشان فلاندری می‌اندازد اما آنها معمولا این جزئیات پردازی را صرف اشیاء گران‌بها و زیبا می‌کردند اما خاکدان اشیاء بی‌مصرف و خاک خورده را با این جزئیات به تصویر می‌کشد.
عرب زاده نیز در ادامه این مبحث گفت: ما با هنرمندی سروکار داریم که نقاش جزئیات است. تماشای کارهای خاکدان تجربه‌ای است که در هیچ کتاب و فیلمی به دست نمی‌آید. زمانی که مخاطب در مقابل اصل اثر قرار می‌گیرد با دنیایی کاملا متفاوت مواجه می‌شود. نقاشی‌های خاکدان به دلیل جزئیات فراوان آن، حضور مخاطب را می‌طلبد بنابراین به نظر من چاپ شدن آنها در کتاب می تواند ظلمی به تابلوها باشد.
عرب زاده افزود: خاکدان هنرمندی است که با صداقت راه خود را انتخاب کرده است. مسئله‌ای که در این نقاشی‌ها با آن سر و کار داریم خاطرات است، اما خاکدان از نوستالژی و سانتی‌مانتالیسم حذر می‌کند. تسلط او به تکنیک باعث شده است بتواند دنیایی را بسازد، پرورش دهد و به صورت یک زبان تصویری در بیاورد.
در ادامه جلسه سعید باباوند گفت: ما در کار واحد خاکدان با چهار موضوع خاطره، هویت، نوستالوژی و تاریخ مواجه هستیم. این مفاهیم و به ویژه جریان هویت خواهی در سال‌های اخیر خاورمیانه را احاطه کرده است و در آثار بسیاری از هنرمندان شاهد آن هستیم. حال سوال این است که در کارهای واحد خاکدان با کدام یک از این موضوعات مواجه هستیم؟
خاکدان در پاسخ به این سوال گفت: من فکر می‌کنم برای هر هنرمند نقاشی در مرحله اول نقاشی کردن مهم‌تر از قصه گفتن یا دنبال هویت گشتن است. هدف اصلی این است که یک بوم سفید به نحوی پر شود و این پر شدن نیاز به لوازم و نقوش مختلف دارد. این موضوع چیزی نیست که من از ابتدای کار برای آن تصمیم بگیرم.
خاکدان ادامه داد: نه تنها در ایران که در خارج از کشور هم کسانی که با آثار من روبه‌رو می‌شوند علاقه زیادی دارند که یک تعریف شاعرانه از آن بشنوند. اما من هیچ رابطه‌ای میان نقاشی‌های خود و ادبیات نمی‌بینم. به نظر من رابطه بین نقاشی و بقیه هنرها بسیار سخت شکل می‌گیرد. در طول تاریخ بارها هنرمندان تحت تأثیر ادبیات یا وقایع سیاسی کار کرده‌اند اما در نهایت نقاشی یک عنصر منسجم برای خود است. در آثار من با دیدن این اشیا برای مخاطب سوال پیش می‌آید و به وجود آوردن کوران ذهنی هدف اصلی تولید این آثار است.
دارابی در ادامه سخنان خاکدان گفت: استقلال تصویر که واحد خاکدان به آن معتقد است یک اتفاق مدرن است. او یک رفتار عینی با اشیا پیش می‌گیرد و در هیچ اثری اشاره مشخصی به هویت ملی ندارد. حتی دوره نقاشی‌های اجتماعی و سیاسی او هم به‌گونه‌ای نیست که مستقیماً به ایران اشاره کند.
در ادامه جلسه آرش رئیسیان درباره فیلم هانیبال الخاص گفت: من سال‌های زیادی است که مستندسازی می‌کنم و چندین تجربه در زمینه فیلم هنرهای تجسمی نیز داشتم. سال ۸۶ با هانیبال الخاص آشنا شدم تا فیلم مستندی از او بسازم. با هم سفری به کرمانشاه رفتیم و فیلم خوبی ساخته شد که خود الخاص هم از آن رضایت داشت. اما به دلیل مشکلاتی که تهیه‌کننده ایجاد کرد این فیلم هیچ‌گاه فرصت نمایش پیدا نکرد.
رئیسیان افزود: سال ۸۸ در خانه هنرمندان بزرگداشت جامعی برای الخاص برگزار شد و من تصمیم گرفتم دوباره فیلمی از او بسازم، اما پس از مدت کوتاهی فیلم‌برداری با درگذشت ناگهانی او بسیار شوکه شدم. فیلم کوتاهی که امروز مشاهده کردید در واقع خلاصه‌ای از اتفاقات آن روزهاست که برای مراسم یادبود او تهیه شده بود. این فیلم تنها یک اثر شخصی است که کاملا با جنبه احساسی ساخته شد.
گفتنی است با برگزاری این نشست پرونده بخش سینمای تجسمی یازدهمین جشنواره هنرهای تجسمی فجر بسته شد.
یازدهمین جشنواره هنرهای تجسمی فجر با دبیری ابراهیم حقیقی تا پانزدهم اسفند برپاست. در این جشنواره سید امیر سقراطی دبیری هنری و محسن سلیمانی دبیری اجرایی را عهده‌دار هستند.
نظر شما