مجلس و دولت در گام نخست موافق برگزاری انتخابات مجلس به‌صورت تناسبی هستند. نقش احزاب در چنین روشی به‌مراتب تقویت شده و برای نخستین‌بار نام‌شان در تعرفه‌های رأی لحاظ شده است. شورای نگهبان هم در بررسی‌ها و مشورت‌های اولیه نمایندگان با این نهاد نظارتی، مخالفتی با برگزاری استانی و تناسبی انتخابات اعلام نکرده است،
اما ظاهرا ایراداتی هم به آن دارد. نمایندگان مجلس دوشنبه گذشته در جریان بررسی طرح اصلاح قانون انتخابات مجلس به ماده‌ای رأی دادند که طی آن شمارش و تجمیع آرای کاندیداهای انتخابات مجلس شورای اسلامی به‌صورت استانی و تناسبی خواهد بود. شیوه کنونی انتخابات در ادوار ۱۰گانه مجلس نقدهایی را به همراه داشته و شاید مهم‌ترین آنها تقدم منافع منطقه‌ای نمایندگان بر منافع ملی بوده است. در عین حال، نمایندگان مجلس معتقدند با اصلاح قانون فعلی، نمایندگان با میزان آرای بیشتری وارد مجلس می‌شوند و نامزدهای راه‌یافته به مجلس پشتوانه رأی قوی‌تری خواهند داشت.
- در تعرفه چه می‌نویسیم؟
۱- مردم در تعرفه‌های رأی، نام احزاب و اشخاص را همزمان می‌نویسند. براساس طرح نمایندگان مجلس، وزارت کشور موظف است برگه‌های رأی را به‌گونه‌ای طراحی و در اختیار رأی‌دهندگان قرار دهد که هر رأی‌دهنده در حوزه انتخابیه اصلی (سطح استانی) بتواند برای همه کرسی‌های نمایندگی حوزه‌های فرعی واقع در استان به‌صورت مجزا نماینده انتخاب کند. نمایندگان استانی به‌صورت حزبی انتخاب خواهند شد و نمایندگان شهرستان‌ها با رأی مستقیم به افراد.
- نحوه شمارش و تجمیع آرا
۲- ۵۰درصد راه‌یافتگان به مجلس نماینده کل استان محسوب می‌شود و ۵۰درصد دیگر نماینده شهر یا شهرستان مشخص؛ به‌عنوان مثال اگر استانی ۱۰نماینده داشته باشد، ۵نفر آنان نماینده استان(حوزه انتخابیه اصلی) خواهند بود و ۵نفر دیگر نماینده شهرستان‌ها (حوزه‌های انتخابیه فرعی). در هر ۲حالت انتخاب نماینده صرفا براساس رأی مردم یک شهرستان نخواهد بود، بلکه کل استان باید به او رأی بدهند.
- سهم احزاب و گروه‌های سیاسی
۳- در حالت اول اگر فرد نماینده استان باشد، باید واجد اکثریت آرا شود. تفاوت اصلی با گذشته نقش مستقیم احزاب و گروه‌های سیاسی در انتخاب نمایندگان استانی است. در مثال یک استان با ۱۰نماینده، ۵نماینده با مکانیسم احزاب و گروه‌های سیاسی به مجلس راه خواهند یافت، یعنی مردم می‌توانند به جای افراد به فهرست احزاب، جبهه‌ها یا نامزدهای مستقل رأی دهند. دست آخر آرا شمارش می‌شود و اگر حزب A ۶۰درصد و حزب B ۴۰درصد آرا را از آن خود کنند، یعنی از ۵کرسی نمایندگی استانی، ۳کرسی به حزب A می‌رسد و ۲کرسی به حزب B؛ به این شیوه، انتخاب تناسبی می‌گویند، یعنی انتخاب نمایندگان براساس سهم و نسبت پیروزی احزاب و گروه‌های سیاسی در انتخابات.
- شرط راهیابی به مجلس
۴- اما نمایندگان شهرستان‌ها چگونه انتخاب می‌شوند؟ در گذشته به‌صورت اکثریتی و در سطح خود شهرستان انتخاب می‌شدند، اما این بخش هم یک تغییر اساسی کرده است. نماینده علاوه بر اینکه باید حداقل ۱۵درصد آرای شهرستان یا حوزه انتخابیه خود را به‌دست بیاورد، باید بالاترین رأی را هم در سطح کل استان به‌دست بیاورد. یعنی نمایندگانی که بالاترین رأی را در سطح کل استان دارند به‌عنوان نماینده آن شهرستان برگزیده می‌شوند.
- تقسیم کرسی‌ها بین احزاب
اگر تا پیش از این یک جناح سیاسی با رأی اکثریتی مردم برنده مطلق انتخابات میشد و همه کرسی‌ها را از آن خود می‌کرد، اما با شیوه جدید همه احزاب و جریان‌های سیاسی نسبتی از کرسی‌ها را به‌دست خواهند آورد. فهرست اصلاح‌طلبان تهران در انتخابات مجلس سال۹۴، ۵۵درصد آرا را به‌دست آورده بود. اگر انتخابات دوره دهم مجلس به‌صورت تناسبی برگزار میشد، اصلاح‌طلبان تهران حدود ۱۶کرسی به‌دست می‌آوردند اما در روش حداکثری فهرست اصلاح‌طلبان ۱۰۰درصد کرسی‌ها را از آن خود کرد. از طرف دیگر اصولگراها که ۴۰درصد آرا ی تهران را در دهمین دوره انتخابات کسب کردند در روش تناسبی ۱۴کرسی را کسب می‌کردند.
نظر شما