پول‌های کثیف در فوتبال

 این سودا در نهان با ناخودآگاه ما گیسو گره زده و دست از سر آدمیزاد بر نمی‌دارد. علاقه به درآمد بیشتر در ازای کار کمتر، علاقه‌ای فطری است که در طول تاریخ می‌توان نشانه‌های آن را دید. به‌عبارت دیگر، بشر به طور فطری این درخواست را از جهان پیرامون خود دارد که با انجام فعالیتی به مراتب کمتر از دیگران، رفاه بیشتری به نسبت آنها به دست آورد.

روزنامه اطلاعات در گزارشی می‌نویسد: این موضوع وقتی در ابعاد بزرگ و در جامعه شیوع پیدا می‌کند، دیگر از یک خواست نامشروع ذهنی و شخصی فراتر می‌رود و ممکن است ساختارهای اجتماعی و اقتصادی جامعه را به چالش بکشد. اقتصاد بر این پایه استوار است که هر کس در ازای فعالیت‌های (جسمی، علمی، فکری) خود، رفاه کسب کند. در این میان اگر فرد یا افرادی توانستند بدون فعالیت درآمدی کسب کنند، حتماً یک جای کار ایراد دارد یا اینکه حتماً یک جای کار ایراد پیدا خواهد کرد.
قمار، شرط بندی، شرکت هرمی و امثالهم، همه روند مشابهی برای افرادی که درگیر آن می‌شوند پیشنهاد می‌کند: به دست آوردن پول زیاد در ازای کمترین فعالیت. جدای از آسیب بزرگ اقتصادی و اجتماعی، بسیاری از مواردی که افراد را به سمت قمار می‌کشاند، تبلیغاتی دروغین است که در سوی دیگر آن افرادی سودجو، به صورت مدرن دزدی می‌کنند که البته موضوع این گزارش نیست. آنچه در این گزارش به آن می‌پردازیم، موج جدیدی از قمار و شرط بندی به ویژه در ورزش فوتبال است که علاوه بر دو آسیب فوق، جریان ورزشی لیگ فوتبال ملی را تحت تأثیر قرار داده است.

• شرط بندی در فوتبال

شرط بندی در ورزش فوتبال به دو شکل شکل می‌گیرد. نوع ابتدایی آن به این صورت است که سایت‌های متعددی، گزینه‌هایی را برای شرط بندی در اختیار کاربران می‌گذارند. این کاربران برای شروع باید مبلغی را ابتدا به عنوان اعتبار بپردازند و پس از آنکه حساب کاربری ساختند، پیشنهادهای سایت برای شرط بندی را انتخاب می‌کنند و منتظر نتیجه می‌مانند. این شکل رایج شرط بندی است. اما شرط بندی در فوتبال روی پنهانی دارد که زشتی و کراهت آن از روی نخست بیشتر است. قضیه از این قرار است که دنباله کار سایت‌های شرط بندی به باشگاه‌ها و ورزشکاران رسیده است. تبانی یا به عبارت کوچه بازاری، «گاوبندی» بازیکنان و حتی افرادی در باشگاه‌ها که در قبال شرط‌های بسته شده انجام می‌شود، غیراخلاقی‌ترین نتیجه رونق این سایت‌هاست.
گرچه به صراحت و با دلیل و مدرک، وجود چنین اتفاقاتی در فوتبال ملی اثبات نشده است، اما ظواهر امر، باخت‌های عجیب و غریب، گل‌های بی منطقی که وارد دروازه‌ها می‌شود و حواشی بازی‌های لیگ، امکان وجود این روند در فوتبال را محتمل می‌کند.

• مکانیزم شرط بندی سایت‌ها

پیشتر عده‌ای بر سر برد، عده دیگری بر سر باخت شرط می‌بستند، اما حالا گزینه‌ها بیشتر شده اند. حمید، ۲۸ ساله با اشاره به این موضوع می‌افزاید: در سایت‌های شرط بندی، روی تعداد کرنرها، خطاها، آفسایدها و بسیاری از دیگر موارد می‌توان شرط بندی کرد. برای کسانی که آلوده قمار هستند، دیگر برد و باخت هیجان انگیز نیست، آنها روی جزئیات شرط می‌بندند.
این جوان مشغول در یک شرکت‌ای تی می‌افزاید: سایت‌ها رابط‌هایی هستند که درصدی از دو طرف می‌گیرند تا پول‌ها را جابجا کنند. اما حالا خود سایت‌ها نیز در شرط بندی شرکت می‌کنند. آنها با تحلیل دقیق شرایط، الگوریتمی برای مشارکت در شرط بندی ایجاد می‌کنند. در این شکل، کاربران با خود سایت شرط می‌بندند و گرچه ممکن است به صورت محدود برنده شوند، اما در بلند مدت تقریباً غیرممکن است که دریافتی افراد از پرداختشان بیشتر شود.
به گفته وی، سایت‌های شرط بندی کارشناسانی را استخدام می‌کنند که برای هر بازی درصد شانس تعیین کنند و با توجه شانس‌های درنظر گرفته شده، امکان شرط بندی برای کاربران سایت فراهم می‌شود. مثلاً در بازی تیم الف با ب، شانس تیم الف بسیار بالا است، برای همین این امکان فراهم می‌شود که در صورت برد تیم الف، مثلاً ۷ درصد از رقمی‌که کاربر برای شرط گذاشته را برنده شود. اگر دو تیم مساوی شدند، ۵ برابر آن و اگر تیم ضعیف ب، برنده شد، ۱۲ برابر این رقم پول به دست خواهد آورد. ظاهر این پیشنهاد بسیار وسوسه برانگیز است. ولی لازم است بدانید که ریاضیدانانی که این درصدها را انتخاب می‌کنند با توجه به برد و باخت‌های دو تیم و میزان شرط بندی طرفداران هر دو تیم، این درصدها را انتخاب می‌کنند.
حمید ادامه می‌دهد: حالا اگر تیم الف پیروز نشد، شما نزدیک ۱۵ برابر پولی را که می‌خواستید ببرید، از دست می‌دهید و تیم مورد علاقه شما باید ۱۴ بازی دیگرش را ببرد تا شما به پول خودتان برسید. از طرف دیگر کسانی که روی تیم مقابل سرمایه‌گذاری می‌کنند به امید اینکه ناگهان ۱۲ برابر پول خود برنده شوند، شانس خیلی کمی برای این اتفاق دارند و شاید از هر ۱۵ تا ۲۰ باری که چنین شرطی می‌بندند، یک‌بار بتوانند برنده شوند.
برنده شرطبندی بر سر نتیجه مساوی، مدیریت سایت است. حمید با اشاره به این موضع می‌افزاید: بسیاری از شرطبندی‌ها بر سر نتیجه مساوی است. در اصل دو سوم کسانی که شرطبندی کرده‌اند، بازنده این شرطبندی خواهند بود. این در حالی است که کارشناسان بازی، به‌گونه‌ای محاسبه می‌کنند که در هر سه دسته پیروزی، مساوی، شکست، با توجه به درصدها، میزان شرطبندی کاربران یکسان باشد و در نهایت این سایت است که برنده یک سوم سرمایه‌ای می‌شود که کاربران در سایت سرمایه‌گذاری کرده‌اند.
وی در مورد بسته شدن سایت‌های شرط بندی نیز می‌گوید: سایت‌ها با مشتری‌های خود در تماس هستند. وقتی سایتی بسته می‌شود، عموماً از طریق تلگرام آدرس جدید سایت اعلام می‌شود و مشتری‌ها به سمت آن می‌روند.
اکبر. ن، هنرمند جوان کشورمان نیز در این مورد می‌گوید: به نظرم مسأله شرکت در قمار، ریشه فرهنگی دارد و شرط بندی از گذشته وجود داشته است و جوانان برای رسیدن به آمال و آرزوهای خود در برخی از موارد شرطبندی می‌کنند و ما حتی هندوانه را به شرط چاقو خریداری می‌کنیم. وی به دوستانش اشاره می‌کند که اتفاقاً تحصیلکرده و اهل مطالعه هستند، ولی به دلیل اینکه شرط بندی در خانواده شأن رواج داشته، برایشان موضوعی عادی است.
اکبر با اشاره به آلودگی این افراد به حضور در سایت‌های شرطبندی ادامه می‌دهد: افرادی که به قمار آلوده و معتاد می‌شوند، نمی‌توانند حتی یک بازی را از دست بدهند. آنها هر لحظه در ذهن و رؤیای خود برنده شدن مبلغی بسیار گزاف را ترسیم می‌کنند و همین عاملی می‌شود تا به صورت مداوم به سایت‌ها سر بزنند.
وی در پاسخ به این پرسش که آیا دوستانش تاکنون در شرط بندی‌های سایت برنده شده‌اند یا خیر، می‌گوید: یکی از دوستانم را می‌دانم که ظرف حدود دو سال گذشته، حدود ۱۰۰ میلیون تومان شرطبندی کرده و حدود ۷۰ میلون تومان برنده شده و در واقع ۳۰ میلیون تومان طی دو سال از دست داده است.

• فساد اقتصادی، عامل قمار

چرا یک جامعه به سمت قمار می‌رود؟ چرا جریان‌هایی مثل شرکت‌های هرمی‌تا این حدمی‌توانند اعتماد جامعه را به دست بیاورند؟ سوالی که ممکن است ما را به برخی از ریشه‌های گرایش به قمار برساند.
ابوالقاسم کیانی، سرمربی و مربی اسبق تیم‌های بسکتبال دانشجویان، نوجوانان و جوانان در گفتگو با گزارشگر روزنامه در این مورد می‌گوید: من فکر می‌کنم منشأ رواج شرط بندی به شرایط کشورمان برمی‌گردد. وقتی رانت خواری زیاد است و افرادی با کمترین فعالیت می‌توانند به منافع بسیار زیادی برسند، بسیاری از مردم هم همین روش را برای خود می‌پسندند و به دنبال راه‌هایی هستند که یک شبه پولدار شوند.
وی می‌افزاید: وقتی مردم می‌بینند که به جای تلاش کردن و زحمت کشیدن، راه‌های دیگر و ساده برای پولدار شدن وجود دارد به سمت آن می‌روند و یکی از آنها قمار است. حراست وزارت ورزش و فدراسیون فوتبال مستمرا اعلام می‌کند که ده‌ها سایت شرطبندی بسته شده و از مردم می‌خواهد آنها را معرفی کنند، یعنی سایت‌ها و مواردی بسیاری هنوز هم وجود دارند. فعالیت این سایت‌ها قطعاً ادامه دارد و شبیه این شرکت‌های هرمی هر روز بیشتر می‌شود. آنها هر روز شیوه‌های خود را تغییر می‌دهند.
کیانی با اشاره به موضوع تبانی در فوتبال ادامه می‌دهد: در ورزش ما علی‌الخصوص فوتبال قطعاً پدیده شرط بندی وتبانی وجود دارد. به نظرم کسانی که این سایت‌ها را راه انداختند به باشگاه‌ها نفوذ کرده‌اند، چرا که از طریق ارتباط برقرار کردن با باشگاه‌ها یا به هر شکلی که بتوانند کانالی با باشگاه داشته باشند، در سایت‌ها موفق‌تر عمل می‌کنند و به منافع بیشتری می‌رسند. قبول این قضیه سخت است و همین حالا هم مطرح کردن آن هم سخت است.
وی در عین حال تاکید می‌کند: مشخصاً افرادی در باشگاه‌ها در ارتباط با سایت‌های شرط بندی هستند، اما نمی‌شود گفت متولیان باشگاه در این شرطبندی‌ها مشارکت داشته اند. تا حالا بیشتر از همه، ورزشکارها به تبانی متهم شده‌اند، پیش از این هم صحبت از فوتبال کثیف می‌شد که حتماً قسمتی از آن همین موضوع شرط بندی بود. همیشه صحبت از پول کثیف در فوتبال وجود داشته و بخشی از آن همین زد و بندهایی است که در این ورزش دیده می‌شود. شرط بندی سر اینکه کدام تیم ببرد، چگونه و چه زمانی گل بخورد و… می‌تواند وجود داشته باشد.
این خبرنگار قدیمی ورزشی همچنین تاکید می‌کند: متأسفانه چون اثبات این قضیه در هیچ جای دنیا اصلاً راحت نیست، نمی‌توان در مورد مصادیق آن نظر داد. حتی وقتی یک دروازه بان در ساده‌ترین شرایط گل بخورد، واقعاً هیچ وقت نمی‌توانیم به طور صد درصد بگوییم تبانی در کار بوده است. در آن شرایط ورزشی و در زمین بازی، ممکن است هر فرد یک واکنش منحصر به فرد داشته باشد. اما حالا نشانه‌هایی از وجود افرادی در باشگاه‌ها دیده می‌شود که با سایت‌های شرطبندی مرتبطند. خود باشگاه‌ها باید نیروهای بازدارنده در مورد شرط بندی داشته باشند، چرا که متضرر نهایی و اصلی باشگاه‌ها هستند.
به گفته کیانی، قبلاً در مورد برخی مربی‌ها یا کادر فنی این موارد گفته می‌شد، بعضاً ممنوع الکار و محروم شدندو برخی توبیخ شدند، البته به طور واضح در مورد اتهام آنها توضیحی داده نشد، اما ممکن است به این موضوع برگردد.

• مخاطب بی‌شمار، زمینه قمار

مخاطب بی شمار فوتبال، زمینه مساعدی را برای رشد قارچ گونه سایت‌های شرط بندی فراهم کرده است. ابوالقاسم کیانی در این مورد توضیح می‌دهد: فوتبال چون مخاطب بسیار زیادی دارد، زمینه شرطبندی در آن فراهم است. شرط بندی‌ها بیشتر از طریق هواداران که دنبال رسیدن به مزیت‌هایی هستند صورت می‌گیرد، اما وقتی کار این شرطبندی‌ها بالا می‌گیرد، ممکن است برنامه ریزی هم صورت بگیرد تا نتایج بازی تغییر کند. خود شرطبندی عمل خیلی بد و مضری است، اما بدتر از آن حالتی است که برای شرط بندی برنامه ریزی و اصطلاحاً تبانی هم می‌شود.
این مربی اسبق تیم‌های ملی بسکتبال در ادامه با اشاره به گفته‌های جواد زرینچه، مبنی بر اینکه پیشتر هم در فوتبال شرطبندی بود، می‌افزاید: الان فضای مجازی کار را ساده کرده است و برای همین میزان فساد شرطبندی قطعاً بیشتر شده است. بسیاری از کسانی که این کار را ساماندهی می‌کنند، خارج از کشور هستند. وی ادامه می‌دهد: شرط بندی در همه دنیا وجود دارد؛ تبانی به این شکل هم می‌تواند وجود داشته باشد، مثلاً همین چند وقت پیش بود که یکی از باشگاه‌ها اعلام کرد که ما در فلان بازی در بطری‌های آب تیم مقابل، داروی خواب آور ریختیم و آن شب بازی را بردیم. وقتی چنین اتفاقاتی می‌افتد، تبانی هم می‌تواند صورت بگیرد. ما نمی‌توانیم بگوییم فوتبال کشورهای دیگر از تبانی مصون است. اما می‌توانم بگویم در کشور ما بیشتر است، دلیل آن هم این است که در ایران، هستند افرادی که بی دغدغه پول در می‌آورند، از رانت استفاده می‌کنند و این موضوع انگیزه دیگران را برای کارهای این چنینی بیشتر می‌کند.