این صنعت سبز می‌تواند علاوه بر اشتغال پایدار، انتقال‌دهنده فرهنگ کهن این سرزمین باشد اما نگاهی گذرا به وضعیت نگهداری و رصد آثار تاریخی در قزوین موید این معناست که حال این روزهای صنعت گردشگری استان بهتر از حال و روز صنعتش نیست. پیش از انقلاب اسلامی، نبود زیرساخت‌های لازم و اولیه در کنار نداشتن برنامه برای استفاده از ظرفیت‌ها و استعدادهای قزوین و تبدیل شدن قزوین به قطب آموزشی کشور، گردشگری این سرزمین کهن و پرجاذبه را به حاشیه برد و باعث شد مدت‌ها این استان با تمام دارایی‌های تاریخی‌اش در فهرست استان‌های مقصد گردشگری کشور قرار نگیرد.
هرچند در ۲ دهه اخیر به دنبال افت اقتصاد صنعتی و کشاورزی، مسئولان برای رشد اقتصادی استان بر ظرفیت گردشگری متمرکز شدند و این صنعت به تدریج در استان رشد کرد، اما هنوز نیز این سرزمین پرجاذبه در این حوزه برای معرفی خود در بعد ملی و جهانی به زیرساخت‌های متنوع نیازمند است. مرمت بناهای تاریخی و جلوگیری از تخریب آنها، احیای برخی بناهای تاریخی و تبدیل آنها به مرکز و پاتوق گردشگران مانند کاروانسرای بزرگ سعدالسلطنه، ایجاد زیرساخت‌های اقامتی شامل هتل و اقامتگاه‌های بوم‌گردی، ساخت مراکز خدمات رفاهی بین جاده‌ای و برپایی کمپ‌های گردشگری و مجتمع‌های بزرگ تفریحی از جمله اقدامات سازنده‌ای است که موجب حفظ و ماندگاری بناهای تاریخی، حفظ میراث فرهنگی، رونق صنایع دستی و رشد گردشگری در استان شده ولی هنوز تا رسیدن به شرایط ایده‌آل مسیری طولانی در پیش است.
- بازآفرینی شهری
حسن حبیبی، شهرساز و استاد دانشگاه، در خصوص دلایل قرار نگرفتن قزوین در صدر فهرست مقاصد گردشگری داخلی گفت: یکی از دلایل این‌که چرا قزوین در خاطره گردشگری کشور نمانده نزدیکی این استان به تهران است. قزوین از دیرباز به عنوان مکانی برای عبور به شهرهای شمالی کشور که همیشه مقصد گردشگری بوده‌اند مطرح بوده نه یک مکان برای اقامت. این شهر به عنوان مقصد در حوزه گردشگری داخلی مطرح نشده و به همین دلیل نتوانسته است ویترینی از ظرفیت‌های کم‌نظیرش را به مخاطب داخلی ارائه دهد.
وی سردرگمی قزوین را در مسیر بازآفرینی شهری یکی از دلایل موفق نبودن قزوین در مباحث گردشگری عنوان کرد و افزود: ضروری است مفهوم بازآفرینی شهری با رویکرد حفاظت و توسعه هم‌زمان در قزوین در دستور کار قرار گیرد. اگر این کار انجام شود، این شهر به خوبی در مسیر بازآفرینی قرار خواهد گرفت. این استاد دانشگاه با اشاره به این‌که باید اقدامات انجام‌شده مستند شوند تا فعالیت‌های انجام‌شده و مسیر طی‌شده سرلوحه اقدامات مدیران آینده باشد، بیان کرد: ذکر این نکته که بافت تاریخی شهر نباید تغییر کند تذکر درستی است اما نباید از یاد ببریم که شهر نیز مانند انسان‌ها مرتبا در حال تغییر و نیازمند بازآفرینی است. حبیبی ادامه داد: اقدامات انجام‌شده در حوزه شهری تاکنون عمدتا یک‌سویه بوده و توسط سطوح بالایی انجام شده است، لذا باید این نگرش وارونه شود و به سمت مشارکت عمومی پیش برود. مردم نیز باید در ایجاد زیرساخت‌ها و بسترهای لازم مشارکت پویاتری داشته باشند.
- اقدامات میراث فرهنگی
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری قزوین با اشاره به اقدامات انجام‌شده در سال‌های اخیر در زمینه توسعه گردشگری گفت: راه‌اندازی ۳ پایگاه ملی میراث فرهنگی در شهر تاریخی قزوین، منطقه الموت و دژ سمیران طارم سفلی به همراه تملک، آزادسازی و ساماندهی دولتخانه صفوی، آزادسازی، مرمت و احیای مسجد و مدرسه صالحیه، مسجد و مدرسه سردار، مسجد جامع عتیق، محوطه باستانی خله‌کوه و کاوش، خواناسازی و مرمت قلعه حسن صباح و دژهای تاریخی الموت (لمبسر، قسطین لار، میمون‌دژ، شیرکوه) و سمیران از اقدامات سال‌های اخیر در حوزه گردشگری استان بوده است. علیرضا خزائلی تصریح کرد: در کنار این اقدامات، مرمت مستمر و احیای بناهای تاریخی شاخص اعم از مساجد، بازارها و سراها، آب‌انبارها، گرمابه‌ها، آرامگاه‌های مشاهیر و بقاع متبرکه، کلیساها، خانه‌های تاریخی و مدارس و راه‌اندازی موزه‌های خصوصی نیز انجام گرفته است.
وی با اشاره به کمبود اعتبارات در سال‌های اخیر توضیح داد: سعی شده است برای بهسازی و مرمت مجموعه‌های تاریخی باارزش از ظرفیت مجموعه مدیریت شهری استفاده شود. مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری قزوین تملک، احیا و مرمت کاروانسرای سعدالسلطنه را به عنوان بزرگ‌ترین کاروانسرای درون‌شهری ایران و تبدیل آن به بازار صنایع دستی و محل برگزاری همایش‌های فرهنگی و هنری استانی، ملی و بین‌المللی با سرمایه‌گذاری شهرداری از دستاوردهای قابل توجه در حوزه میراث فرهنگی پس از انقلاب اسلامی در قزوین دانست. تبدیل برخی بناهای تاریخی به مرکز اطلاع‌رسانی گردشگری و کارگاه‌های تولید صنایع دستی نیز با همین هدف انجام شده است.
- زیرساخت‌های گردشگری
یکی از کمبودهای جدی در حوزه گردشگری استان نبود زیرساخت‌های لازم از جمله موضوع هتلینگ است. معاون هماهنگی امور عمرانی استاندار در این باره گفت: در حال حاضر در استان ۱۶هتل، ۱۵ مهمان‌پذیر به همراه ۴۶ خانه‌مسافر و ۷ اقامتگاه بوم‌گردی راه‌اندازی شده است اما تا دستیابی به شرایط ایده‌آل فاصله زیادی داریم.
علی فرخزاد به ساخت بیش از ۷۰ مجتمع خدمات بین راهی برای افزایش رفاه حال مسافران در مسیرهای ارتباطی استان اشاره کرد و افزود: تقویت زیرساخت‌های گردشگری در قزوین پس از انقلاب محدود به شهرها نبوده و به روستاها نیز توجه شده است از جمله آنها باید به راه‌اندازی یک هتل، ۷ اقامتگاه بوم‌گردی و همچنین تهیه نقشه جی‌ای‌اس موقعیت مکانی روستاهای هدف گردشگری و آموزش دهیاران در این زمینه اشاره کرد.
- بناهای تاریخی نیازمند توجه
صادق امیری، مسئول یکی از انجمن‌های فعال گردشگری در قزوین، درباره علت در حاشیه ماندن قزوین نسبت به سایر استان‌های کم‌برخوردار در حوزه گردشگری گفت: بناهای تاریخی در قزوین حال خوشی ندارند و برای بهسازی، نوسازی و مرمت آنها کار کمی انجام شده است. وی بیان کرد: در این بناها بیشتر از بنای فیزیکی بهره‌کشی می‌شود و برای نگهداری از بناها کار ویژه و کارشناسانه‌ای نشده است. بسیاری از کاشی‌کاری‌ها کنده شده یا به سرقت رفته است، کاشی‌های هفت‌رنگ و بسیار زیبا با نگاره‌های تاریخی و همچنین کتیبه‌های منقوش همگی یا فروریخته‌اند یا در میان انبوه نخاله‌های مستهلک گم شده‌اند.
این فعال گردشگری با اشاره به ورود شهرداری قزوین در حوزه مرمت و بازسازی برخی از بافت‌های تاریخی شهر افزود: بافت تاریخی و منسجم و بسیار ارزشمند قزوین هرروز در حال کاهش و دست‌اندازی است. با همه این موارد ناگوار فرهنگی و توسعه شتابزده غیراصولی، نزدیک به یک دهه پیش سازمان نوسازی شهرداری قزوین در ۲ پروژه درازمدت خیابان سپه و یکی از راسته‌ها و سرای‌های تاریخی به نام سعدالسلطنه را مرمت و بهسازی کرد که بسیار درخور و قابل تحسین است. هرچند ایراداتی به آن وارد است، اما در کارنامه شهرداری قزوین اقدامی مثبت است. حال پرسش اینجاست که با وجود این تجربه مثبت و استقبال شهروندان و همچنین اقبال عموم گردشگران داخلی و خارجی از آن، چرا شهرداری و اداره کل میراث فرهنگی قزوین برای حفظ و نگهداری سایر آثار شاخص تاریخی و فرهنگی گامی برنمی‌دارند و این نابسامانی و آشفتگی را برطرف نمی‌کنند؟
نظر شما