در مراسم آغاز به کار این همایش دو روزه که روز چهارشنبه اول اسفند ماه 1386 در سالن اجلاس سران کشورهای اسلامی گشایش یافت دکتر صادق واعظ زاده حسین معاون رئیس جمهور ، دکتر علیرضا علی احمدی وزیر آموزش و پرورش و چند تن از مقام‌ها و مسئولان فرهنگی و استادان و اندیشمندان کشورهای اسلامی حضور داشتند.
نخستین سخنران نشست افتتاحیه کنفرانس دکتر غلامرضا کریمی دبیر کل کمیسیون ملی آیسسکو در جمهوری اسلامی ایران و دبیر همایش بود.
وی با اشاره به اهمیت انسجام اسلامی و اشتیاق وافر اندیشمندان جهان اسالم از دیرباز تا کنون نسبت به آن ، هدفهای برگزاری این همایش و رویکردهای آن را برشمرد. وی گفت هدف ما از برگزاری این همایش پرداختن به سایر ابعاد انسجام اسلامی است که تا کنون بدان پرداخته نشده است.
وی افزود: ما در این همایش می کوشیم با ابزار های علمی، آموزشی، فرهنگی و ارتباطی راهکارهایی برای ایجاد همبستگی و انسجام بین مسلمانان پیداکنیم.
در ادامه نشست پیام پروفسور اکمل الدین احسان اوغلو، دبیرکل سازمان کنفرانس اسلامی، قرائت شد وی در پیام خود با اشاره به اهمیت دانش و دانایی در جهان امروز و تاکید اسلام بر آن از مسلمانان خواست. به حفظ و تقویت انسجام و کمک به توسعه و سعادت بشریت و ترویج صلح و امنیت و سعه صدر در جهان ، ادامه دهند.
در ادامه نشست دکتر هادی عزیز زاده ،معاون مدیرکل آیسسکو پیام دکتر عبدالعزیز عثمان التویجری، مدیرکل آیسسکو را قرائت کرد. دکتر التویجری در پیام خود گفت تحکیم انسجام اسلامی و پایه های آن فراتر از مسئولیت جمعی است.این امر فریضه ای دینی است که لازم است امت اسلامی برای دستیابی به آن تلاشهای مستمری داشته باشند.
مدیرکل آیسسکو با اشاره به اهمیت تاسیس آیسسکو گفت یکی از هدفهای آیسسکو تقویت همکاری میان کشورهای عضو در حوزه های آموزشی،علوم، فرهنگ و ارتباطات است.
دکتر التویجری در پیام خود راهبردهای آیسسکو برای توسعه علوم، فناوری و فرهنگ و آموزش در کشورهای اسلامی را چارچوب های منسجمی برای اجرای طرحهای مشترک در کشورهای اسلامی خواند و گفت این راهبردها به منزله ستون فقرات توسعه همه جانبه و پایدار در کشورهای اسلامی است.
آیت الله تسخیری، دبیرکل مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی سخنران دیگر نشست افتتاحیه همایش بود. وی ضمن اشاره به لزوم وحدت بین مسلمانان و اهمیت آن از نظر اسلام گفت از نظر قرآن وحدت و بین مسلمانان لازمه پیروزی آنان است.
وی با تاکید بر تقریب مذاهب مسلمانان گفت تقریب بین مذاهب به معنای هم شکل کردن آنها نیست بلکه به این معناست که همه مذاهب با حفظ صیانت از اصول خود، زمینه های مشترک خود را شناسایی کرده و این زمینه ها را تقویت نمایند.
دومین نشست همایش به ریاست مهندس مهدی نوید، معاون وزیر و رئیس سازمان پژوهش وبرنامه ریزی آموزشی آغاز به کار کرد.
در این نشست دکتر رشاد رئیس پژوهشگاه فرهنگ واندیشه اسلامی مشکلات و مسائل جهان اسلام از جمله عدم انسجام و فروپاشی فرهنگی آن را ناشی از کاستی ها و نارسائیهای فرهنگی حاکم بر جوامع مسلمان دانست و فرهنگ کنونی کشورهای اسلامی را فرهنگی مشوش و دارای رگه ها و عناصر فرهنگهای جاهلی، بومی، غربی و اسلامی توصیف کرد.
وی وظیفه و مسئولیت نخبگان جهان اسلام را بازکاوی و بازشناسی عناصر جاهلی از عناصر اسلامی خواند و گفت آسیب شناسی و پالایش مداوم و مستمر فرهنگ جوامع اسلامی مهمترین وظیفه نخبگان مسلمان است وی بر لزوم مهندسی فرهنگی جوامع اسلامی و اشاعه فرهنگ اصیل اسلامی آن درتمامی کشورهای مسلمان تاکید کرد و انسجام و یکپارچگی فرهنگی اسلام را منوط به حاکم شدن فرهنگ مهندسی شده اسلامی دانست.
در ادامه نشست حجة الاسلام اختری، دبیرکل مجمع جهانی اهل بیت با اشاره به آیات قرآن مجیدکه در آنها مومنان با یکدیگر برادرخوانده شده و وحدت بین مسلمانان مورد تصریح قرار گرفته است، گفت پیروی از کتاب و عترت پیامبر مایه نجات مسلمانان است.
وی با اشاره به دشمنی‌هایی که امروزه نسبت به مسلمانان وجود دارد گفت با توجه به توطئه های جدیدی که در برابر اسلام وجود دارد و همچنین گسترش اسلام خواهی در جهان که بر اثر سرخوردگی مردم و زورگویی دولت های ظالم و امپریالیسم جهانی شدت گرفته است، گفت دنیای امروز تشنه اسلام است و مسلمانان باید به هم بپوندند تا وحدت اسلامی را تجسم ببخشند.
وی درادامه کتابهای درسی کشورهای اسلامی را دارای عناصر اختلاف برانگیز خواند و گفت کتابهای درسی مسلمانان ، وحدت اسلامی را ترویج نمی کند. دبیرکل مجمع جهانی اهل بیت در ادامه توصیه کرد کتابهای درسی کشورهای اسلامی بر اساس آموزه های وحدت بخش تهیه و پالایش شود.
وی همچنین بر لزوم تبادل علمی و فرهنگی بین ملت‌های مسلمان تأکید کرد و مسلمانان را از طرح مسائل اختلاف برانگیز برحذر داشت.
در بخش دیگری از نشست دکتر عبدالرحمن النقیب، استاد علوم تربیتی دانشگاه های مصر با انتقاد از برنامه‌های درسی مدرسه و دانشگاه های کشورهای اسلامی گفت امروز در جهان اسلام مدرسه یا دانشگاه نمونه اسلامی وجود ندارد و هنوز چارچوب و شالوده فرهنگی و آموزشی مسلمانان پایه ریزی نشده است.
وی با اشاره به کنفرانس های ششگانه‌ای که در مورد آموزش و فرهنگ در کشورهای اسلامی بر پا شده گفت این کنفرانس‌ها هنوز دستاوردی نداشته و ساختارهای نظری آموزشی و فرهنگی جهان اسلام، هنوز مشخص نشده است .
وی در ادامه خواستار برگزاری اجلاسی جهانی در مورد آموزش و پرورش به منظور تدوین شالوده‌هایی قوی برای آموزش و پرورش کشورهای اسلامی شد.
دکتر نامور مطلق، دبیر فرهنگستان هنر در جمهوری اسلامی ایران نیز سخنران دیگر نشست صبح چهارشنبه همایش بین المللی نقش آموزش، علوم، فرهنگ و ارتباطات در تحکیم انسجام اسلامی بود.
وی ایجاد انسجام بین مسلمانان را بدون توجه به تمامی ابعاد وجود انسان میسر ندانست و گفت یکی از علت هایی که سبب جدائی ما مسلمانان از یکدیگر شده است، نبود رابطه تخیلی یا گسست روابط تخیلی بین مسلمانان است. بنابراین لازم است برای ایجاد روابط تخیلی بین مسلمانان گام های جدی برداشته شودو اسطوره ها، آرزوها، خواب ها و احساسات ناخود آگاه مسلمانان با یکدیگر نزدیک شود تا روابطی قوی و زیر بنایی بین آنان شکل گیرد.
