تاریخ این محله در مرکز شهر و در جوار بقعه شیخ صفی اردبیلی حرفی برای گفتن نمی‌گذارد. این محله به عنوان یکی از محلات شش‌گانه اردبیل در مراسم مذهبی همیشه محل تجمع و توجه شهروندان اردبیل است و با احداث شهیدگاه و پیاده‌راه عالی‌قاپو در این روزهای تابستانی بیش از پیش مورد توجه گردشگران و شهروندان قرار گرفته است. محله عالی‌قاپو در حد فاصل چهارراه امام خمینی(ره) و میدان قیام از یک‌سو و بازار و چهارراه باغمیشه از سوی دیگر قرار دارد.
در خیابان اصلی این محله اغلب مغازه‌هایی دیده می‌شوند که حلوای سیاه یا عسل و سوغاتی می‌فروشند. محوطه بقعه شیخ صفی نیز محل تهیه سوغاتی‌های صنایع دستی است. همچنین، راه‌اندازی نگارخانه خطایی در این محله باعث حضور بیشتر هنرمندان و هنردوستان در عالی‌قاپو شده است. این روزها شهروندان هنگام غروب قدم زدن در این فضای آرامش‌بخش را برای گذران اوقات فراغت خود انتخاب می‌کنند.
- رونق عالی‌قاپو؛ از گذشته تاکنون
«علی پورجم» یکی شهروندان اردبیلی می‌گوید: عالی‌قاپو همیشه رونق داشته و بعد از احداث پیاده‌راه هم جذابیت خاصی برای شهروندان پیدا کرده است. این مساله را می‌توان در افزایش مراجعه شهروندان اردبیلی به همراه خانواده‌هایشان به این منطقه دید. اما کسبه این خیابان درباره اقدامات انجام شده در آن نظرات متفاوتی دارند. عده‌ای معتقدند احداث پیاده‌راه باعث کسادی بازارشان شده است و عده‌ای دیگر می‌گویند کسادی ربطی به پیاده‌راه ندارد و همه مشاغل در همه خیابان‌ها دچار آن شده‌اند.
«شهرام رفیعی» از کسبه جوان این محل می‌گوید: مغازه‌دارها باید بتوانند در شغل خود نوآوری داشته باشند. عالی‌قاپو در ذهن مردم اردبیل همیشه ماندگار است و مردم چه با خودرو و چه پیاده در این محل حضور پیدا می‌کنند. احداث پیاده‌راه باعث شده است سرعت عبور شهروندان از این محل کندتر شود که می‌تواند عاملی برای جلب مشتری باشد.
فضای معنوی عالی‌قاپو «فرحناز اسدپور» یکی از بانوان اردبیلی که در سقاخانه حضرت ابوالفضل(ع) این محله در حال روشن کردن شمع است، می‌گوید: در همه روزها و مراسم مذهبی - چه روز شهادت ائمه(ع) و چه میلاد آنها - به سقاخانه می‌آیم و حضور در این محل برایم آرامش‌بخش است. وی ادامه می‌دهد: سقاخانه عالی‌قاپو به نوعی میعادگاه عاشقان اهل بیت(ع) است. این حضور در شهر اردبیل برای گردشگرانی که اینجا می‌آیند بسیار جذاب است و آنها را هم لحظاتی غرق معنویت می‌کند.
«رضا عدلخواه» دیگر شهروند اردبیلی به نبود پارکینگ اشاره می‌کند و می‌گوید: عالی‌قاپو ظرفیت‌های زیادی برای حضور شهروندان و گردشگران دارد. بسیاری از مردم با وسیله نقلیه شخصی به این محل مراجعه می‌کنند و باید در محلی نزدیک آن، جایی برای پارک کردن خودروهایشان داشته باشند. حالا که عالی‌قاپو به پیاده‌راه تبدیل شده است، باید مکانی هم برای پارکینگ در نظر گرفته شود تا شهروندان بدون دردسر و دغدغه جای پارک و با خیال راحت به این منطقه مراجعه کنند.
تغییر نام بدون سنخیت زبانیاکثر شهروندان اردبیلی و گردشگران حاضر در منطقه از احداث پیاده‌راه احساس خوشایندی دارند و این مساله تاثیر قابل توجهی بر مراجعه مکرر آنها به خیابان گذاشته است، اما برخی هم به نکات جالب دیگری اشاره می‌کنند و آنها را از معایب موجود می‌دانند. «کیکاووس رحمتی» یکی از شهروندان علاقه‌مند به پژوهش‌های ادبی می‌گوید: این محله در گویش مردم شهر «عالاقاپی» نامیده می‌شود و به لحاظ تاریخی نیز این عنوان درست است. «عالا» به معنای «بزرگ» و «قاپی» به معنای «در» است که در گذشته در این محل وجود داشته است. اما مسئولان به اشتباه این اسم را عالی‌قاپو جا انداخته‌اند که هیچ سنخیتی با تاریخ و زبان این شهر ندارد. گفتنی است سردر عالی‌قاپو در این محله و عمارت عالی‌قاپو در اصفهان، انتقال مقر حکومت را در عهد صفویه از اردبیل به تبریز و سپس قزوین و اصفهان به خوبی نشان می‌دهد؛ شهرهایی که اشتراکاتشان در گذر زمان گم نمی‌شود.
برنامه بازسازی شهرداریمعاون عمرانی شهردار اردبیل در گفت‌وگو با همشهری درباره برنامه‌های اجرا شده در این منطقه و دیگر طرح‌های در دست اجرا اظهار می‌کند: عالی‌قاپو به دلیل تاریخی بودن پروژه‌های خاص خود را می‌طلبد و دست شهرداری برای اجرای پروژه‌های عمرانی در این محله همانند دیگر محله‌ها و شهرک‌های تازه‌تاسیس باز نیست.
«رجب شمس» می‌افزاید: طرح شهرداری برای بازسازی این محله شامل یک طرح ۱۰ هکتاری بین بقعه شیخ صفی‌الدین اردبیلی و مصلی است. احداث شهیدگاه و پیاده‌راه از جمله بخش‌های این طرح بود که اجرا شد؛ طرحی که با استقبال شهروندان هم همراه شده است. وی می‌گوید: در بازسازی محله عالی‌قاپو باید فاکتورهای زیادی مانند تاریخی بودن، گردشگرپذیری و محل کسب و کار بودن مورد توجه قرار بگیرد و ما در اجرای پروژه و مبلمان شهری سعی می‌کنیم این فاکتورها را بررسی کنیم. شمس در مورد نبود پارکینگ بیان می‌کند: پارکینگی در ابتدای کوچه اسماعیل‌بیگ در جوار محله عالی‌قاپو وجود دارد، اما ظرفیت آن محدود است. نیازمند مشارکت بخش خصوصی برای احداث پارکینگ هستیم و حمایت‌های لازم در صورت وجود سرمایه‌گذار بخش خصوصی انجام خواهد شد.
- ممنوعیت عبور خودرو برای حفاظت بافت تاریخی
امروزه، به دلیل محدود بودن زمان، شهروندان تردد با خودرو را برای دسترسی به محل مورد نظرشان ترجیح می‌دهند. اما کارشناسان مرمت و معماری معتقدند در محل‌های تاریخی به‌ویژه بقعه شیخ صفی که ثبت جهانی شده است، عبور حجم سنگین خودروها به بافت تاریخی صدمه وارد می‌کند و احداث پیاده‌راه را می‌توان راهکار مناسبی برای جلوگیری از این آسیب‌ها عنوان کرد. لازم به ذکر است در گذشته مسجد قدیمی عالی‌قاپو به دلیل قرارگیری در مسیر خیابان تخریب و مسجد جایگزین آن در زمینی به مساحت ۱۹۰۰ متر مربع و با اعتباری بیش از یک میلیارد و ۵۳۰ میلیون تومان در طول ۳ سال در ۲ طبقه از سوی سازمان میراث فرهنگی استان اردبیل به شیوه معماری اسلامی دوره صفوی ساخته و ۱۵ تیر سال ۹۰ بهره‌برداری شد.
نظر شما