هرچه تیزر و بروشور و بنر طراحی کنیم، هرچه هتل، مهمانپذیر، رستوران و کافه بسازیم و هزاران کار دیگر برای تبلیغ گردشگری همدان انجام دهیم تا زمانی که شهروندان همدانی پذیرای گردشگران نباشند، همدان شهر گردشگرپذیر نخواهد شد. ممکن است برخی شهروندان به دلایل متعدد از رفتار درست و منطقی با گردشگران ایرانی و غیرایرانی غفلت کنند و این اتفاق اگر با بی اخلاقی و بداخلاقی همراه باشد، باعث می‌شود برخی گردشگران سفربه همدان را با خاطره خوش به پایان نرسانندبخش دیگر به ضعف مسئولان میراث فرهنگی، شهرداری و سایر متولیان که شهروندانشان را در این زمینه آموزش نداده‌اند و اهمیت ورود مسافر و گردشگر را به این شهر برای آنان تبیین نکرده‌اند. اجازه دهید در این شهر چرخی بزنیم و چند نمونه را که مصداق ادعایمان است برای شما بازگو کنیم و قضاوت را به شما بسپاریم.
- رفتارهای عجیب در برابر دانشجویان خارجی
چندی پیش رئیس دانشگاه بوعلی سینا در نشست خبری خود با اصحاب رسانه گفت: یکی از بزرگ‌ترین مشکلات مسئولان این دانشگاه در خصوص دانشجویان خارجی پذیرفته نشدن آنها از سوی شهروندان است. انگار ما هنوز به این باور نرسیده‌ایم که هریک از این دانشجویان به اندازه یک سفیر و وزیر برای این کشور مهم هستند و بعد از بازگشت به کشورشان از این کشور و از این شهر برای مردمانشان سخن‌ها خواهند گفت. انگار هنوز نتوانسته‌ایم این موضوع را به امر درونی تبدیل کنیم که اظهارنظر و قضاوت هریک از این دانشجویان در کشورشان می‌تواند صدها گردشگر را روانه همدان کند یا آنها را برای همیشه از سفر به ایران و همدان منصرف سازد. در برخی کشورهای اروپایی دانشجویان خارجی را به صورت رایگان پذیرش می‌کنند و بهترین شرایط را برای آنها مهیا می‌کنند تا این دانشجویان بعد از اتمام تحصیل و بازگشت به کشورشان بهترین مبلّغ برای گردشگری این کشورها باشند. یعنی ما هنوز گام اول را هم برنداشته‌ایم.
- برخورد نامناسب با گردشگران داخلی
این روزها همدان مفتخر به میزبانی مسافران و گردشگرانی است که از گرمای استان‌های جنوبی کشور فرار کرده‌اند تا از آب‌وهوای مطبوع همدان لذت ببرند و از آثار تاریخی و طبیعی این شهر دیدن کنند. بیشتر آنها در گفت‌وگو با همشهری از برخورد نامناسب شهروندان همدانی دلخور بودند. آیا این‌که یک نفر صرفا رنگ پوستش با ما متفاوت است یا به زبان و گویشی غیر از زبان و گویش ما صحبت می‌کند، مستحق رفتارهای نامناسب است؟ آن هم در شرایطی که سال‌هاست چنین مسائلی نه فقط در کشورهای توسعه افته بلکه در بسیاری از شهرهای کشور ما نیز حل شده است و همه به یک چشم و با احترام نگریسته می‌شوند. ضمن این‌که همین تفاوت‌هاست که کشور ایران را به کشوری جذاب تبدیل کرده است؛ کشوری که هر کس با هر رنگ، مذهب، زبان و گویشی به راحتی در آن زندگی می‌کند.
- ناآگاهی اقشار در معرض دید
برخی از فروشندگان همدانی با مسافران و گردشگرانی که به قصد خرید اقلام مختلف به آنها مراجعه می‌کنند، به بدترین شکل ممکن برخورد می‌کنند. بیشتر رانندگان ناوگان تاکسیرانی همدان آثار تاریخی و طبیعی همدان را نمی‌شناسند و از ارائه راهنمایی جزئی به مسافران و گردشگران عاجزند. برخی از هتل‌داران، رستوران‌داران و کافه‌داران از کوچک‌ترین استانداردهای تشریفات بی‌خبرند و حتی نمی‌توانند به مسافر و گردشگر درباره منویی که جلو او گذاشته‌اند توضیح دهند. متاسفانه اینها اقشاری‌اند که مسافران و گردشگران از بدو ورود به این شهر با آنها تعامل دارند و آنها را نمایندگان شهروندان این شهر می‌دانند همان‌طور که ما در سفر به شهرهای مختلف از نحوه برخورد راننده تاکسی، فروشنده، هتل‌دار، رستوران‌دار، کافه‌دار و اقشاری از این دست درباره همه شهروندان آن شهر قضاوت می‌کنیم.
- اهمیت برخورد با گردشگران
یک روان‌شناس اجتماعی در این باره به همشهری می‌گوید: یکی از اصلی‌ترین عوامل رشد و توسعه صنعت گردشگری در همه مناطق جفرافیایی، فرهنگ چگونه رفتار کردن با گردشگران است. این نکته که هر گردشگر افزون بر بازدید از جاذبه‌های گردشگری، با فرهنگ و رفتار مردم جامعه میزبان نیز آشنا می‌شود از اهمیت بسزایی برخوردار است. فراموش نکنیم گردشگران می‌توانند بهترین سفیران تبلیغاتی باشند و مثبت یا منفی بودن این تبلیغات به رفتار جامعه میزبان بستگی دارد.
نبود آموزش کافی در چگونگی رفتار با یک گردشگر نه تنها سبب نارضایتی گردشگر و از بین بردن فرصت‌های بعدی برای حضور وی در جامعه میزبان می‌شود، بلکه شکل‌گیری تصویری منفی و ناخوشایند در ذهن وی را به دنبال خواهد داشت. حجت‌الله حاتمی ادامه می‌دهد: بنا به دلایل متعددی همدان هیچ‌گاه نتوانسته است آن‌طور که باید و شاید از صنعت گردشگری خود بهره ببرد آن هم با توجه به جاذبه‌های گردشگری تاریخی و طبیعی این استان، اما قبل از آن‌که به دلایل این مهم بپردازیم باید در این زمینه با برخی موارد آشنا شویم.
- ۲ دسته گردشگر
این روان‌شناس بیان می‌کند: گردشگران استان همدان به ۲ دسته اصلی تقسیم می‌شوند: دسته اول گردشگران خارجی‌اند که یا تورهای سیاحتی‌اند که مجموعه گردشگری موظف به ارائه خدمات گردشگری به آنها می‌شود و یا افراد جهانگرد و گردشگری هستند که به دور از این قالب‌ها و به طور کاملا اختیاری و آزاد و با فرهنگ علمی مسافرت می‌کنند و از گردشگران حرفه‌ای محسوب می‌شوند. متاسفانه در مورد چگونگی برخورد با این افراد دانش کافی در استان وجود ندارد حتی غالب گردشگران در برخورد با شهروندان برای پرسیدن یک آدرس دچار مشکل می‌شوند. دسته دوم گردشگرانی هستند که از اقصی نقاط کشور به همدان سفر می‌کنند و در واقع گردشگران داخلی را تشکیل می‌دهند. گروه دوم یا برای بازدید از اماکن طبیعی و تاریخی به همدان می‌آیند یا این‌که در گروه گردشگری سلامت جای می‌گیرند که براساس شواهد می‌توان گفت با این دسته از گردشگران هم برخورد مناسبی نمی‌شود.
- زبان به مثابه پل ارتباطی
این روان‌شناس اجتماعی می‌گوید: اگر صادقانه به خود و اطرافیانمان بنگریم می‌بینیم که بسیاری از ما حتی در به کار بردن کلمات محاوره‌ای ساده زبان انگلیسی و زبان‌ها و گویش‌های رایج کشور هم ناتوانیم. به یاد داشته باشیم تبحر نسبی در تکلم یک زبان علاوه بر زبان مادری امروزه امر بسیار معمولی در میان افراد است و در بسیاری از کشورها اکثر قریب به اتفاق افراد به زبانی غیر از زبان مادری تسلط دارند، چراکه در بحث گردشگری بنا به ظرفیت و میزان پذیرش گردشگر از استان، تسلط به زبان انگلیسی و زبان‌های دیگر می‌تواند در جذب گردشگر و جلوگیری از بروز مشکلات آتی موثر باشد یا لااقل به همان میزان که فروشنده‌های شهرهای نجف، کربلا، مکه، مدینه و دوبی دست و پا شکسته می‌توانند فارسی تکلم کنند ما نیز به همان میزان دست‌کم باید بتوانیم زبان انگلیسی و حتی زبان‌ها و لهجه‌های رایج در مناطق مختلف جغرافیایی کشور خودمان را بفهمیم و جوابگو باشیم.
- دانش کافی در مورد اماکن تاریخی و طبیعی
این روان‌شناس اظهار می‌کند: تصور کنید برای گردشگری در مورد یک منطقه تاریخی یا طبیعی سوالاتی پیش بیاید، در این شرایط کسی باید حضور داشته باشد و پاسخگوی سوالات او باشد. اگر به دلیل نداشتن اطلاعات کافی کسی پاسخ مناسب و درستی برای پرسش او نداشته باشد، چه اتفاقی رخ خواهد داد؟ این مساله به اندازه‌ای اهمیت دارد که باید اقشار مختلف مناطقی که دارای ابنیه و جاذبه‌های خاص گردشگری هستند حداقل اطلاعات اولیه درباره اماکن تاریخی و طبیعی شهر خود داشته باشند تا بتوانند گردشگران را راهنمایی کنند.
حاتمی می‌افزاید: بدون شک عده کمی از مردم به این مشکل پی برده‌اند که اماکن گردشگری و توریستی ما به دلیل بی‌توجهی، چه از بعد طبیعی و چه از حیث هنری، با معضل فرسایش مواجهند. نبود امکانات اقامتی بلندمدت یا کوتاه‌مدت، بی‌توجهی به معماری اصیل و بومی منطقه، امکانات محدود اماکن اقامتی و استراحتگاه‌های بین‌راهی و نبود سامانه بازرسی‌های منظم و معتبر از مهم‌ترین عوامل بروز کاهش حضور گردشگر در اماکن گردشگری و نیز تخریب محیط از سوی گردشگران است.
- خرج کردن پول
این روان‌شناس می‌گوید: در جای‌جای شهرهای گردشگرپذیر، چه در داخل و چه در خارج از کشور، نگاه به گردشگر نگاهی آمیخته به احترام است. احترام گذاشتن به گردشگر سبب می‌شود او قوانین مربوط به شهری را که به آنجا سفر کرده است رعایت کند. همچنین باعث می‌شود گردشگر پول و سرمایه خود را در شهر مقصد خرج کند و بدین‌ترتیب سبب رونق اقتصاد آن منطقه شود. در این میان ممکن است برخی از گردشگران، چه داخلی چه خارجی، به دلیل آموزش ندیدن صحیح و ناآگاهی اماکن گردشگری را تخریب کنند.
با این همه پسندیده نیست وقتی این معضلات برجسته می‌شوند، امکانات مورد نیاز و ضروری در اماکن گردشگری وجود نداشته باشد یا گردشگر برای استفاده از این امکانات متحمل پرداخت هزینه‌های سرسام‌آور شود. در این صورت خواهید دید فرهنگ‌های متفاوت گردشگران از یک سو و نبود امکانات حیاتی و الزامی در یک منطقه گردشگری تا چه حد می‌تواند در جذب یا عدم جذب گردشگر و حتی تخریب دائمی یک محوطه گردشگری موثر باشد.
- فیلمی که در فضای مجازی منتشر شد
چندی پیش فیلمی در صفحه اینستاگرام یک جهانگرد معروف منتشر شد. در این فیلم، مسئولان یکی از رستوران‌های همدان که در یکی از مکان‌های تاریخی استان واقع است، با رفتار زشت و زننده‌ای با آن گردشگر برخورد می‌کنند و در نهایت از او می‌خواهند رستوران را ترک کند. متاسفانه این فیلم چند هزار بار در فضای مجازی دیده شد و آن همه ادعا درباره تاریخ همدان و فرهنگ غنی شهروندانش را زیر سوال برد. مسئولان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان نیز به یک تذکر به مسئول این رستوران بسنده کردند و همدان ماند و این همه تصویر منفی که از آن منتشر شد. چه کسی پاسخگوی آسیبی است که همدان از رفتار ناپخته برخی شهروندانش می‌بیند؟ در این میان نقش آموزش شهروندی چه می‌شود؟
نظر شما