عوامل مختلفی مانند افزایش قیمت مواد اولیه برای تولید کتاب، محدود شدن شبکه‌های توزیع و فروش و همچنین کاهش قدرت خرید علاقه‌مندان به کتاب و کتاب‌خوانی بر آمارهای نشر؛ خصوصا بر شمارگان کتاب‌ها تاثیر مستقیم دارد. بر این اساس می‌توانیم با بررسی پارامتر شمارگان و شمارگان متوسط، به نتایج قابل توجهی از وضعیت عرصه نشر و بازار کتاب دست پیدا کنیم.
در کشور ما و مطابق با سیاست‌های مدیریت نشر و بانک‌های اطلاعاتی، کتاب‌ها در ۱۲ گروه دیوئی دسته‌بندی می‌شوند که به‌جز کتاب‌های حوزه کودک و نوجوان و کتاب‌های کمک درسی، ۱۰ گروه دیگر که عبارتند از کلیات، فلسفه، دین، علوم اجتماعی، زبان، علوم طبیعی و ریاضیات، علوم عملی، هنر، ادبیات و تاریخ و جغرافیا، به عنوان کتاب‌های عمومی شناخته می‌شوند؛ کتاب‌هایی که مستقیما با فرهنگ و دانش عمومی در ارتباط است و برای سنجش وضعیت فرهیختگی در هر جامعه‌ای، باید به بررسی کتاب‌های منتشر شده در این گروه پرداخت.
افت شمارگان کتاب و سیر نزولی آن در سال‌های اخیر، مساله‌ای بوده که بارها در رسانه‌ها مطرح شده؛ آنچنانکه این روزها شاهد تعدد نشر کتاب‌هایی هستیم که شمارگان زیر ۱۰۰نسخه‌ای دارند .
با توجه به توضیحات پیشین درباره اهمیت نشر کتاب‌های عمومی و نقش کتاب‌های این گروه در ارتقاء فرهنگ عمومی، افت چشمگیر این دست از کتاب‌ها در سال‌ها و ماه‌های اخیر، نگران‌کننده‌تر می‌نماید؛ چراکه معمولا بازار کتاب‌های کودک و کمک درسی رونق نسبی خود را داشته و دارند؛ هرچند که کتاب‌های این دو گروه نیز از قاعده کلی افت شمارگان، مصون نبوده‌اند.
- آمارهای نشر در بهار ۹۸
| ماه | میانگین شمارگان کتاب‌های عمومی | میانگین شمارگان کتاب‌های کودک و نوجوان | میانگین شمارگان کتاب‌های کمک درسی | میانگین شمارگان کل کتاب‌ها |
| فروردین | ۸۶۳ | ۱۶۴۳ | ۱۱۸۰ | ۱۰۸۷ |
| اردیبهشت | ۸۷۴ | ۱۷۲۲ | ۱۹۱۰ | ۱۱۷۵ |
| ۸۹۴ | ۱۴۵۰ | ۱۴۸۵ | ۱۰۷۵ |
جدول بالا که از اطلاعات رسمی خانه کتاب استخراج شده، گویای وضعیت نشر کتاب‌های عمومی است. با این اوصاف، ثبت شمارگان متوسط در کانال ۸۰۰ نسخه‌ای در این گروه را باید به‌عنوان یک نگرانی جدی قلمداد کرد. البته طبیعی است که با ورود به شش ماهه دوم سال، آمارها دستخوش تغییرات مثبتی شوند اما در خوشبینانه‌ترین حالت نیز نمی‌توان به افزایش چشمگیر شمارگان کتاب‌های عمومی –والبته کل کتاب‌ها- در کشور دل بست. جدول زیر که اطلاعات نشر در سال ۹۷ را در بر دارد نیز موید همین نظر است؛ آنچنانکه ثبت شمارگان میانگین ۱۰۸۶نسخه‌ای برای کتاب‌های عمومی در کل یک سال –و البته شمارگان ۱۴۰۱نسخه‌ای کل کتاب‌ها- چندان چنگی به دل نمی‌زند.
- آمارهای نشر در سال ۹۷
| سال | میانگین شمارگان کتاب‌های عمومی | میانگین شمارگان کتاب‌های کودک و نوجوان | میانگین شمارگان کتاب‌های کمک درسی | میانگین شمارگان کل کتاب‌ها |
| ۱۳۹۷ | ۱۰۸۶ | ۱۹۶۲ | ۱۸۶۶ | ۱۴۰۱ |
این‌روزها صنعت نشر، شرایط پر خوف‌ورجایی را تجربه می‌کند و همانطورکه در ابتدای این گزارش آماری مورد اشاره قرار گرفت، عوامل و مصائب مختلفی وجود دارد که حتی امکان بقا را برای فعالان این حوزه با مخاطره مواجه می‌کند. شیوع این مشکل‌ها و نبود راهکار و چشم‌اندازی روشن پیش روی نشر، از تداوم سیر نزولی آمارها و افزایش شیب منفی نمودارهای نشر خبر دارد. بنابراین کنترل وضعیت فعلی و بهبود شرایط توجه و تلاش‌های ویژه‌ای را از سوی مدیران و سیاست‌گذاران کشور می‌طلبد.
منبع:خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)
نظر شما