این مشکل جهانی است و به دلیل اهمیت آن، کشورها برای مقابله با خطرات و مشکلات این پدیده در حال بررسی و آینده‌نگری هستند و آنها را به واکنش و ارائه استراتژی و راهبرد واداشته است. با علم به این موضوع، همچنان مسئولان و بیشتر مردم کشور ما به خصوص کشاورزانی که از طریق سنتی کشاورزی می‌کنند اهمیتی به موضوع مهم و حیاتی آب و خشکسالی‌ها نمی‌دهند و فکر می‌کنند با یک بارندگی جزئی کمبود آب برطرف می‌شود و می‌توانند بدون نگرانی آب را مصرف کنند. با بارش‌های سال گذشته شاهد جمع شدن آب در بسیاری از رودخانه‌ها بودیم، به‌طوری که جوی‌ها و رودخانه‌های پایین‌دست کوه‌ها پر آب و سدها سرریز شد، حتی به دلیل پیش‌بینی نکردن این بارندگی‌ها سیل‌های ویرانگر خانه و کاشانه مردم را فرو ریخت، اما این بارش‌ها نمی‌تواند ذره‌ای از خشکسالی‌ها اخیر را که باعث اتمام ذخایر زیرزمینی شدند جبران کند.
- افزایش سطح زیر کشت با روش نوین آبیاری
یکی از کشاورزان روستاهای خنداب می‌گوید: در گذشته حدود یک هکتار باغ داشتم و به سختی آب آن را تأمین می‌کردم، اما با استفاده از آبیاری نوین کشاورزی و قطره‌ای توانستم سطح کشت خود را تا ۱۸ هکتار افزایش دهم و به راحتی آب آن را تأمین کنم. «عباسعلی همتی» اظهار می‌کند: در روش سنتی مدت زیادی زمان لازم بود تا آب به مزرعه برسد، در حالی که مقدار زیادی از آب نیز در مسیر جوی‌های خاکی هدر می‌رفت، اما اکنون آب در یک دقیقه بدون هدررفت آب درختان را سیراب می‌کند و علف‌های هرز هم کمتر به وجود می‌آیند.
- کاهش هزینه آبیاری با ایجاد روش‌های نوین
یک کشاورز دیگر می‌گوید: محصولات گندم و جو اراضی کشاورزی‌ام با اجرای سیستم‌های نوین آبیاری چند برابر شده است. در کشاورزی سنتی که انجام می‌دادم، علاوه بر تولید کم و کیفیت پایین محصول باید از چند نفر نیز برای آبیاری کمک می‌گرفتم تا ۲۴ ساعت قبل جوی‌ها را آماده کنند و آبیاری را انجام دهند، اما اکنون با اجرای سیستم‌های نوین آبیاری نیازی به کسی ندارم و هزینه‌هایم کاهش یافته است. «ابوالفضل کیشانی» ادامه می‌دهد: کشاورزان با روش نوین می‌توانند خیلی راحت‌تر کشاورزی کنند و دیگر از خستگی‌های گذشته که به روش سنتی، آبیاری می‌کردند خبری نخواهد بود. آنها با این روش شیر آب را سر زمین خود باز می‌کنند و آب را پای زمین کشاورزی یا درختان باغ خود می‌برند.
- صرفه‌جویی در مصرف آب و افزایش تولید
یک کارشناس حوزه کشاورزی با اشاره به این‌که مرکزی از جمله استان‌هایی اسـت کـه در اقلیم خشک قـرار دارد و کمبود آب در آن به عنوان اساسی‌ترین معضـل کشـاورزان مطرح است، می‌گوید: سیستم‌های نوین آبیاری می‌تواند در شرایط بحران خشکسالی، با همان منابع محدود مزارع کشاورزان را آبیاری و حتی موجب صرفه‌جویی در مصرف آب، افزایش تولید و کیفیت محصول شود.
«سعید منصوری» بیان می‌کند: کـاهش شـدید بارندگی‌ها در ۳۰ سال گذشته و مصرف منـابع آبی به دلیل بهره‌برداری‌های غیرمجاز و بی‌رویه، تبدیل نشدن کشاورزی سنتی به مدرن، رشـــد جمعیــت و... کمبود آب را به یک بحران در کشور و استان مرکزی تبدیل کرده است. وی می‌افزاید: میزان مصرف منابع آبی در کشور در بخش کشاورزی ۹۱ درصد، در بخش صنعت ۷/۴ درصد و در بخش خانگی ۸/۳ درصد است. این در حالی است که میانگین مصرف آب‌های زیرزمینی در کشور حدوداً ۴۵ درصد و میانگین مصرف آب‌های زیرزمینی در استان حدوداً ۶۰ درصد است که از میانگین کشوری بالاتر است. این موضوع زنگ خطری برای مسئولان است که باید برای تبدیل کشاورزی سنتی به مدرن چاره‌ای بیندیشند.
منصوری اظهار می‌کند: در این زمینه ایجاد سیستم‌های آبیــاری نوین لوله‌گذاری، آبیــاری بــارانی و قطره‌ای می‌تواند از بهترین راهکارهای اساسی برای مقابله با هدر رفتن آب، کم‌آبی و مدیریت عرضه آب در این استان باشد. وی ادامه می‌دهد: این‌که دولت برای کشاورزان به منظور استفاده از آبیاری نوین امتیازاتی را در نظر گرفته بسیار خوب است، اما با این وجود می‌بینیم در بعضی موارد کشاورزان به دلیل ناآگاهی تن به تبدیل کشاورزی سنتی به نوین را نمی‌دهند. البته مشکل مهم و اساسی دیگر یکپارچه نبودن اراضی کشاورزی و مشاع بودن زمین است که امکان استفاده از مزایای آبیاری نوین را ازکشاورزان سلب کرده و دولت نیز برای یکپارچه‌سازی اراضی کشاورزی تاکنون اقدام اساسی نکرده است.
- آموزش و تسهیلات برای ترغیب کشاورزان
یک کارشناس دیگر بخش کشاورزی نیز می‌گوید: این‌که آب کم است و منابع آبی کشور و استان نیز تحلیل رفته و خطر کمبود آب را در ذهن متبادر می‌کند حقیقتی غیرقابل انکار است، اما با توجه به مصرف بیهوده آب در بخش کشاورزی سنتی می‌توان گفت، روش‌های نوین آبیاری می‌تواند این مشکل عظیم را برطرف کند. این در حالی است که بر اساس تحقیقات علمی انجام شده آبیاری در روش‌های کم‌فشار مانند لوله‌گذاری مسیر آبیاری علاوه بر صرفه‌جویی در مصرف آب، راندمان تولید را ۶۰ تا ۶۵ درصد افزایش می‌دهد. «اکبر جلالی فراهانی» با اشاره به این‌که در روش‌های آبیاری تحت‌فشار مانند قطره‌ای، راندمان آبیاری ۸۰ تا ۸۵ درصد در مقایسه با سیستم‌های آبیاری سنتی افزایش می‌یابد بیان می‌کند: با اجرای سیستم‌های نوین آبیاری تحت‌فشار در هر هکتار در سال ۴۴۰۰ متر مکعب و در روش کم‌فشار ۲۵۰۰ تا ۳ هزار متر مکعب صرفه‌جویی آب خواهد شد.
وی ادامه می‌دهد: با توجه به خصوصیات و مزایای روش‌های نوین آبیاری برای کشور، باید میزان پذیرش و تشویق کشاورزان برای تغییر روش‌های آبیاری از سنتی به نوین را بررسی و راهکاری اساسی برای آن اتخاذ کرد. این کارشناس بخش کشاورزی اظهار می‌کند: طرح‌های تشویقی، یکپارچه‌سازی اراضی کشاورزی، آموزش به کشاورزان و آگاهی دادن در خصوص مزایای طرح و همچنین پرداخت تسهیلات بانکی بدون سود می‌تواند کشاورزان را در استفاده از تکنولوژی آبیاری نوین بیشتر جذب کند.
- کشاورزی مدرن، جایگزین کشاورزی سنتی
استاندار مرکزی نیز با اشاره به این‌که مدیریت سنتی در بخش کشاورزی عامل اصلی هدررفت و مصرف بالای آب در حوزه کشاورزی است می‌گوید: برای جلوگیری از هدررفت آب کشاورزی مدرن باید جایگزین کشاورزی سنتی شود که این موضوع باید با تدوین برنامه‌های کارشناسی بلندمدت صورت گیرد. «سید علی آقازاده» بیان می‌کند: بخش عمده‌ای از آب‌های زیرزمینی استان در بخش کشاورزی مصرف می‌شود و بیشتر آن به دلیل سنتی بودن کشاورزی هدر می‌رود که باید با تنظیم قوانین بازدارنده علاوه بر مدیریت مصرف آب و ارتقای سطح کیفی و کمی منابع آبی زمینه افزایش تولید و بالا بردن کیفیت محصولات را نیز دنبال کنیم. وی می‌افزاید: با توجه به مشکلات کم‌آبی باید روش‌های مکانیزه و اصلاح الگوی مصرف در بخش کشاورزی به کار گرفته شود.
همچنین نظارت بر توسعه اصولی طرح‌های آبخیزداری و نیز ترغیب و تشویق کشاورزان در استفاده از روش‌های نوین آبیاری باید بیشتر از گذشته مورد توجه قرار گیرد. زیرا در این روش‌ها منابع آب زیرزمینی حفظ خواهد شد. استاندار مرکزی اظهار می‌کند: تغییرات اقلیمی و جوی در دهه‌های اخیر، پدیده خشکسالی در بسیاری از مناطق جهان و ایران را باعث شده و معضلاتی را در بخش‌های مختلف از جمله کشاورزی به وجود آورده که این مسأله لزوم استفاده بهینه از منابع آب را برای مسئولان و مردم ضروری می‌کند.
نظر شما