«اورژانس اجتماعی» یا همان ۱۲۳ به عنوان متولی این کار چند سالی است برای پیشگیری و کاهش آسیب‌ها و جرائم فعالیت می‌کند. در البرز که به واسطه مهاجرت‌پذیری، حاشیه‌نشینی و آمار بالای بیکاری و آسیب‌های اجتماعی شرایط خاصی دارد، اورژانس اجتماعی نقش پررنگی در این زمینه دارد.
- حضور اورژانس اجتماعی در مناطق حاشیه‌ای
یکی از شهروندان البرزی در یک منطقه حاشیه‌ای می‌گوید: در این منطقه به دلیل شرایطی که دارد، مشکلات اجتماعی و خانوادگی نیز زیاد است. «فریبا کرمی» می‌افزاید: گاهی صدای داد و فریاد زنی از همسایه‌ها که نشان از کتک خوردن دارد، گاهی دعوای میان پدر و دختری که با یکدیگر سازگاری ندارند و گاهی نیز آسیب دیدن بچه‌ای از سوی همسایه‌ها، خودرو اورژانس اجتماعی را به این محل می‌کشاند. کرمی می‌گوید: گاهی یکی از خود اعضای خانواده و گاهی هم همسایه‌ها با ۱۲۳ تماس می‌گیرند و درخواست رسیدگی به معضل پیش‌آمده را دارند. وی می‌افزاید: در بیشتر مواقع با مراجعه تیم‌های سیار اورژانس و اقداماتی که داخل خانه انجام می‌شود، قائله ختم می‌شود و در شرایط وخیم، گاهی هم ماموران نیروی انتظامی مراجعه می‌کنند. در مجموع خودرو ۱۲۳ حداقل هفته‌ای یک‌بار مهمان محله ما می‌شود.
- عملکرد ۶ ماهه
مدیر بهزیستی کرج با تاکید بر این‌که حذف آسیب‌های اجتماعی ممکن نیست می‌گوید: اما با برنامه‌ریزی مناسب می‌توان آن را کنترل کرد و اورژانس اجتماعی به عنوان یکی از راهکارهای کنترل آسیب‌هاست که خدمات‌دهی در این فرایند باید حداقل دارای ۳ ویژگی تخصصی بودن، به‌موقع بودن و در دسترس بودن باشد. «علیرضا فتاح‌پور» با بیان این‌که همکاری درون و برون‌سازمانی و همچنین کار تیمی در این برنامه بسیار مهم است، می‌افزاید: با علمی و به‌موقع بودن عملیات و خدمات اورژانس می‌توان در کنترل و کاهش بحران‌های فردی، خانوادگی و اجتماعی اقدامات خوب و مناسبی انجام داد. وی با بیان این‌که در ۶ ماهه اول سال، ۱۳ هزار تماس با مرکز ۱۲۳ گرفته شده می‌گوید: ۳ هزار تماس مرتبط و ۱۰ هزار تماس غیرمرتبط بوده، اما پاسخگویی انجام شده است. فتاح‌پور با اشاره به این‌که ۱۲۳ به عنوان یک روزنه امید و کمک‌کننده در شرایط بحرانی مردم مورد استفاده قرار می‌گیرد، می‌افزاید: در اورژانس اجتماعی هیچ تماسی قطع نمی‌شود، حتی تماس‌های غیرمرتبط در کمال آرامش پاسخ داده شده و راهنمایی توسط روانشناسان دادهمی‌شود.
- بیشترین رتبه تماس برای همسرآزاری و کودک‌آزاری بوده است
مدیر بهزیستی شهرستان کرج اظهار می‌کند: بیشترین تماس بر حسب رتبه‌بندی در مورد کودک‌آزاری و همسرآزاری بوده و معلول‌آزاری آخرین و کمترین تماس در ۶ ماهه اول سال را داشته است. فتاح‌پور می‌گوید: تعداد تماس‌های بالا با اورژانس برخلاف تفسیرهای سوگیرانه و جهت‌دار که گمانه‌زنی بر افزایش آسیب‌هاست، برای سازمان بهزیستی خوشحال‌کننده و امیدوارکننده است، چراکه نشان می‌دهد تلاش نیروهای خدوم و خستگی‌ناپذیر اداره بهزیستی پاسخ داده است و سطح آگاهی شهروندان افزایش یافته و نسبت به آسیب‌های احتمالی به کودکان و سایر اقشار آسیب‌پذیر جامعه بی‌تفاوت نیستند. مدیر بهزیستی شهرستان کرج با بیان این‌که در موارد مختلف با اورژانس اجتماعی تماس گرفته و درخواست رسیدگی و کمک می‌شود می‌افزاید: زوجین متقاضی طلاق و افراد دارای اختلاف خانوادگی حاد، زنان و دختران در معرض آسیب اجتماعی یا آسیب‌دیده اجتماعی، افرادی که قصد خودکشی دارند یا اقدام به خودکشی کرده‌اند، کودکان کار و خیابان، همسران آزاردیده، کودکان آزاردیده، دختران و پسران فراری از منزل و مبتلایان به اختلالات هویت جنسی افرادی هستند که در شرایط بحرانی قرار دارند.
- کمک به کاهش تشکیل پرونده
مدیر بهزیستی کرج در مورد چگونگی عملکرد و کمک تیم‌های اورژانس اجتماعی می‌گوید: یکی از مهم‌ترین کارکردهای مداخلات روانی– اجتماعی، کمک به کاهش تشکیل پرونده‌های قضایی است که این مسأله در کاهش افراد دارای سوءپیشینه قضایی کمک می‌کند. داشتن سوءپیشینه برای افراد تبعات اجتماعی و فردی بسیاری دارد که هرقدر بتوان از آن جلوگیری کرد کمک بزرگی به افراد می‌شود. فتاح‌پور اظهار می‌کند: از آنجا که اقدامات انجام‌شده برای افراد درگیر در آسیب‌ها، زمینه‌سازی برای بازگشت آنها به زندگی سالم و مستقل است، در چنین شرایطی اعتماد به نفس افراد بالا خواهد رفت، خانواده‌هایشان آنها را بیشتر و بهتر باور خواهند کرد و جامعه بستر مناسبی برای ورود آنها به محیط اجتماعی و داشتن زندگی مستقل را فراهم می‌کند.
وی می‌افزاید: یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های مداخلات اجتماعی که توسط مددکاران اجتماعی انجام می‌شود، این است که از برچسب خوردن روی افراد جلوگیری می‌شود، چراکه استفاده افراد از منابع اجتماعی مانع تشکیل پرونده قضایی می‌شود و عدم برچسب خوردن فرصت مناسبی است تا با کمک متخصصان حوزه روانی اجتماعی، راه بهتر زندگی کردن را بیاموزند. فتاح‌پور اضافه می‌کند: این مسأله می‌تواند زمینه را برای ورود آنها به زندگی سالم‌تر فراهم کند، چراکه در چنین شرایطی پذیرش از طرف خانواده و جامعه راحت‌تر انجام خواهد شد.
- پایبندی به ارزش‌های اجتماعی
مدیر بهزیستی کرج ارتقای سلامت اجتماعی را یکی از نتایج مداخلات اجتماعی در هر جامعه عنوان می‌کنند و می‌گوید: در چنین شرایطی فرصتی فراهم می‌شود تا مردم زندگی کردن در اجتماع را تجربه کنند، از دیگران بیاموزند و به دیگران بیاموزانند و متناسب با شرایط در جامعه با هنجارها و ارزش‌های اجتماعی آشنا شده و به آنها پایبند باشند. «علیرضا فتاح‌پور» می‌افزاید: در این صورت اجتماعی شدن به‌درستی اتفاق می‌افتد و افراد از سایر مؤلفه‌های اجتماعی جامعه از قبیل آموزش بهره‌مند می‌شوند. با پذیرش نقش‌های اجتماعی مناسب، مسئولیت‌پذیری افراد در قبال جامعه افزایش می‌یابد. با راه‌های پیشگیری از جرایم و آسیب‌های اجتماعی آشنا می‌شوند، از منابع اجتماعی شناخت به دست می‌آورند و در چنین شرایطی است که جامعه زمینه را برای ارتقای شاخص‌های سلامت اجتماعی فراهم می‌کند تا مردم از زندگی خود به طور مستمر لذت ببرند.
مدیر بهزیستی شهرستان کرج با تاکید بر این‌که در حوزه سلامت روان با آسیب‌های اجتماعی و جرایم نیز همین رابطه معکوس وجود دارد، اضافه می‌کند: مردمی که از سلامت روانی و اجتماعی بالاتری برخوردار باشند، به‌خوبی عوامل مخاطره‌آمیز و محافظت‌کننده را می‌شناسند؛ به همین دلیل تأثیرپذیری کمتری از جرایم و آسیب‌های اجتماعی خواهند داشت و نظم اجتماعی بیشتری را در زندگی و جامعه خود حاکم خواهند کرد.
فتاح‌پور می‌گوید: از جمله ویژگی‌های تقویت مداخلات روانی و اجتماعی در حوزه پیشگیری از وقوع جرم و آسیب‌های اجتماعی این است که می‌توان از منابع اجتماعی موجود در جامعه و مشارکت مردم بیشتر استفاده کرد. وی تاکید می‌کند: چنین شرایطی فرصت مناسبی است تا با مشارکت مردم زمینه برای توانمندسازی افراد در معرض آسیب با جرم و حتی آسیب‌دیدگان اجتماعی و مجرمان فراهم شود. حتی از این فرصت می‌توان برای ارتقای شاخص‌های سلامت اجتماعی و روانی مردم نیز استفاده کرد.
- مدیریت آسیب‌های اجتماعی از حقوق شهروندی است
مریم محقق- روانشناس:مدیریت آسیب‌های اجتماعی در هر جامعه از حقوق اساسی شهروندان است و تلاش برای از بین بردن آثار آن از اجتماع وظیفه دولت و نهادهای عمومی و مدنی برای برون‌رفت از چالش‌های اجتماعی است که در این حوزه به اراده مصمم دولت و ملت نیازمندیم و تحقق حقوق شهروندی در گرو تحقق این هدف بلند است.
گرچه برنامه‌هایی که به عنوان راهکار در این زمینه تعیین و اجرا می‌شود می‌تواند بر حسب شرایط مختلف جوامع متفاوت باشد، اما آنچه مهم است این است که بتوان مسائل و راهکارهای مناسب را به مردم شناساند و به اجرا درآورد. یکی از این برنامه‌ها در جمهوری اسلامی ایران برنامه اورژانس اجتماعی است که حاصل فعالیت چندین ساله سازمان بهزیستی کشور در دفتر امور آسیب‌دیدگان اجتماعی است. این برنامه تلفیقی از مداخله در بحران‌های فردی، خانوادگی و اجتماعی مرکز اورژانس اجتماعی، خط تلفن اورژانس اجتماعی (۱۲۳) و خدمات تیم سیار اورژانس اجتماعی است.
هرچند خدمات اورژانس اجتماعی یکی از خدمات مترقی در منطقه خاورمیانه به شمار می‌رود، اما مشکلاتی از جمله نگرش مردم برای ارائه این خدمات وجود دارد و هنوز بین برخی این فرایند جا نیفتاده و آن را دلیل طلبکار شدن زنان می‌دانند و آن هم به این دلیل است که زنان و کودکان با آگاهی از حقوق خود مانند گذشته تن به آزار نمی‌دهند و از ۱۲۳ برای رسیدگی و حل مشکلشان کمک می‌خواهند.
رفع مشکلات اجتماعی و ارائه خدمات به قشر آسیب‌پذیر جامعه تنها وظیفه بهزیستی نیست و در وهله اول یک وظیفه انسانی است. اگر همه مسئولان با هم همکاری داشته باشند، می‌توان مسیر ارائه خدمت به مردم را هموارتر کرد، لذا از شورای شهر و شهرداری کمالشهر و محمدشهر انتظار داریم در این مسیر با بهزیستی همکاری کنند. توجه به پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی با بهره‌گیری از همه ظرفیت‌های موجود در البرز بستر لازم را برای حمایت از افراد در معرض آسیب و آسیب‌دیدگان اجتماعی فراهم می‌کند و لازم است مداخلات روانی یا اجتماعی بیش از پیش در پیشگیری از وقوع جرم و آسیب اجتماعی تقویت شود.
نظر شما