به گزارش همشهری آنلاین به نقل از ایبنا حمیدرضا تقی‌راد، مولف و عضو هیات‌علمی دانشکده مهندسی برق دانشگاه خواجه‌نصیرالدین طوسی به مناسبت سالروز کشف الکتریسته در گفت‌وگو با ایبنا درباره وضعیت نشر دانش مهندسی برق هم به لحاظ آکادمیک و هم به لحاظ عمومی گفت: در کل نشر کتاب درباره صنعت برق از سوی ناشران در دو بستر صورت می‌گیرد؛ یکی کتاب‌های دانشگاهی و مراجع درسی که از سوی انتشارات دانشگاه‌ها روانه بازار کتاب می‌شوند و دیگری کتاب‌هایی را شامل می‌شوند که نقش ترویجی دارند. به طور معمول کتاب‌هایی که بار ترویجی آن‌ها در صنعت برق پررنگ‌تر است، موارد مرتبط با رباتیک و هوش مصنوعی و غیره را دربرمی‌گیرد که توسط دیگر ناشران غیردانشگاهی منتشر می‌شود.
وی درباره نقش اطلاع‌رسانی کتاب‌ها در زمینه اصلاح الگو مصرف برای مخاطبان عام افزود: مهمترین عامل رونق انتشارات در حوزه ترویج علم، تقاضاست. در بحث آکادمیک تقاضاها معمول و متداول است و به تعداد دانشجویان در زمینه‌های مختلف برمی‌گردد که سبب شده است در زمینه‌های پایه مهندسی برق، کتاب‌ها با تیراژ مناسبی به فروش برسند؛ اما در زمینه‌های تخصصی این دانش علمی میزان تیراژ کتاب بسیار کمتر است.
این عضو هیات علمی دانشگاه با اشاره به دلایل پایین بودن تیراژ کتاب‌ها در زمینه علوم مهندسی به ویژه مهندسی برق گفت: متاسفانه عدم رعایت قانون کپی‌رایت کتاب در حوزه آکادمیک به ویژه در زمینه علوم مهندسی تاثیر بدی بر نشر دانشگاهی گذاشته است و این امر یکی از عواملی بوده است که مولفان و ناشران ترجیح می‌دهند کتاب‌هایی با تیراژ پایین روانه بازار نشر کنند؛ از طرفی هم رقیب ناشران داخلی انتشارات خارجی هستند که با توجه به دسترسی الکترونیک راحت به کتاب‌های این ناشران تا حدی میزان تقاضا برای ناشران داخلی کمتر شده است.
تقی‌راد به‌کارگیری ابزارهای مناسب در فضای مجازی را برای نشر کتاب امری سودمند دانست و گفت: این روزها ضرورت بارگزاری کتاب‌های دانشگاهی آکادمیک در بستر فضای مجازی، با پلت‌فرم‌های گوناگون بسیار حس می‌شود در کل انتشار کتاب به صورت الکترونیکی با حق کپی‌رایت اتفاق بسیار خوبی است که باید فراگیرتر از پیش شود.
وی با اشاره به ضرورت ترویج دانش مهندسی برق گفت: به شدت این موضوع مورد نیاز است و درواقع لازم است که توسعه کتاب‌های ترویجی تعقیب شود. موانعی که در این زمینه وجود دارد، این است که کتاب‌هایی که بار ترویج علم دارند دارای ساختار چاپ و محتوای متفاوت‌تری از کتاب‌ها تخصصی هستند. این کتاب‌ها باید با زبان ساده‌تری بیان شود به گونه‌ای که در چارچوب علمی اما با فرمت زیباتری چاپ شود. این موارد باعث می‌شود هزینه‌های چاپ کتاب بالاتر رود. در کل یک کتاب ترویجی چند برابر یک کتاب تخصصی برای ناشران و نویسندگان زحمت می‌طلبد. نکته دیگر اینکه باید بازار مربوطه برای این آثار هم در فضای نشر وجود داشته باشد.
تقی‌راد افزود: متاسفانه این اکوسیستم در کشور ما وجود ندارد و وجود رقیب‌های ناسالم که اطلاعات ارزیابی نشده را در فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی رواج می‌دهند هم یکی از مواردی است که ترویج دانش مهندسی را با مشکل روبه رو می‌کند؛ معمولا این محتوا به لحاظ علمی صحت و سقم آنچنانی ندارند؛ چراکه مورد داوری و ارزیابی قرار نمی‌گیرند.
وی درباره نقش رسانه در تولید محتوا لازم در زمینه دانش مهندسی برای عموم گفت: به اعتقاد من اصحاب رسانه می‌توانند کاتالیزور خوبی برای این منظور باشند. در کل کمتر می‌توان از یک عضو با سابقه هیات علمی که سال‌ها در زمینه آکادمیک تخصص داشته است، انتظار داشت که بخواهد در زمینه ترویج علم گام بردارد. ارتباط رسانه با فضای علمی و دانشگاه تا حد زیادی می‌تواند این شکاف را پر کند. اگر نشست‌ها و چیدمان‌های مناسبی میان اصحاب رسانه و اصحاب علم وجود داشته باشد؛ می‌توانیم شاهد ورود محتوا و تالیفات بسیار خوبی برای عموم باشیم. در این شرایط مطالب ترویجی به صورت طبیعی رشد پیدا می‌کنند.
عضو هیات‌علمی دانشکده برق دانشگاه خواجه‌نصیر گفت: نویسندگان باید به نیازهای مخاطبان در زمینه مصرف انرژی توجه زیادی نشان دهند تنها تالیف مطالب خوب در زمینه علم نمی‌تواند موثر باشد. ما در حوزه اصلاح الگوی مصرف و انرژی نیازمند تالیفاتی هستیم که بر اساس نیاز مخاطبان عام نوشته شده باشد. درواقع ابتدا مخاطب باید یافت شود و سپس محتوا بر اساس نیاز آن نوشته شود.
تقی‌راد درباره رتبه کشورمان در مصرف برق که جزو پرمصرف‌ها هستیم گفت: من تصور می‌کنم به راحتی بیش از دو برابر میانگن جهانی در حوزه انرژی هزینه می‌کنیم. این یعنی اسراف که در فرهنگ دینی ما نه تنها مکروه بلکه حرام است. از عوامل مصرف زیاد برق و انرژی ارزان بودن حامل‌های آن در ایران است و دیگری که مهم‌تر از بحث قیمت است، نوع نگرش اجتماعی به مصرف انرژی به ویژه برق است. برخی مصرف‌کنندگان تصور می‌کنند با پرداخت هزینه، مالک انرژی شده‌اند. در حقیقت توجه به مسئولیت اجتماعی یکی از راهکارهای اصلاح الگوی مصرف در حوزه برق و انرژی است.
وی در ادامه گفت: برای مثال در هیچ جای دنیا به جز کشورمان نمی‌توان دید فردی علاوه بر روشن بودن بخاری پنجره را هم باز گذاشته باشد. در صورت مشاهده چنین موردی این فرد بیمار فکری و روانی تلقی می‌شوند و معتقدند که این افرد از سلامت فکری و روانی برخوردار نیست. در کل اصلاح الگوی مصرف و نتایج زیان‌بار مصرف غلط می‌تواند موضوع و محور مناسبی برای نویسندگان باشد تا بتوانند در این زمینه کتاب‌های مورد نیازی را تالیف کنند. در حقیقت مخاطبان عام نیاز ندارند که هر چیزی را به صورت موشکافانه از علم بدانند تنها مواردی باید به صورت محتوا درج شود که مورد نیاز مخاطبان است.
- ایران پر مصرف است نه توسعه‌یافته
تقی‌راد در پاسخ به این پرسش که باتوجه به اینکه اغلب کشورهای پیشرفته مصرف برق بالایی دارند و ما هم جزو پر مصرف‌ها هستیم آیا می‌توان پرمصرف بودن را نشانه توسعه صنعتی دانست یا خیر، گفت: میزان مصرف برق یکی از شاخص‌های توسعه‌های صنعتی است اغلب کشورهای صنعتی جزو پرمصرف‌ها هستند؛ مانند آمریکا، آلمان و غیره اما استفاده صحیح از حامل‌های انرژی موضوع مهم دیگری است که می‌تواند جزو شاخص‌های توسعه صنعتی به حساب بیاید. به راحتی می‌توان این موارد را تفکیک کرد. وقتی حامل انرژی تفکیک شود متوجه خواهیم شد که سهم هر نوع مصرف به چه میزان است. در کل دو معیار در این زمینه وجود دارد، یکی مصرف صحیح انرژی و دیگری بحث اتلاف است که به علت عدم وجود زیرساخت‌های مناسب در اغلب کشورهای درحال توسعه اتفاق می‌افتد در حالی که اغلب کشورهای پیشرفته که پرمصرف هم هستند ضریب اتلاف پایینی دارند.
نظر شما