قضیه وقتی واقعا پیچیده می‌شود که این باورهای نادرست مربوط به علم پزشکی باشد. عقایدی که برخی از آنها ممکن است عواقب وخیمی برای فرد به‌دنبال داشته باشند. چنین عقاید نادرستی در علوم دندانپزشکی هم مثل سایر شاخه‌های علوم پزشکی به وفور رایج هستند. با برخی از این باورهای شایع و حقایقی که درمورد آنها وجود دارد، آشنا شوید.
1 - جرم‌گیری برای دندان و لثه مضر است؟
باور غلط درباره جرم‌گیری بدون ذره‌ای شک رایج‌ترین پرسشی است که یک دندانپزشک در طول دوران حرفه‌ای کاری خود باید بارها درباره آن به بیماران توضیح دهد.
ابتدا بد نیست کمی درباره جرم‌گیری صحبت کنیم. بعد از صرف غذا و درصورت تمیز نکردن دندان‌ها توده‌ای متشکل از باکتری‌های مختلف روی سطوح دندانی و غیردندانی در حفره دهان تشکیل می‌شود که به آن پلاک می‌گویند.
این پلاک حالتی چسبناک دارد و تقریباَ غیرقابل رؤیت است. اگر این پلاک از روی دندان‌ها با مسواک زدن و نخ کشیدن حذف نشود شروع به جذب مواد معدنی کرده و بعد از مدتی تبدیل به یک توده زردرنگ و سخت می‌شود که به دندان‌ها چسبیده است. به این توده آهکی شکل جرم می‌گویند.
پلاک و جرم اصلی‌ترین علل ایجاد بیماری‌های لثه هستند. اگر جرم و پلاک با روش‌های مکانیکی حذف نشوند باعث التهاب در لثه شده و درصورت عدم‌درمان و پیشرفت بیماری، استخوان نگهدارنده دندان نیز بیمار می‌شود. در چنین شرایطی لثه‌ها قرمز و به‌شدت مستعد خونریزی می‌شوند و دهان اغلب بوی ناخوشایندی پیدا می‌کند.
با پیشرفت بیشتر بیماری، استخوان و لثه تحلیل می‌روند و دندان‌ها به مرور لق می‌شوند. عدم‌درمان به موقع در نهایت موجب از بین رفتن دندان‌ها خواهد شد.
اما رقم قابل توجهی از بیماران که در بین آنها افراد تحصیل‌کرده و با طبقه اجتماعی بالا هم به وفور یافت می‌شود معتقدند که جرم‌گیری برای دندان مضر است و خیلی‌ها به‌همین دلیل از جرم‌گیری امتناع می‌کنند. دکتر فاطمه سرلتی، متخصص بیماری‌های لثه و عضو هیأت علمی دانشکده دندانپزشکی دانشگاه آزاد این‌طور توضیح می‌دهد: «مهم‌ترین سؤالی که بیماران می‌پرسند درباره صدمه دیدن دندان به‌خاطر جرم‌گیری است.
اصولاعمل جرم‌گیری به گونه‌ای انجام می‌شود که از نسج دندان چیزی برداشته نشود. ما برای جرم‌گیری یا از قلم‌های دستی استفاده می‌کنیم یا از دستگاه‌های سونیک و اولتراسونیک. طراحی این لوازم به گونه‌ای است که اصلا نمی‌توانند به مینای دندان صدمه‌ای وارد کنند. مینای دندان 97 درصد مواد معدنی دارد و سخت‌ترین بافت بدن است. بنابراین جرم‌گیری آسیبی به دندان وارد نخواهد کرد.»
دکتر سرلتی می‌افزاید:«4 باور نادرست دیگر هم در زمینه جرم‌گیری وجود دارد. نخست اینکه بیماران معتقدند دندان بعد از جرم‌گیری حساس می‌شود. در این مورد اگر حساسیتی هم بعد از جرم‌گیری ایجاد شود به‌دلیل شدت زیاد بیماری روی ریشه هم جرم تشکیل شده است و دندانپزشک ناچار است روی ریشه را جرم‌گیری کند. این کار منجر به حساس شدن زودگذر ریشه دندان می‌شود که با مسواک زدن و استفاده از مواد ضد‌حساسیت برطرف خواهد شد.»
نکته دوم اینکه مردم تصور می‌کنند با جرم‌گیری فواصل بین دندان‌ها باز می‌شود. در مواردی که بیماری پیشرفت زیادی داشته باشد فضای بین دندانی افزایش می‌یابد و جرم‌ها این فواصل را پر می‌کنند. بعد از جرم‌گیری تازه بیمار متوجه وجود این فضاها می‌شود.
سومین مورد اینکه جرم‌گیری منجر به لق شدن دندان‌ها می‌شود.
علت این است که به‌دلیل پیشرفت بیماری دندان‌ها دچار لقی شده‌اند اما جرم‌ها آنقدر سنگین و حجیم هستند که دندان‌ها را به‌هم متصل کرده‌اند. در نتیجه وقتی عامل ایجاد بیماری لثه یعنی همان جرم‌ها برداشته می‌شوند بیمار متوجه لقی دندان‌هایش می‌شود.
مورد چهارم هم اینکه برخی تصور می‌کنند جرم‌گیری باعث پوسیدگی دندان‌ها می‌شود. دلیل این تصور این است که بعد از جرم‌گیری حفره‌های پوسیدگی که تا آن‌موقع زیر جرم مدفون شده بودند آشکار می‌شوند.
دکتر سرلتی می‌افزاید:«هر کدام از موارد فوق روش درمانی خاص خود را دارد اما عامل ایجاد آنها جرم‌گیری نیست بلکه خود جرم است.» او در خاتمه می‌گوید: «علم دندانپزشکی مثل تمام رشته‌های دیگر علوم ساعت به ساعت در حال پیشرفت و دستیابی به روش‌های نوین درمانی است. بیماران یک لحظه تصور کنند اگر جرم‌گیری واقعاَ برای دندان‌ها مضر بود آیا ممکن بود هنوز هم در دانشکده‌های دندانپزشکی سراسر دنیا تدریس شود؟!»
2 - دندان عقل باعث به‌هم ریختگی دندان‌های جلو می‌شود؟
دومین باور رایج در بین عامه مردم مربوط به دندان عقل است. دندان عقل سومین دندان آسیای بزرگ در هر نیم فک است که بسیار دیرتر از سایر دندان‌ها، حدودا در سن 17یا 18 شروع به رویش می‌کند و بعضا به‌دلیل فضای ناکافی رویش یا از مسیر مستقیم رویش منحرف می‌شود یا اصلا رویش نمی‌یابد و نهفته یا نیمه نهفته می‌ماند. بسیاری از مردم تصور می‌کنند رویش دندان عقل باعث به‌هم ریختگی دندان‌ها به‌خصوص در ناحیه جلویی فک پایین می‌شود.
دکتر غلامرضا شیرانی، متخصص جراحی دهان و فک و صورت و عضو هیأت علمی دانشکده دندانپزشکی دانشگاه تهران در این باره توضیح می‌دهد:«بیماران بسیاری به ما مراجعه می‌کنند و به‌هم خوردگی دندان‌ها جلوی فک پایین را به رویش دندان عقل نسبت می‌دهند.
اغلب می‌گویند تا 3 - 2 سال پیش دندان‌ها مرتب بودند ولی الان درهم ریخته شده‌اند چون دندان عقل از عقب فشار می‌آورد. قبلاَ تصور بر این بود که دندان عقل باعث بروز این مشکل می‌شود اما نظریه‌های جدید آن‌را رد می‌کنند.
عامل اصلی این مشکل مهاجرت دندان‌های دو فک به‌سمت ناحیه قدامی فک (مزیال میگریشن)است. چون دندان‌های جلوی فک پایین ریزتر هستند و ثبات کمتری دارند زودتر دچار درهم ریختگی می‌شوند، ولی دندان‌های جلوی فک بالا چون درشت‌تر هستند و ریشه قطورتری دارند دیرتر دچار مشکل می‌شوند یا اصلا مشکل پیدا نمی‌کنند.
نیرویی که باعث بروز این اتفاق می‌شود، نیروی ناشی از جویدن و ارتباط میان دندان‌های دو فک با مفصل گیجگاهی فکی و عضلات جونده است.جهت کلی این نیرو به‌سمت جلو ست و باعث حرکت دندان‌ها می‌شود.»
دکتر شیرانی ادامه می‌دهد:«معمولا اواخر سن نوجوانی و آغاز جوانی این پدیده اتفاق می‌افتد؛ یعنی دقیقاَ زمانی که دندان عقل تازه شروع به رویش می‌کند. به‌دلیل همین تقارن زمانی بیماران این 2 اتفاق را به‌هم ربط می‌دهند اما جالب است بدانید که درهم ریختگی دندان‌های جلو حتی درصورت فقدان دندان عقل هم اتفاق می‌افتد.»
دکتر شیرانی درباره تأثیر دندان‌های عقل نهفته هم توضیح می‌دهد: «دندان نهفته یعنی دندانی که سن رویش آن گذشته باشد و هنوز رویش نیافته باشد. دندان نهفته حالا هر دندانی که باشد اصلاَ قدرت رویش ندارد، پس توان فشار دادن دندان‌های اطراف خود را ندارد.یک دندان عقل نهفته با در نظرگرفتن شرایط معمولا باید خارج شود اما به‌هرحال باعث به‌هم ریختگی دندان‌های جلو نمی‌شود.»
3 - ایمپلنت چه مضراتی دارد؟
آخرین نکته‌ای که در این مطلب به آن می‌پردازیم درباره ایمپلنت است. ایمپلنت سمبل پیشرفت‌های نوین علم دندانپزشکی است و کم کم دارد به درمانی عادی در سراسر جهان تبدیل می‌شود اما هزینه بالای ایمپلنت هنوز مانع بزرگی برای دریافت این درمان از سوی بیماران است. برخی از بیماران با شک و تردید به ایمپلنت نگاه می‌کنند و اعتقاد دارند ایمپلنت باعث سرطان می‌شود یا اینکه چون فلزی است سرما را انتقال می‌دهد و باعث ایجاد مشکل می‌شود!
دکتر شیرانی می‌گوید: «جنس ایمپلنت از تایتانیوم است که با جراحی داخل استخوان فک کاشته می‌شود. برخلاف آهن یا آلیاژهای فلزی مثل فولاد، تایتانیوم رسانای خوبی برای سرما و گرما نیست و بیمار اصلا سرما یا گرما را به واسطه ایمپلنت احساس نخواهد کرد. نکته دیگر اینکه ایمپلنت به‌طور کامل داخل استخوان مدفون شده است. پس اگر قرار باشد سرما یا گرما به آن برسد باید اول از حجم ضخیم استخوان اطراف آن عبور کند. در نتیجه چنین اتفاقی از لحاظ عملی امکان ناپذیر است!»
دکتر شیرانی می‌افزاید: «ماده اصلی ایمپلنت یعنی تایتانیوم کاملا سازگاری بافتی دارد و به‌هیچوجه برای ساختارهای زیستی بدن مشکل ساز نخواهد بود. از دهه 60 و زمان تولید نخستین ایمپلنت‌ها تاکنون گزارشی مبنی بر سرطانی شدن آنها نداشته‌ایم. وقتی برای یک دارو در عرض 10 الی 15 سال بی‌خطر بودن یا نبودنش اعلام می‌شود فکر می‌کنم بیش از 40 سال مطالعه و تحقیق همه جانبه برای اثبات بی‌خطر بودن ایمپلنت کافی باشد!»
