به گزارش همشهری آنلاین به نقل از ایسنا، دکتر محمد منصورنژاد در یادداشتی که در صفحه اینستاگرامی "کرسی یونسکو در ترویج علم ایران" منتشر کرد، نوشته است:
"الف. مرحوم سرکار خانم «هما ناطق» (در گذشته ۱۳۹۴)، استاد پیشین تاریخ در دانشگاه تهران و سوربن و ... در مقاله «تاثیر اجتماعی و اقتصادی بیماری وبا در دوره قاجار» (از سده سیزدهم تا دهه اول قرن چهاردهم)، گزارش نسبتاً مفصل و عجیبی از سیر بیماری‌ها در این سامان در این مقطع دارد. او از جمله می‌نویسد:
«در گسترش وبای ایران سال ۱۲۳۶ قمری، از جمعیت چهل هزار نفره شیراز، دو سوم و یا دست کم بیست هزار نفر تلف شدند.»
«در سال ۱۲۴۷ در مازندران بر اثر طاعون، دویست هزار خلق تلف شدند.»
«وبا در سال ۱۳۱۰ بیست و سه هزار نفر تلفات از ایرانیان گرفت و ...»
«و اما حکومت هنگام بروز ناخوشی، با پنهان ساختن حقیقت و فریبکاری رسمی، مردم را در میان مهلکه رها می‌کرد و کارگزاران از بیم مسدود شده راه‌ها خبر ناخوشی را به سایر ممالک اعلام نمی‌داشتند و با برقرار کردن قرنطینه که مستلزم گردآوری آذوقه و غلات و هزینه‌های گوناگون بود مخالفت می‌ورزیدند و ...»
ب)چند نکته تحلیلی:
۱. آمار تلفاتی که از عصر قجر در این مطالعه گزارش شد، با ملاحظه جمعیت کشور در آن عهد (جمعیت ایران قاجاری بسیار متفاوت گزارش شده: از کمترین ۶ میلیون تا ...) که بسیار پایین‌تر از وضعیت کنونی بود، تلفات فعلی ویروس کرونا حتی اگر آمارهای بالای غیر رسمی هم ملاک قرار گیرد، نسبت به آن فجایع، بسیار پایین است.
۲. یکی از دلایل تلفات بالای عصر قاجار از بیماری‌ها، پایین بودن سطح بهداشت عمومی در آن عهد است که شرایط بهداشت و درمان در عهد پهلوی و نیز در عصر جمهوری اسلامی در کشور نسبت به آن عصر، بسیار ارتقا یافته است (در ایران امروز اگر مقامات و مدیران لایقی داشتیم تا به‌دور از سیاست‌زدگی، به‌موقع و درست در بحران‌ها تصمیم بگیرند، تلفات از این هم بسیار می‌توانست کمتر باشد)؛
۳. جزییات ثبت شده از حوادث تلخ و تلفات وسیع مقاطع پیشین نیز اندک است. دلیل آن پایین بودن نرخ سواد و نیز عمومی و در دسترس نبودن رسانه‌های مختلف در زمان قاجاریه بود. امروزه با بالا رفتن سطح تحصیلات (به‌ویژه در مقطع آموزش عالی) و مجهز شدن بدنه جامعه به رسانه‌های مجازی در عصر ارتباطات، هر اتفاق ویژه در اقصی نقاط ایران، به صورت سمعی و بصری، گاه بازتاب ملی یابد و موج آفرینی کند.
۴. اطلاع‌رسانی‌ها، آگاهی‌بخشی‌ها، تشکیل پویش‌های مردمی برای مقابله و یاری به هم و ... در این زمان سبب می‌شود که برخلاف بیماری‌های عصر قجری، تاثیرات، بازتاب و بازخورد ویروس کرونا در ایران (و البته در سطح جهان)، در ابعاد متنوع و متعدد فوق‌العاده گسترده‌تر باشد و اگر خوب تدبیر علمی و عملی شود، نتیجه برای اتفاقات مشابه، بسیار پندآموز باشد. شاید برای علم و عمل در ایران، کرونا یک نقطه عطف قلمداد شود.
۵. ثبت و ضبط حوادث مربوط به کرونا و تحلیل آن نیز با بیماری‌های مثل طاعون و وبا قابل قیاس نیست. در شرایط کنونی واقعا روزانه، دنیایی از داده درباره موضوع تولید می‌شود که اگر همتی برای «مدیریت دانش» تولیدی وجود داشته باشد، می‌تواند در ابعاد پزشکی، درمانی و بهداشتی و نیز در سایر ابعاد (به‌ویژه فرهنگی اجتماعی) به ادبیات قابل قبول و تأثیرگذاری ختم شود.
۶. نکات یاد شده به معنای دست کم گرفتن آثار ویروس کرونا نیست، بلکه ملت ما نشان داد که هر جا کنار هم ایستاد، در مقابل بدترین حوادث سربلند بیرون آمد. تا به موقعیت امن در این زمینه نرسیدیم، همگی رعایت نکات بهداشتی را خواهیم کرد تا با تلفات کمتر هر چه سریع‌تر از این بحران عبور کنیم. مطمئنم اکثر مردم، عید امسال را متفاوت از سال‌های پیش برگزار می‌کنند. چقدر خوب است از فضای مجازی تا حد امکان برای ارتباطات و انجام امور استفاده کنیم. حتی به نظرم جلسات ویدئوکنفرانسی مسئولین هم روش درست تدبیر امور در مسایلی است که لازمه آن حضور مسئولین نیست و ..."
کرسی یونسکو در ترویج علم به منظور مقابله با شبه علم، اخبار غیرعلمی و باورهای غلطی که این روزها پیرامون کرونا ویروس جدید در جامعه منتشر شده، پویشی را به نام «#علمی_شو» راه‌اندازی کرده و از همه علاقه‌مندان به مباحث علمی درست، دعوت می‌کند با تولید و ارسال پیام‌های کوتاه صوتی، تصویری و متنی، در راستای جایگزینی اندیشه و رفتار صحیح علمی در جامعه به جای هراس از این بحران، این پویش را یاری کنند.
کرسی یونسکو در ترویج علم از صاحبنظران، متخصصان و نیک اندیشان دعوت کرده است از طریق ایمیل کرسی به نشانی unescocps@gmail.com ، صفحه اینستاگرام unescocps و کانال تلگرامی @unescocps به پویش "#علمی_شو" بپیوندند.
نظر شما