همشهری آنلاین: ماه رمضان در کرمان به عنوان یکی از استان‌های کویری کشور حال و هوای ویژه‌ای دارد و این کویری بودن تاثیر بسزایی روی آیین‌های مربوط به این ماه در کرمان گذاشته‌است. کرمانی‌ها از قدیم‌الایام در ماه رمضان آداب و رسوم خاصی داشته و امروزه برخی از آنها فراموشی شده‌اند و برخی دیگر اجرا می‌شوند.
سحری‌خوانی
سحری‌خوانی از سنت‌های رایج کرمانی‌ها در ماه رمضان بود. در این رسم موذنان یا هر کسی که صدای خوبی داشت یکی دو ساعت قبل از اذان صبح بالای مناره‌های مسجد می‌رفتند و با صدای رسا مناجات و دعا می‌خواندند. این کار موذنان، به مناجات‌خوانی یا پیشخوانی معروف بود و بیشتر هم مناجات خواجه عبدالله انصاری و اشعار شاعران بزرگی مثل مولانا خوانده می‌شد.
بیدار کردن همسایه‌ها
بیدار کردن همسایه‌ها برای تدارکات سحری در همه نقاط کشور امری رایج است. کرمانی‌ها هم در این مورد رسم ویژه خود را داشتند. کوبیدن بر پشت طبل و ایجاد صدا در کوچه‌ها و سر دادن بانگ بیدار باش از سوی افرادی خاص اجرا می‌شد، اما مردم کرمان به ویژه ساکنان روستاها رسم دیگری نیز داشتند که خیلی جالب بود. همسایگان هنگام سحر برای بیدار کردن هم روی پشت بام‌ها می‌رفتند و یک کوزه آب را در حیاط یکدیگر می‌ریختند. صاحبخانه هم با شنیدن صدای آب از خواب بیدار می‌شد و خود را برای تهیه سحری آماده می‌کرد.
سفره‌های سحری و افطاری
کرمانی‌ها پس از صرف غذا در هنگام سحر، دعا و قرآن می‌خوانند و بر این باورند که در این ماه غذاها باید ساده و مختصر باشد تا راه و شیوه پیامبر(ص) در پیش گرفته‌شود.
مردم کرمان قبل از غذا با خرما یا نمک افطار می‌کنند و معتقدند امام علی(ع) این‌گونه افطار می‌کرد.
آبگوشت از عمده‌ترین غذاها برای افطار است و اگر کسی نیز نذر داشته باشد مقداری آبگوشت درست کرده به مسجد می‌برد.
شیرینی افطاری در کرمان زولبیا و بامیه و غذای نذری این ماه شله‌زرد و آبگوشت است که بین همسایگان توزیع می‌شود.
آبگوشت، برنج و انواع خورشت معمولا پای ثابت سفره‌های افطار و سحری کرمانی‌هاست. مردم برخی از روستاهای کرمان روزه خود را معمولا با غذاهای سبک و سنتی مانند انواع قاتُق باز می کنند که پرطرفدارترین آنها قاتق بابونه است.
کلیدزنی
کلیدزنی یکی از آداب و رسوم مردم کرمان بود که در شب‌های ماه مبارک برگزار می‌شد. در این مراسم که مختص بانوان بود، بانویی یک سینی برمی‌داشت و در آن یک آیینه، یک سرمه‌دان و یک جلد کلام‌الله مجید قرار می‌داد و به در خانه اهالی محل می‌رفت. این رسم معمولا با تاریک شدن هوا به اجرا در می‌آمد و شخص صورت خود را با چادر طوری می‌پوشاند که شتاخته نشود. وقتی هم به در هر خانه‌ای می‌رسید با کلیدی به سینی آش می‌زد تا صاحب آن خانه از حضور او خبردار شود. شخص کلیدزن هرگاه از خانه مذکور صدای «چراغ بیاور» یا «قند و شیرینی بیاور» را می‌شنید امیدوار می‌شد که از در آن خانه دست خالی برنخواهد گشت، درغیراین صورت محل را ترک می‌کرد و به خانه‌ای دیگر می‌رفت. شخص کلیدزن به هیچ وجه با کسی حرف نمی‌زد.
صاحبخانه پس از گشودن در، آیینه داخل سینی را برمی‌داشت و در آن به چهره خود نگاه می‌کرد، سپس مقداری شیرینی، قند یا پول داخل سینی قرار می‌داد. در پایان مراسم هم کلیدزن خوراکی‌ها یا پول جمع‌آوری شده را به مستمندان می‌داد.
شب‌های قدر و مراسم چهل منبرون
رسم چهل منبرون هم‌زمان با شب‌های احیاء از مهم‌ترین آیین‌های ماه رمضان کرمانی‌هاست. در این رسم روزداران ۴۰ شمع تهیه می‌کنند و به در خانه‌هایی می‌روند که منبرهای کوچکی را جلوی در گذاشته باشند. هر شرکت‌کننده پای هر منبر شمعی روشن می‌کند تا حاجتش برآورده شود. این رسم بعد از افطار شروع می‌شود و تا قبل از سحر ادامه دارد. این رسم همچنان در کرمان پابرجاست. اما باید گفت مراسم چهل منبرون در برخی شهرهای ایران و در ماه محرم انجام می‌شود.
مردم استان کرمان همچنین در شب‌های نوزدهم، بیستم ، بیست و یکم ماه و بیست و سوم رمضان پس از نماز مغرب و عشا در مساجد و تکیه‌ها سینه و زنجیر می‌زنند. آنان در شب‌های قدر شب‌زنده‌داری می‌کنند و تا سحر قرآن و دعا می‌خوانند و معتقدند دعا و مناجات در این شب‌ها باعث برآورده شدن حاجت می‌شود.
الله رمضونی
از دیگر رسم‌های مردم کرمان در ماه رمضان، الله رمضونی بود. این مراسم از شب سوم ماه رمضان شروع می‌شد و تا پایان این ماه ادامه می‌یافت. الله رمضونی در اکثر شهرها و آبادی‌های استان برگزار می‌شد. در الله رمضونی عده‌ای از جوانان هر محله با تشکیل گروه‌های ۵ تا ۱۰ نفره بعد از افطار دور هم جمع و برای اجرای مراسم راهی کوچه‌ها می‌شدند و به در خانه‌ها می‌رفتند. هر گروه یک سرگروه و یک انباردار داشت. سرگروه وظیفه‌اش خواندن شعر ویژه مراسم بود و از صاحبان خانه‌ها کمک طلب می‌کرد و صندوق‌دار هم هدایا را دریافت می‌کرد. هدایا شامل پول یا خوردنی‌هایی مثل گردو، کشمش، خرما، بادام، قیسی هلو و قیسی زردآلو بود. در پایان این هدایا بین مستمندان هر محله تقسیم می‌شد.
رسم ابراهیم خانی
کرمانی‌ها مانند سایر مسلمانان در روز عید فطر هم نماز عید فطر به‌جا می‌آورند و با دادن فطریه، نیازمندان را یاری می‌کنند. آنها در روز عید فطر همچنین به زیارت اهل قبور می‌روند و غذاهایی مانند شله زرد توزیع می کنند که به آن «ابراهیم خانی» می گویند.
نظر شما