به‌طور آماری به کسانی که در دو جهت منحنی نرمال قرار می‌گیرند استثنایی گویند. جهت مثبت افراد تیزهوش و جهت منفی کسانی هستند دارای محدودیت که با سایر افراد جامعه متفاوتند که مدنظر با این گروه است. این کودکان از نظر جسمانی – روانی – ذهنی نسبت به همسالان خود عقب‌ترند و نیاز به کلاس و آموزش خاص دارند که شامل دانش‌آموزان نابینا، ناشنوا، عقب‌مانده ذهنی، جسمی حرکتی، کودکان ناسازگار و کودکان دارای اختلال یادگیری است.
دانش‌آموزانی که در گروه اختلال یادگیری قرار می‌گیرند در یکی از 4زمینه زیر مشکل دارند:
1. اختلال در خواندن 2. اختلال در نوشتن 3. اختلال در ریاضی 4.اختلالات آمیخته ناتوانی‌های یادگیری.
در تمام گروه‌های دارای اختلال یادگیری به چند نکته باید توجه کرد:
- مهم‌ترین نکته این است که این دانش‌آموزان از لحاظ هوشی، بینایی و شنوایی مشکل و نقصی دارند ولی عملکرد آن‌ها در درسی که دارای اختلاف هستند باتوجه به سن، هوش و کلاس در حد قابل ملاحظه‌ای از سطح مورد انتظار پایین‌تر است و عملکرد ضعیفی دارند که این موضوع گاه باعث فرار از مدرسه و اختلالات رفتاری دیگر نظیر افسردگی، احساس عدم‌اعتماد به نفس، انزواطلبی و خشم می‌شود که علت آن مشکلات مربوط به مدرسه، نوع تدریس و عکس‌العمل‌های فقدان و درک صحیح کودک از عدم‌موفقیتش است.
- نکته دیگر اینکه این کودکان نیازمند آموزش ویژه باتوجه به نوع اختلال خود هستند.
بنابراین کودکانی که دارای اختلال یادگیری در یک زمینه و یک درس دچار اختلال و ضعف هستند با روش‌های ویژه آموزش معمولاً تا سنین بالاتر بهبود می‌یابند.
در حالی‌که کودک عقب‌مانده ذهنی کودکی است که به علت شرایط مختلف قبل، حین، یا بعد از تولد دچار مشکل می‌شود و در کلیه دروس به‌طور یکسان ضعف شدیدی دارد، در کلیه زمینه‌های رشدی حرکتی مانند نشستن، خزیدن و راه رفتن تأخیر محسوسی دارد – در تست‌های هوشی عقب‌ماندگی ذهنی نشان می‌دهد.
در طول زندگی تفاوت یادگیری با دیگر همسن‌های خود نشان می‌دهد و در ارتباطات اجتماعی و هماهنگی با محیط دچار اختلال است.
تنها موردی که ممکن است کودک دارای اختلال یادگیری یک کودک عقب‌مانده ذهنی تلقی شود اختلال آمیخته با ناتوانی‌های یادگیری است که این گروه از دانش‌آموزان دارای 2 یا چند نوع اختلال هستند (مثلاً دیکته و ریاضی) برای شناسایی بهتر کودک ناتوان یادگیری، باید از سنجش و تست هوش استفاده کرد و پس از شناسایی برنامه درمانی و آموزش ویژه را باتوجه به مشکل کودک طرح‌ریزی کرد.
فراموش نکنید که تنظیم برنامه‌های آموزشی و توانبخشی برای کودک مبتلا به اختلال‌یادگیری زمانی مؤثر خواهد بود که یک ارزیابی دقیق از وضعیت کودک صورت پذیرد.
