دو روز پیشتر از آن یعنی در روز یکشنبه پنجم خرداد ماه، این مجلس هفتم بود که جلسه خداحافظی یا اختتامیه را در صحن بهارستان برپا داشت و حدود دوسوم نمایندگان آن با کرسی‌های پارلمان وداع کردند؛ چه اینکه برخی از آنان نخواسته یا نتوانسته بودند که به مجلس هشتم راه یابند.
اینکه چرا رهبر انقلاب در اصلی‌ترین فراز پیام مهم خود از یک‌سو نمایندگان تازه‌نفس دوره هشتم و از سوی دیگر دولت نهم را مخاطب خود قرار داده و تاکید کرده‌اند که تعامل با دولت به معنای کنار گذاشته شدن نظارت نمایندگان مردم بر قوه مجریه نیست به اعتقاد بسیاری از تحلیلگران به عملکرد مجلس هفتم در این رابطه باز می‌گردد.
در واقع نحوه تنظیم روابط این مجلس در دو سال پایانی خود و پس از روی کار آمدن دولت نهم با این دولت، به عنوان یکی از جدی‌ترین نقاط ضعف دوره هفتم ارزیابی شده است. نکته قابل تامل در آنجاست که چه در مقاطعی در دو سال آخر عمر مجلس و خصوصا در دو ماه اخیر نمایندگان طیف‌های مختلف سیاسی مجلس در هنگام نقد عملکرد آن یک نقطه اشتراک بسیار واضح داشتند، «مجلس هفتم در بعد نظارت بر دولت، یکی از ضعیف‌ترین مجالس پس از انقلاب است.»
این انتقاد به عملکرد در حالی صورت گرفت که در چند ماه پایانی عمر مجلس روزبه‌روز بر تعداد نمایندگان منتقد به شیوه اداره مجلس توسط هیأت رئیسه افزوده می‌شد. در چنین شرایطی بود که نمایندگان عضو فراکسیون‌های اصولگرایان مستقل، وفاق و کارآمدی و خط امام (اقلیت) و حتی تعدادی از اعضای فراکسیون اکثریت نسبت به «دولت‌زدگی افراطی»مجلس به ابراز ناخرسندی پرداختند.
آنها اعتقاد داشتند که مجلس در مقابل بی‌توجهی دولت به مصوبات قوه مقننه، اشتباهات فاحش کابینه نهم در حوزه‌های اقتصادی و سیاست خارجی و روش بودجه‌نویسی دولت نهم، اقتدار لازم را از خود بروز نمی‌دهد.
در واقع «جان کلام» منتقدان این بود که مجلس هفتم به دلیل همسویی سیاسی با دولت نهم و اعلام استراتژی «تقویت دولت اصولگرا» از وظایف اصلی خود غافل شد.
اگر چه در چند ماه پایانی حتی رئیس مجلس هفتم هم سعی کرد تا در چند مقطع، اعتراض خود نسبت به عملکرد دولت نهم را بیان کند اما این اتفاق به باور کارشناسان و خود نمایندگان مجلس بسیار دیرهنگام رخ داد. به رغم حمایت‌های بی‌چون و چرای مجلس از دولت این توقعات به جایی رسیده بود که رئیس دولت نهم در نامه‌ای به هیأت رئیسه مجلس از ساکنان بهارستان به دلیل عدم تصویب لوایح و طرح‌های مدنظر دولت لب به شکوه گشوده و حمایت‌های مجلس را ناکافی دانست.
حداد عادل هم در نامه‌ای از رهبر انقلاب درخواست کرد تا درباره اختلاف بروز کرده میان دو قوه اظهارنظر فرمایند. در آن برهه ایشان در نامه خود به نقش و مرتبه بی‌بدیل مجلس در اداره کشور اشاره و دولت نهم و همه ارگان‌ها و سازمان‌ها را به تمکین در مقابل رای مجلس فراخواندند.
این‌چنین است که پیام رهبر انقلاب در شروع به کار مجلس هشتم از سوی صاحبنظران به عنوان «علاج واقعه قبل از وقوع» ارزیابی شده تا هم مجلس و هم دولت نهم جایگاه خود را بشناسند.
وظایف تعطیلی‌بردار نیست
منتخب مردم شازند در مجلس هشتم نیز تحلیل خود را از پیام رهبر انقلاب اینگونه بیان کرد:«پیام ایشان در ابتدای فعالیت مجلس بیانگر آن است که چه موضوعاتی دقیقاً باید از سوی دو قوه رعایت شود. نظارت مجلس و پاسخگویی دولت به مجلس اموری است که براساس این پیام می‌بایست از دولت خواسته شود.»
احمدی که به پرسش‌های همشهری عصر پاسخ می‌گفت ادامه داد:«پیام رهبر انقلاب به این معنا است که می‌توان در عین نظارت بر دولت، در امور مختلف اجرایی کمک کرد. در واقع دولت باید توجه داشته باشد که در عین دوستی و تعامل، وظایف نمایندگی مردم تعطیل‌بردار نیست و می‌بایست از سوی نمایندگان به طور جدی پیگیری شود.»
وی اعتقاد دارد که برخورد میان دولت و مجلس نوعی نگاه بدبینانه به روابط طبیعی قوا است پس به جای آن بهتر است هر دو قوه بر مبنای وظایف قانونی خود با یکدیگر ارتباط برقرار کنند.
نظارت مجلس، کمک به دولت
«رابطه میان قوای مقننه و مجریه، یک رابطه تعاملی و نظارتی توأمان است و تاکید رهبر انقلاب بیانگر حساسیت ایشان نسبت به وظایف قواست.» این بخشی از پاسخ‌های زهره‌الهیان به پرسش‌های ما است. منتخب مردم تهران این تعامل را پشتوانه دولت دانست چرا که در هنگام تصویب لوایح و چه در هنگام بررسی طرح‌های مجلس، این بعد کارشناسی مجلس است که منجر به عملکرد بهتر دولت خواهد شد.
کاندیدای جبهه متحد اصولگرایان نظارت مجلس بر دولت را باعث تقویت دولت دانست تا خلاءهای احتمالی در هنگام اجرای قوانین مصوب مجلس به‌وسیله آن رفع شود.
وی این رابطه را نوعی رابطه ارگانیک ارزیابی نمود:« به هر حال سازوکار این ارتباط کاملاً مشخص است و هدف همه دستگاههای کشور هم پیشرفت و توسعه در همه زمینه‌هاست.
به هر حال دولت به عنوان مجری قوانین، وظیفه‌ای جز تلاش برای تحقق توسعه کشور ندارد و مجلس در این راستا می‌بایست نظارت لازم را اعمال نماید.»
تذکر به عملکرد مجلس هفتم
نماینده بهبهان در مجالس ششم و هفتم اما، پیام رهبر معظم انقلاب به نمایندگان مجلس هشتم را به دلیل نوع عملکرد مجلس هفتم دانست و یادآور شد که این عملکرد سبب شده تا ایشان در همان آغاز به کار دوره جدید مجلس، نوعی نقشه جامع را برای نمایندگان ترسیم کنند.
ولی‌الله شجاع‌پوریان در خصوص این نظر خود اینگونه توضیح داد:«مجلس هفتم در بخش‌های زیادی دچار نارسایی بود که بخشی از آن به قانونگذاری و سازوکارهای درونی آن بازمی‌گشت، اما بارزترین نقطه ضعف این مجلس، بحث نظارت بود.
در واقع این مسئله باعث شد تا نام مجلس هفتم تداعی‌کننده نوعی دولت‌گرایی افراطی باشد.» شجاع پوریان این پیام را یک استراتژی برای دوره 4 ساله مجلس ارزیابی کرد که در آن روی ضعف مجلس هفتم یعنی بعد نظارت تاکید ویژه‌ای شده است؛ اینکه مجلس باید در عین تعامل با دولت، با قدرت بر عملکرد قوه مجریه نظارت کند.» عضو فراکسیون اقلیت شیوه ترکیب نظارت در عین تعامل را نیز اینگونه تحلیل کرد:«در قانون اساسی مرزبندی و تفکیک لازم میان قوا صورت گرفته است.
این بدان مفهوم است که در عین حفظ استقلال قوا، قرار است همه به اعتلای نظام کمک کنند. باید در این فرآیند هر قوه‌ای که ساز ناسازگاری بزند با تذکر مواجه شود. گاهی اختلافات میان دولت و مجلس از سوی مجمع مورد رسیدگی قرار می‌گیرد و گاهی خود رهبری نظام، صلاح را در دادن تذکر می‌بیند. سخن ایشان بدان معناست که می‌توان در عین حفظ مرزبندی‌ها، با یکدیگر تعامل داشت.»
