به گونهای که حجم بارشها به کمتر از نصف متوسط بارش سالانه کاهش یافته و حجم ورودی آب به مخازن سدها با 60 درصد کاهش همراه بوده است.
بروز پدیده خشکسالی و کاهش میزان بارش در طول سال آبی اگرچه در40 سالی که آمار مربوط به میزان بارشها در وزارت نیرو ثبت و ضبط میشود چندین مرتبهصورت گرفته و در طول چهل سال گذشته، 5 سال نرمال، 15 سال ترسال و 20 سال خشکسال را از نظر میزان بارشهای جوی پشتسر گذاشتهایم، اما امسال کمبارشترین و خشکسالترین سال آبی کشور را در طول چهار دهه گذشته تجربه میکنیم به گونهای که حجم بارشها به کمتر از نصف متوسط بارش سالانه کاهش یافته و حجم ورودی آب به مخازن سدها با 60 درصد کاهش همراه بوده و حجم آب مخازن پشت سدها که در سال گذشته و در همین ایام حدود 25 میلیارد متر مکعب بود، هماکنون به کمتر از 14 میلیارد متر مکعب آب رسیده است.
نکته مهم اینکه در طول سالهای گذشته، در دو مورد تجربه بروز خشکسالی در دو سال متوالی و بهصورت شدید نیز در اسناد و مستندات وزارت نیرو ثبت شده است و به همین دلیل برنامهریزیهای صورت گرفته با اولویت تأمین آب شرب شهروندان و آنهم برای دو سال متوالی صورت گرفته است تا درصورت ادامه روند خشکسالی در سال آبی 88-87 امکان تأمین آب شرب مردم شهرها و روستاهای کشور با استفاده از آب ذخیره شده در پشت سدها و نیز بهرهگیری از برخی منابع آب زیرزمینی تا پایان شهریور ماه 1388 فراهم شود.
مسئله دیگری که برخی از تحلیلها براساس آن صورت میگیرد تأکید براین نکته است که بهدلیل بروز سرمای شدید، فراگیر و گسترده در کشور در طول زمستان سال گذشته و افزایش حجم گاز مصرفی در کشور و عدمتأمین گاز نیروگاههای حرارتی کشور، مسئولان صنعت آب کشور بدون اعمال مدیریت کارآمد بر منابع آبی کشور، حداکثر میزان تولید برق از منابع برق آبی کشور و آب مخازن سدهای کشور و آن هم بدون پیشبینی بایستههای بهرهبرداری از منابع آبی در فصول بهار و تابستان را وجهه همت خود قرار دادهاند.
برعکس آن چیزی که بیان شده محور اساسی مدیریت منابع آبی کشور، پیشبینی بهرهبرداری از این منابع ملی بهصورت هوشمندانه، آینده نگرانه و با احتساب شرایط جغرافیایی و اقلیمی و میزان و جغرافیای بارش در کشور است و برهمین اساس اگرچه تولید برق از منابع آبی ذخیره شده در پشت سدهای کشور سبب جبران تأثیرات ناشی از قطعی گاز در برخی از نقاط کشور شده و جان بسیاری از هموطنانان عزیزی که در معرض سرمایه شدید زمستان سال گذشته بودند را نجات داد اما مدیریت منابع آبی بهصورتی بوده است که امکان بهرهبرداری از منابع آبی در طول فصول گرمتر سال و به ویژه با توجه به نیاز بخش کشاورزی و شرب نیز به درستی صورت پذیرد.
از آنجایی که بخش مهمی از بارشهای سالانه کشور در دو ماه اسفند و فروردین صورت میگیرد براساس مدل پیشبینی رفتار سیلابها در سالهای گذشته، حجم قابل توجهی از مخازن سدها جهت کنترل سیلابها و جلوگیری از آثار مخرب آنها در طول هفتههای قبل از بارش تخلیه میشود، بهطوری که اگر کنترل سیلابها توسط سدهای ساخته شده صورت نگیرد بسیاری از شهرهای خوزستان با سیلهای مخرب و غیرقابل کنترلی تهدید خواهند شد.
در طول زمستان گذشته نیز با توجه به گزارشهای سازمان هواشناسی که پیشبینی سال آبی نرمالی را کرده بود همکاران بخش آب کشور پیشبینی لازم را جهت در نظر گرفتن حجم مناسبی از مخازن سدهای موجود کشور برای کنترل سیلابهای احتمالی انجام داده بودند اما آنچه در مقام عمل به وقوع پیوست عدمتحقق پیشبینیهای هواشناسی و بروز پدیده خشکسالی و بارشهای پراکنده و کمحجمی بود که متأسفانه سبب پر نشدن ظرفیت ذخیره آب پشت سدها و عدمامکان تولید برق از میزان آب موجود در مخازن سدهای کشور و در نتیجه از دست رفتن حدود 10 درصد از ظرفیت تولید برق کشور شد و این در حالی است که در شرایط عادی در مناطق پایین بهمنظور تأمین نیازهای شرب، صنعت، کشاورزی و محیطزیست در حوضه کارون نیازمند 10 میلیارد متر مکعب آب هستیم.
با توجه به آنچه گفته شد، میتوان چنین نتیجه گرفت که مشکلات ناشی از خشکسالی و در نتیجه کاهش توان تولید برق از منابع آبی و اعمال خاموشی در برخی از مناطق کشور و آن هم بهصورت ناخواسته و نه برنامهریزی شده، ارتباطی به بیتدبیری مدیران صنعت آب و برق در سال گذشته نداشته است و بایستی با توجه به ویژگیهای بحران خشکسالی و با همکاری و همیاری مردم نسبت به کاهش دامنه بحران و تأثیرات کوتاه مدت و درازمدت آن همت گماشت.
آنچه در این میان بیش از همه تحلیلهای نادرست و غیرکارشناسی در زمینه بحران خشکسالی خودنمایی میکند برخورد سیاسی و تسویه حساب جناحی و غیرعلمی با پدیدهای است که نه تنها کشور عزیزمان و منطقه خاورمیانه را تحتتأثیر قرار داده است بلکه آثار آن به کشورهای اروپایی نظیر اسپانیا و نیز کشورهایی چون استرالیا نیز رسیده است.
چیزی که توجه بدان اهمیت بنیادی دارد آن است که عبور از بحران خشکسالی علاوه بر تدابیر مدیریتی و بایستههای برنامهریزی، نیازمند همدلی و همسویی هموطنان در مدیریت کارآمد بحران و همافزایی توانهای موجود و پرهیز از تنشآفرینی و ایجاد اضطراب است و این قول را میتوان به هموطنان عزیز داد که متخصصان و مهندسان صنعت آب و برق که تمامی تلاش خود را جهت عبور کمهزینه و کمحاشیه از بحران خشکسالی کشور در سالجاری به کار گرفتهاند افزایش یافته، اگرچه بهدلیل بروز پدیده خشکسالی در سطح منطقهای، امکان واردات از کشورهای مذکور نسبت به سالهای گذشته کاهش یافته است.
آنچه شایسته است توجه به ورود بیش از 4000 مگاوات ظرفیت جدید تولید برق به شبکه برق کشور بهصورت سالانه و در طول سه سال گذشته بوده است که نه تنها در طول فعالیت صنعت برق رکوردهای چشمگیری به شمار میآیند بلکه در سطح جهانی نیز این حجم ظرفیتسازی کمسابقه و با اهمیت است. اعتراف و اذعان وزیران انرژی و کارشناسان برق کشورهای دیگر از جمله کشورهای دارای صنعت و شبکه برق با اهمیتی چون روسیه به پیشرفتهای صورت گرفته در صنعت برق کشور مؤید تحصیل استانداردهای جهانی از سوی صنعت برق کشورمان است.
علیرغم آنچه گفته شد مسابقه بین تولید و مصرف، اگر با اصلاح الگوهای مصرف انرژی در کشور که گاه چند برابر کشورهای پیشرفته و پرجمعیت است، همراه نباشد فعالیت شبانهروزی کارکنان و متخصصان صنعت برق نخواهد توانست بر روند لجام گسیخته مصرف بیرویه حاملهای انرژی به ویژه برق فائق بیاید به همین دلیل این نوشته را با این جمله به پایان میرسانم که بدون همراهی و همیاری مردم عزیز امکان غلبه بر مشکلات موجود در مصرف انرژی به هیچ عنوان امکانپذیر نخواهد بود.