به گزارش همشهری آنلاین به نقل از تسنیم، بازار سکه و طلا طی سالهای متمادی گذشته همواره مورد توجه بوده است، به‌ویژه طی بیش از یک دهه گذشته، به‌دلیل برخی اتفاقات و نوساناتی که در قیمت‌ها و نرخ تورم رخ داده، بیش از گذشته به‌عنوان یک مأمن مطمئن سرمایه‌گذاری علی‌الخصوص از سوی عموم مردم مطرح شده است، به‌گونه‌ای که کشتی‌آرای نائب‌رئیس اتحادیه فروشندگان طلا و جواهر معتقد است، در زمان حاضر بیش از ۳۰۰ تن سکه و طلای مازاد به‌عنوان ذخیره در خانه‌های مردم ذخیره شده است. اما طی یکی دو سال اخیر علی‌رغم رونقی که بازار سکه و حتی طلای خام دارد، بازار مصنوعات طلا دچار رکود شدید شده است، البته رئیس اتحادیه فروشندگان طلا و جواهر میگوید این رکود از سال ۸۹ که مالیات بر ارزش افزوده در این صنعت کلید خورد، آغاز شده است.
در خصوص وضعیت بازار طلا و سکه و پیش‌بینی آینده این بازار با محمد کشتی‌آرای نائب رئیس اتحادیه فروشندگان طلا و جواهر که سالها ریاست این اتحادیه را هم به‌عهده داشت گفتگو کردیم.
مشروح این گفتگو را بخوانید:
* ۳۰۰ تن طلا و سکه در منازل ذخیره شده | ۷۵ درصد طلای تولیدی باید به بازیافت برگردد
تسنیم: چقدر طلا و سکه در دست مردم است؟
کشتی‌آرای: صحت و سقم آن را تأیید نمی‌کنم ولی طبق یک برآورد صورت گرفته نزدیک ۳۰۰ تن طلا و سکه در منازل ذخیره شده است.
تسنیم: این برآورد از سوی بخش خاصی صورت گرفته؟
کشتی‌آرای: ۷۵ درصد طلای تولیدی باید به بازیافت برگردد؛ وقتی می‌گوییم در سالهای قبل ۱۲۰ تن تولید مصنوعات داشتیم باید ۷۵ درصد آن به بازیافت برمی‌گشت که برنگشته! این روال در سالهای متمادی رخ داده البته این آمار تایید شده نیست ولی نزدیک به یقین است. کمااینکه مسئولان کشور اعلام کرده‌اند که ۲۵ تا ۳۰ میلیارد دلار ارز در خانه‌هاست که تبدیل این رقم به سکه نیز همان ۳۰۰ تن را نشان می‌دهد.
بانک مرکزی در یک مرحله ۶۰ تن طلا فروخت که هنوز هم برنگشته است! در سالهای گذشته هم این اتفاق‌ها رخ داده است.
بخش خرید و فروش طلا و سکه از صنعت طلا کاملاً مجزاست و بخش بورس‌بازی و سفته‌بازی است که اشخاص برای حفظ سرمایه‌شان پول‌هایشان را از بانک خارج کرده و به خرید و فروش طلا و سکه روی آورده‌اند. این روال درست یا غلط فعلا وجود دارد و تا زمانی که ابزارهای لازم در کشور از جمله تثبیت نرخ ارز نداشته باشیم این وضعیت ادامه دارد.
* قیمت‌ها برای یک ساعت آینده هم قابل پیش‌بینی نیست
در این چند سال نرخ ارز چند درصد افزایش یافته و همین الان هم نرخ مشخصی برای ارز نداریم و در هر ساعت قیمت‌ها تغییر می‌کند، قیمت‌ها برای یک ساعت آینده هم قابل تحلیل و پیش‌بینی نیست؛ همین دیروز یک نفر مشورت کرد که طلا بخرم گفتم نه صبر کن ظاهراً رو به پایین است ولی بلافاصله با ادامه ریزش شاخص بورس، بازار طلا و ارز صعودی شد.
تسنیم: در واقع الان وضعیت طوری شده که بازار سهام نیز روی ارز و طلا اثر می‌گذارد.
کشتی‌آرای: بله بازار سهام روی ارز اثر گذاشته و وقتی روی ارز تاثیر می‌گذارد به بازار طلا هم منتقل می‌شود. در همه دنیا قیمت طلا و سکه از حاصلضرب قیمت جهانی طلا در قیمت ارز مشخص می‌شود؛ اگر هر کدام از این متغییرها تغییر کند بلافاصله قیمت معاملاتی طلا و سکه هم تغییر می‌کند.
هفته گذشته با انفجار بیروت قیمت طلای جهانی یکباره ۸۰ دلار افزایش یافت و از آنطرف با اعلام خبر تولید واکسن کرونا توسط روسیه قیمت طلا ۱۵۰ دلار کاهش یافت.
اخبار اقتصادی و سیاسی به سرعت روی قیمت طلا و سکه اثر می‌گذارد و دلیل آنهم سرعت بالای تکنولوژی و ارتباطات جمعی است درحالی که قبلاً اصلا اینطوری نبود ضمن آنکه قیمت ارز هم ثبات داشت ولی این روزها متغیرها زیاد شده و متغیرهای داخلی نیز در تعیین قیمت طلا و سکه دخیل شده که از جمله این متغیرها مباحث اقتصادی، سیاسی، اتفاقات (بحران‌های غیرقابل پیش‌بینی) است.
در بازار جهانی هر هفته شاخص‌های اقتصادی از جمله نرخ بیکاری، ارزش سهام، برابری ارزها و نرخ بهره اعلام می‌شود که قیمت جهانی طلا براساس این شاخص‌ها تعیین می‌شود؛ گاهی اوقات سوال می‌کنند که چه زمانی قیمت طلا ثابت می‌شود که در پاسخ باید گفت قیمت طلا هیچ وقت ثابت نمی‌شود ولی می‌تواند ثبات نسبی داشته باشد. به چند دلیل؛ یک ثبات نسبی در قیمت جهانی و دیگری ثبات در قیمت ارز.
ثبات نسبی در قیمت جهانی بیشتر به اتفاقات سیاسی وابسته است؛ الان مثلاً فرض کنید جنگ تجاری چین و آمریکا هرلحظه اثر می‌گذارد. جنگ اقتصادی آمریکا با ونزوئلا و درگیری‌اش با ایران همیشه تاثیر می‌گذارد. وقتی بحث تحریم تسلیحاتی ایران مطرح بود هم به این موضوع تاثیر می‌گذارد.
* معاملات سکه بورسی با بازار سکه چه کرد؟ | جلوی فاجعه گرفته شد
تسنیم: در ماه‌های اخیر معاملات سکه در بورس کالا حاشیه‌ساز شد و حتی برخی فعالان بازار با جدیت تأکید داشتند که افزایش قیمت سکه متاثر از معاملات سکه در بورس است؛ در گذشته هم مشابه این وضعیت برای معاملات آتی سکه بوجود آمده بود؛ بنظر شما معاملات سکه در بورس به افزایش قیمت سکه در بازار سکه دامن زده است؟
کشتی‌آرای: سال ۸۲ و ۸۳ بورس کالا شروع به کار کرد؛ در آن مقطع یکی از پشتیبانان بورس بودیم و الان هم هستیم؛ در بورس معاملات شفاف است؛ زمانی که بورس کالا معاملات خرید و فروش سکه را به صورت آینده شروع کرد و معاملات نقدی، قیمت‌ها متاثر از بازار فیزیکی بود و این روال تا مدت‌ها ادامه داشت تا اینکه خرید و فروش طلا و سکه در بورس کالا ممنوع شد؛ اخیراً چند ماهی است که مجددا بورس به صورت معاملات سپرده کاغدی با عاملیت ۴ بانک انجام می‌دهد.
روال کار این گونه است که فردی که سکه دارد با دریافت کد بورسی سکه را به صورت کاغذی به بورس سکه می‌فروشد و در ازای آن برگه‌ای دریافت می‌کند که آن برگه نشان می‌دهد که این فرد تعداد مشخصی سکه در آن بانک گذاشت و یک برگه سپرده سکه به او می‌دهند و سکه را نیز به صورت فیزیکی تحویل می‌گیرند؛ با داشتن کد بورسی دارنده این سپرده هر زمان که بخواهد می‌تواند خرید و فروش انجام دهد.
اوایل شروع کار این معاملات متاسفانه فاصله قیمت فروش بورس با بازار فیزیکی گپ زیادی داشت؛ این اختلاف از ۵۰۰ تا ۷۰۰ هزار تومان بود و باعث تشنج در بازار طلا و سکه شده بود؛ در آن مقطع مردم سکه را از بازار آزاد می‌خریدند با فروش به بورس در همان روز ۶۰۰-۷۰۰ هزار تومان سود می‌کردند؛ طبیعتاً وقتی تقاضا در بازار ایجاد شود حباب افزایش می‌یابد و قیمت سکه هم بالا می‌رود.
دلیل اصلی هم افزایش تقاضای کاذب در بازار طلا و سکه بود؛ در آن مقطع تذکراتی در رسانه‌ها دادیم که باعث توقف این معاملات شد که فاجعه‌ای را در بازار سکه بوجود آورده بود. بازار در آن مقطع از این نوسانات منفعت می‌برد ولی منفعتی که بعداً به ضرر تبدیل میشد و ما از روی دلسوزی خواستار توقف این معاملات شدیم.
الان البته این معاملات بی سر و صدا و با فاصله کم با بازار درحال انجام است و دیگر خبری از اختلاف قیمت فاحش سکه بورسی با بازار آزاد نیست؛ بنابراین درحال حاضر معاملات سکه بورسی درحال انجام است. ولی باید این نکته را اشاره کنم دو نوع شخص داریم یک سری به صورت سنتی فقط و فقط معاملاتشان در فضای فیزیکی انجام می‌شود و اصلا سراغ بورس نمی‌روند و یکسری افراد تمایل دارند معاملاتشان شفاف و قانونی باشد؛ این دو دسته مجزا هستند افرادی که معاملاتشان بورسی است در بورس داد و ستد می‌کنند و سپرده‌های خود را به سکه تبدیل می‌کنند و رسید سکه‌شان را در بورس معامله می‌کنند؛ این وضعیت باعث شده تا گروه‌های خریدار سکه در بازار سکه و سهام جدا شوند ولی بدون اینکه اختلاف فاحشی بین قیمت‌ها در این دو گروه وجود داشته باشد.
* قیمت سکه بازهم به ۵-۶ میلیون تومان برمی‌گردد؟
تسنیم: قیمت سکه و طلا در ماه‌های اخیر خصوصاً افزایش چشم‌گیر داشته است؛ به نظر شما قیمت سکه بازهم می‌تواند به همان ۵-۶ میلیون برگردد؟
کشتی‌آرای: تا زمانی که قیمت ارز کاهش پیدا نکند، قیمت طلا و سکه کاهش پیدا نمی‌کند؛ یعنی ما اگر تحلیلی داشته باشیم درباره نرخ ارز، عین آن تحلیل به سکه منتقل می‌شود. لذا اگر سکه دراین مقطع در این قیمت است به دلیل قیمت ارز است.
یک زمانی دلار ۳-۴ هزار تومان بود، سکه یک و نیم میلیون تومان بود. یک زمانی قیمت دلار ۱۶ هزار تومان بود، سکه ۵-۶ میلیون شد. بنابراین قیمت‌های ما در داخل کشور، حالا به جز نوسانات جهانی که معمولاً یک وضعیت نسبی دارد که جداگانه قابل تحلیل است، ما وضعیتمان بستگی به قیمت ارز دارد. یعنی کاملاً شاخص ارز، با مبنای دلار، فاکتور مهم محاسبه قیمت سکه و طلا خواهد بود.
اما در بحث قیمت جهانی، قبل از بیماری کرونا قیمت انس جهانی مابین ۱۵۰۰ تا ۱۷۰۰ دلار در نوسان بود، طبیعی هم بود که به دلیل قیمت تمام شده با توجه به قیمت نفت، قیمت اجرتها و مزدها و هزینه‌های جانبی، اینها عوامل استخراج طلا بود و قیمت انس جهانی را در این محدوده نگه می‌داشت. حتی قبل کرونا تا ۱۲۰۰-۳۰۰ دلار هم پایین رفت.
اما از وقتی کرونا در کل دنیا شایع شد، اقتصاد جهانی را تحت تاثیر قرار داد. اقتصاد انگلستان ۲۰ درصد کوچک شده؛ درآمد ناخالص ملی بسیاری از کشورها کاهش یافته. تولید در بسیاری از کشورها کاهش یافته. آمریکا هم به عنوان یک کشور شاخص که کرونا در آن به چنان وضعیتی است؛ لذا پول کشورش ضعیف می‌شود و از طرفی بسته‌های حمایتی در آمریکا و حتی صفر کردن نرخ بهره در آمریکا باعث شد دلار بدون پشتوانه چاپ کنند. همین باعث شد ارزش دلارش پایین بیاید و وقتی اینچنین شد فلان کشور نفت‌خیز که دلار دارد، ارزش را به دلار نگه نمی‌دارد، بلکه تبدیل به طلا می‌کند. چرا؟ چون از تورم دور است و خراب نمی شود و اثر منفی رویش نیست.
ارزش سهام در آمریکا و خیلی کشورها پایین آمد و این تاثیر گذاشت. به همین دلیل هم برای اولین بار در تاریخ انس جهانی به بالای ۲هزار دلار رسید درحالیکه قبلا پیش‌بینی میشد سالها بعد به اینجا برسیم. الان هم پیش‌بینی شده که حتی تا ۲۳۰۰ دلار هم برسد.
دربازار داخلی هم در روزهای گذشته بازار سرمایه ریزشی شد که در بازار طلا و ارز اثر گذاشت و منجر به افزایش قیمت‌ها شد.
* ریزش شدید قیمت طلا و ارز بعد از ورود واکسن کرونا به بازار
تسنیم: اگر کرونا یک سال دیگر واکسنش بیاید و محدود شود، قیمت جهانی برمی‌گردد؟
کشتی‌آرای: به شدت کاهش می‌یابد. اولین گام طلای جهانی ۱۷۰۰ دلار خواهد بود. کسب و کارها رونق می‌گیرد و این عامل مهمی است. یعنی متقاضی طلا برای ذخیره‌سازی کم می‌شود و در کشور ما هم همین اتفاق می‌افتد و احتیاجی نیست کسی پولش را تبدیل به سکه کند.
خیلی از کارخانه‌ها الان تعطیل هستند وقتی راه بیفتد رشد اقتصادی شروع می‌شود. اشتغال و ارزش پول ملی بهتر می‌شود. اینها باعث می‌شود که قیمت طلا کاهش یابد. یعنی باید بنشینیم دعا کنیم تا زودتر واکسن بیاید.
تسنیم: نرخ ارز چه می شود؟
کشتی‌آرای: همین اتفاق می‌افتد. صددرصد کاهش می‌یابد.
تسنیم: به هرحال اقتصاد در مقیاس جهانی کار خودش را می‌کند ولی در ایران متفاوت است. مثلی دارند ایرانی‌ها که وقتی جنسی قیمتش بالا رفت دیگر پایین بیا نیست.
کشتی‌آرای: نه؛ مثل هم است. من این نوید را به شما می‌دهم که دعا کنید کرونا مهار شود، قیمت ارز در کشور پایین می‌آید.
از قبل عید که کرونا شد، صادراتمان محدود شده است؛ خیلی از کشورها کالاهای ما بخصوص مواد کشاورزی را قبول نمی‌کنند. به جز صادراتمان، با توجه به محدودیت نبود تبادل و ارتباطات خارجی (مسافری بین ایران و کشورهای خارجی جابجا نمی‌شود؛ الان توریسم در حد صفر است) که ارزآور است. اگر کرونا برداشته شود دادوستدهای حتی چمدانی‌مان افزایش می‌یابد و توریسم وارد کشور می شود و صادرات رونق می‌گیرد.
تسنیم: بحثی که در ایران مطرح است اینکه نرخ ارز در تامین بودجه مهم است و دولت با این توجیه که بالاخره باید بودجه را به نوعی تامین کند و الان همه کالاها قیمت‌شان متاثر از ارز ۲۱-۲۲ هزار تومانی شده، الان اگر ارز پایین بیاید باز هم قیمت کالا پایین نمی‌آید. با این توجیه دولت قیمت ارز را پایین نمی‌آورد و خیلی روی این قضیه...
کشتی‌آرای: فرمایش شما درست است ولی نکته‌ای است که اگر اقتصاد واقعی کشور را نگاه کنید غیر از ارز و اقتصاد دولتی، ارز آزاد هم داریم که آن را بانک مرکزی تعیین نمی‌کند بلکه عوامل اقتصادی تعیین می‌کند. فکر کنید الان در مرز دوغارون یک کالایی صادر شود پولش را به صورت نقد می‌گیرد که پولش وارد بازار آزاد می‌شود و دست دولت و بانک مرکزی نمی‌رود که بخواهد قیمتش را تعیین کند.
شما در لیست دلار هم نگاه کنید دلار کابل داریم هرات داریم دوغارون داریم سلیمانیه داریم بغداد داریم و... که هرکدام یک بانک مرکزی هستند. در بانک مرکزی هنوز دلار ۴۲۰۰ داریم پس چرا تاثیری ندارد؟
اینکه بانک مرکزی با ارز خودش بازی می‌کند، اقتصاد آزاد هم با ارز خودش بازی می‌کند لذا اگر همین امروز ۱۰ هزار دلار داشته باشم و بخواهم در بازار بفروشم و بازار اشباع باشد، وقتی رقم ۲۳ هزار تومان است و کسی طالب نیست به من میگوید ۲۲۵۰۰ میخرم و من هم مجبورم بفروشم. بازار اینطوری است. با اولین معامله استارتش می‌خورد و نرخ مبنا می‌شود.
الان مثلا قیمت نیمایی ارز ۱۹ هزار تومان است پس چرا قیمت ارز ۲۳ هزار تومان است؟ برای اینکه الان در بازار آزاد تقاضا وجود دارد وبه دلیل افزایش تقاضا قیمت بالا می‌رود؛ دلار نیمایی ۱۹ هزار تومان، دلار دولتی ۴۲۰۰ تومان است اما در بازار آزاد الان ارز احتیاج است و قیمت را بازار آزاد تعیین می کند کما اینکه نرخ بانک مرکزی با بازار متفاوت است مگر اینکه بانک مرکزی نرخ خود را افزایش یا کاهش دهد تا در بازار تاثیر بگذارد. آقای همتی بارها اعلام کرده تلاش دارد ارز را کاهش دهد حتما اراده‌ای برای کاهش قیمت ارز وجود دارد. الان نارضایتی برای افزایش قیمت ارز ایجاد شده و دولت حتماً راضی به ادامه این نارضایتی نیست و تلاش می‌کند قیمت ارز را کاهش دهد تا نارضایتی کمتر شود.
* چه‌کسانی پشت تلفن در سبزه‌میدان قیمت‌ها را تعیین می‌کنند؟
تسنیم: در مراکز خرید سکه، معمولاً افراد قبل از اینکه قیمتی برای فروش به مشتری بدهند، تلفن می‌زنند و نرخ می‌گیرند؛ این افراد از کجا نرخ می‌گیرند؟
کشتی‌آرای: چون خارج از محدوده بورس هستند از سبزه‌میدان قیمت‌ها را استعلام می‌گیرند. یکسری محدوده خرید و فروش سکه هستند که خارج از بازار اصلی است و به‌دلیل تغییرات لحظه‌ای قیمت‌ها حتماً باید قیمت‌ها را استعلام بگیرند.
تسنیم: آنهایی که در سبزه‌میدان قیمت می‌دهند، قیمت‌ها را از کجا می‌گیرند؟
کشتی‌آرای: عرضه و تقاضا قیمت را در سبزه‌میدان تعیین می‌کند. الآن قیمت سکه طرح قدیم ۱۰ میلیون و ۴۰۰ هزار تومان است که قیمت آن عبارت است از قیمت طلا و اجرت ضرب؛ یعنی قیمت سکه ۱۰ میلیون و ۴۰۰ هزار تومان است ولی در تابلو زدند ۱۱ میلیون تومان، این ۶۰۰ هزار تومان حباب است.
اختلاف قیمت واقعی و قیمت عرضه حباب سکه را نشان می‌دهد، هر زمان عرضه زیاد شود حباب کم می‌شود و به‌عکس. عرضه ثابت است ولی تقاضا در هر روز متغیر است.
* کانال‌های دلالی طلا و سکه در تلگرام مشابه قماربازها هستند
تسنیم: به‌تازگی معاملات تلگرامی طلا و قیمت‌های شبانه نیز مشکلاتی را برای بازار طلا و ارز به‌وجود آورده‌اند؛ روال کار این معاملات مجازی مورد تأیید است؟
کشتی‌آرای: این گروه‌ها غیرقانونی هستند. در فضای مجازی سایت‌های قماربازی و... هم وجود دارد، فعالیت کانال‌های دلالی سکه و ارز نیز مشابه همین سایت‌هاست؛ میزان داد و ستد اینها محدود به اعتبارشان است، هرچند قرار است با این کانال‌ها برخورد شود چراکه در قیمت‌ها اخلال ایجاد می‌کنند.
نظر شما