به گزارش همشهری آنلاین به نقل از شرق، مناقشه ایران و آمریکا در چهار دهه گذشته و از زمان اشغال سفارت به شکل جدی وجود داشته؛ از درگیری‌های محدود نظامی تا شدیدترین شکل تحریم‌ها و البته در مقاطعی بسته به شرایط، کاهش سطح تنش‌ها را بین دو طرف و تا حدودی مصالحه را هم می‌توان رصد کرد و برجام نقطه اوج این مصالحه بود که در ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ از دست رفت. علی‌ایحال، قطعا ادامه وضع موجود منافع طرفین را تضمین نمی‌کند. تحریم‌های سنگین بی‌سابقه اخیر، رکود اقتصادی ایران را سبب شده و به تبع آن مناسبات سیاسی و اقتصادی ایران را در سطح جهانی به‌شدت متأثر کرده و شرایط بد اقتصادی نیز جامعه ایران را در تنگناهای اقتصادی فروبرده است.
از سویی، ادامه وضع موجود برای آمریکا نیز صرفا به عدم انتفاع از بازار ایران محدود نمی‌شود و ایران کارت بازی در دست رقبای آمریکا نظیر روسیه، چین و اتحادیه اروپا خواهد بود و از سوی دیگر آمریکا باید برای حفظ رژیم تحریم‌های وضع‌شده و ترغیب شرکت‌های بزرگ در این بازی، مشوق‌های اقتصادی و سیاسی خاصی را برای دیگران لحاظ کند؛ بنابراین ادامه وضع موجود برای هر دو کشور ایران و آمریکا بسته به فراخور هرکدام، نتیجه‌ای ندارد.
البته ادامه این وضع برای دیگران ازجمله رقبای منطقه‌ای ایران، چین و روسیه نیز منافعی را در ترازهای مختلف در پی دارد. حال با این مقدمه و پذیرش این موضوع که مذاکره بین ایران و آمریکا در هر صورت در آتیه گریزناپذیر می‌نماید، به بررسی شقوق محتمل ایران در مذاکرات آتی می‌پردازیم:
- گزینه اول: پیروزی دموکرات‌ها در انتخابات ۲۰۲۰ آمریکا و مذاکره با جو بایدن
پرواضح است که ایران در چهار سال گذشته به انتخابات ۲۰۲۰ آمریکا امید بسته تا شاید خروجی آن، ریاست‌جمهوری دموکرات‌ها باشد و فرجام آن، بازگشت دوباره آمریکا به برجام ناکام. حال که جو بایدن، کاندیدای نهایی دموکرات‌ها و رقیب دونالد ترامپ، از برنامه‌اش برای رجعت به برجام می‌گوید، قطعا سیاسیون در ایران به این انتخابات بسیار امیدوار شده‌اند و آن را نه به‌مثابه روزنه امید بلکه شاهراه گشایش در مناسبات اقتصادی و سیاسی می‌بینند. گرچه انتخاب جو بایدن به ریاست‌جمهوری آمریکا محتمل است، اما به نظر نگارنده، این امیدواری بیش از حد به امتیازگیری بیشتر از دموکرات‌ها و بهره‌برداری از منافع برجام، چندان بجا نباشد و چه‌بسا نسبت به ریاست‌جمهوری فعلی، شرایط کمی سخت‌تر باشد.
بهترین مدعای این سخن، فرصت چهارساله بایدن در صورت انتخاب برای تحقق شعارهای انتخاباتی است. گرچه جو بایدن از بازگشت به برجام گفته، اما به توسعه و بهبود آن نیز اشاراتی نیز داشته است و از آنجا که اقتصاد ایران در تنگناهای ناشی از تحریم گرفتار شده، کاخ سفید به رهبری احتمالی جو بایدن نیز با علم به این واقعیت که ایران ناگزیر از امتیازدهی است، خواستار مذاکراتی برای توسعه برجام و اخذ امتیازات بیشتر خواهد بود.
- گزینه دوم: پیروزی جمهوری‌خواهان و استمرار ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ
در صورت انتخاب مجدد دونالد ترامپ به ریاست‌جمهوری، او چهار سال دیگر برای تحقق برنامه‌هایش فرصت خواهد داشت و از آنجا که در دور اول با سیاست فشار حداکثری باعث انزوای اقتصادی ایران شده است، حال به اندازه کافی فرصت دارد تا به دور از مباحث انتخاباتی، به تحقق و اجرای وعده‌هایش بپردازد و بازی را طوری مدیریت خواهد کرد که بیشترین امتیازات را در مذاکره بگیرد.
- گزینه سوم: مذاکره با دونالد ترامپ تا قبل از انتخابات ۲۰۲۰
در ماه‌های منتهی به انتخابات، احزاب سیاسی هیچ گزینه محتملی را که در آرای انتخاباتی تأثیرگذار باشد، نادیده نمی‌گیرند و انتخابات ۲۰۲۰ آمریکا نیز از این قاعده مستثنا نیست. در این راستا، وقتی دولت ترامپ برای عادی‌سازی و برقراری روابط بین امارات و بحرین با اسرائیل این‌همه انرژی گذاشته تا در این برهه زمانی این توافق‌ها را نهایی و اعلام کند، قطعا مذاکره با ایران و رفع مناقشات می‌تواند برگ برنده بی‌نظیری را نصیب دونالد ترامپ کند و از آنجا که در بیزینس و اقتصاد تبحر خاصی دارد و برگ برنده را به‌خوبی تشخیص می‌دهد، در صورت دریافت سیگنال از سوی ایران، از این گزینه استقبال خواهد کرد و در ازای این توافق احتمالی که در نتیجه انتخابات بسیار تأثیرگذار خواهد بود، امتیازات خوبی را خواهد داد.
- نتیجه‌گیری
با مرور آلترناتیوهای سه‌گانه یادشده، قطعا گزینه سوم که توافق با دولت دونالد ترامپ تا قبل از انتخابات ۲۰۲۰ است، بهترین گزینه بوده و می‌تواند نتیجه مطلوب و رضایت هر دو کشور را در پی داشته باشد؛ درحالی‌که گزینه‌های اول و دوم که مذاکره با برندگان انتخابات ۲۰۲۰ آمریکاست، نتایج چندان مطلوبی در پی نخواهد داشت.
نظر شما