و اینگونه شد که کاربران بعد از آن توانستند به این نوع استفاده خاص از صدا در اینترنت هویت و نام مستقل ببخشند، بهطوری که یکسال بعد «پادکست» میان کسانی که استفاده طولانیمدت از اینترنت داشتند رواج پیدا کرد و امروز در نوار کناری هر وبلاگی میشود آن را پیدا کرد.
شاید همین رشد روزانه 200 پادکست روی وب بود که توجه بسیاری را برای دانستن و استفاده از این پدیده بالا برد و وضع به شکلی درآمد که بعضی از پادکستها مخاطبانی بیشتر از یک شبکه رادیویی پیدا کردند و حتی بعضی از آنها زودتر از یک شبکه رادیویی و تلویزیونی اخبار و رویدادها را منتقل میکردند و کار تا جایی پیش رفت که دانشگاه آکسفورد کلمه «پادکست» را کلمه سال 2005 انتخاب کرد.
دیگر جای تعجب نیست اگر رسانههای رسمیای مانند بیبیسی، سی.ان.ان و رویترز که همیشه دلشان میخواست از تحولات رسانهای عقب نمانند از سال 2006 برای اولین بار بخشهایی از تحلیل خبریشان را در قالب پادکست به مخاطبان ارائه دادند وبه اینشکل از پادکست نه بهعنوان یک رقیب رسانهای بلکه یک رفیق استفاده کردند.کافی است بدانید که پادکست در حوزه سیاست هم طرفداران بیشماری دارد.
ز راهاندازی یک پادکست توسط آنجلا مرکل صدراعظم آلمان که البته شکل ویدئویی (وادکست) دارد و از طریق آن مرکل هر هفته بدون واسطه و بهطور مستقیم با مردم آلمان صحبت میکند تا پادکست کاخ سفید که تعدادی از سخنرانیهای رئیسجمهور را روی وبسایتاش گذاشته است اگر بگذریم، دامنه این پدیده تا پادکست وب سایت ناسا که در آن یکی از متخصصین حاضر در فضاپیمای دیسکاوری راجع به مأموریت این سفینه توضیح میدهد، ادامه پیدا کرده است.
پادکست چیست؟
پادکستها را میتوان یک نوع رادیوی اینترنتی دانست که به کاربران اینترنتی این امکان را میدهد که با استفاده از دو مؤلفه صدا و متن برای خود رادیوهای شخصی ایجاد کنند. درواقع آنها وبلاگهای صوتی هستند که از جهاتی شبیه رادیواند و امکان شنیدن فایلهای صوتی را به شکلی متفاوت به مخاطبانشان میدهند. شما میتوانید این فایلها را دانلود کنید و بدون نیاز به اینترنت آن را در mp3player، کامپیوتر یا لپتاپ شخصیتان گوش کنید. انگار که بهجای دیدن فونتهای یک سایت یا وبلاگ، صدای شخص گوینده را میشنوید. اینجاست که حتماً حس نزدیکتری نسبت به گوینده پادکست پیدا میکنید، حسی که کمتر میتوان در خواندن متن یک سایت یا وبلاگ پیدا کرد.
نکته مهم دیگر در پادکست شیوه ارائه آن است که برخلاف سایر روشهای ارائه محتوای صوتی به مصرفکننده این امکان را میدهد که براساس تقاضای خودش به محتوای وب دست پیدا کند و مطالب مثل رادیو به او تحویل داده نمیشود او میتواند هر جا که خواست فایلی را حذف کند یا اصلاً گوش نکند درصورتی که این امکان در یک فایل صوتی رادیویی وجود ندارد.درعین حال همین که مصرفکننده بتواند محتوای موردنظر خودش را در دستگاهی غیر از کامپیوتر بریزد و نیازی به دسترسی به کامپیوتر نداشته باشد تا فایل دلخواهش را گوش دهد یک عامل برتری برای پادکست شده است.
شما میتوانید پادکستها را در mp3 بریزید و در حین ورزش، استراحت یا در محیط اداره شنونده آن باشید، و با جدا شدن از اینترنت شما همچنان صاحب پادکستتان هستید؛ این امتیاز عالی و غیرقابل انکاری است که هم دسترسی به پادکستها را بیشتر کرده و هم آنها را محدود به فضای اینترنت نکرده است.
نکته دیگر در پادکستها کنترل همهجانبه آن از سوی شماست. شما میتوانید هر بخش از محتوای پادکستتان را عقب یا جلو ببرید، یک محدوده خاص را انتخاب کنید و مدام تکرارش کنید و یا حتی در اتومبیل یا منزل از طریق usb به آن دسترسی پیدا کنید. نرمافزار Itunes شناختهشدهترین نرمافزارها در این زمینه است که میتوان آن را در سایت www.ipoddersourceforge.net به رایگان دریافت کرد.
میتوان به پادکست هم اندیشید
بدیهی است که فعلا در ایران پادکستها آماتوری و غیررسمی هستند و انگیزه درست کردن یک پادکست میتواند برای وبلاگنویسان اهمیت بیشتری داشته باشد. چرا که هرکس میتواند بنابه موضوعات مورد علاقهاش از ورزشی، علمی و تاریخی گرفته تا طنز، خبری و آموزشی یک پادکست درست کند. درواقع میتوان گفت که نسبت پادکست به رادیوی اینترنتی مانند نسبت وبلاگ به روزنامههای اینترنتی است با این تفاوت که آنها از دو فایل صوتی با فرمت mp3 و فایل محتوایی برنامه با فرمت RSS درست شدهاند.
با این حال پادکستها زمانی میتوانند موفق باشندکه چند نکته را رعایت کنند اول اینکه حتماً باید حرفی برای گفتن داشته باشند تا صدایشان ماندگار بشود. اگر حرفتان به درد نخورد کاربران ترجیح میدهند که نوشتههای داخل وبلاگتان را نخوانند. پس قبل از تهیه پادکست متنها را تهیه کنید و فیالبداهه صحبت نکنید و با هدف خاصی بنویسید تا مخاطبانتان از شنیدن صدایتان لذت ببرند. ضمن اینکه هر چه پادکستی کوتاهتر باشد امکان گوش کردن به آن بیشتر است. زمان 20تا30دقیقه مناسبترین زمان برای یک پادکست است. و در ضمن اگر دوست دارید موسیقیهای مناسب لابهلای حرفهایتان داشته باشید حتما در انتخاباش دقت کنید تا یک برنامه رادیویی مناسب تحویل مخاطبان بدهید.
پادکست؛ برادر کوچکتر رادیو
شاید عدهای حس کنند رادیوهای اینترنتی یا پادکستها میتوانند از تعداد شنوندگان رادیو بکاهند یا حتی تهدیدی برای آنها باشند. اما این مسئلهای است که از طرف استادان علوم ارتباطات و حوزه رسانه رد شده است. چرا که رادیو هنوز هم توانمندیهای منحصری دارد که آن را در ردیف رسانهای محبوب قرار داده است.
عبدالله گیویان عضو هیات علمی دانشکده صدا و سیما و مدیر مرکز تحقیقات و مطالعات رسانهای همشهری هم معتقد است که پادکست و رادیو دو مقوله جدا از هم هستند و شیوه ارتباطی متفاوتی دارند. تفاوت این دو در سیستمهای ارتباطیشان است چرا که در پادکستها یا حتی رادیوهای اینترنتی سازمان بوروکراتیک معین و مشخصی وجود ندارد که چه چیزی پخش شود یا نشود و حتی سازندگان آنها ملزم نیستند که خود تولیدکننده مواد آن باشند و آن را توزیع نمایند. سام فرزانه روزنامهنگار در کارگاه «صدا در اینترنت» که در مرکز آموزش همشهری برگزار شده بود هم عنوان کرده از آنجایی که پادکست مانند وبلاگ یک رسانه شخصی است نمیتوان برایش اصول خاصی درنظر گرفت.
با این حال بدیهی است که رادیو خود را متولی گسترش پادکستها بداند. اختصاص بخشی از برنامه نهمین جشنواره بینالمللی صدا به بحث پادکستها و ایجاد رقابت میان برنامه سازان رادیویی برای ساخت و تهیه پادکست نشان از اهمیت رسانه رادیو به این پدیده اینترنتی دارد.
سوای احساس خطری که رادیو میتواند از پادکست کند و آن در رعایت نکردن خطوط قرمز از سوی پادکستها و لزوم رعایت آنها در رادیوهاست و همین مسئله میتواند یک پادکست را محبوبتر از یک شبکه رادیویی جلوه دهد و شکستن قوانین رسانهای در پادکست جذابیت بیشتری برایشان دارد اما از هر جهت میبینیم که پادکست قبل از اینکه یک رقیب برای رادیو باشد یک رفیق و برادر کوچکتر اوست چرا که پادکست مانند یک بنگاه استعدادیابی میتواند با جستوجو و یافتن کسانی که میتوانند ارکان نسل آینده مدیران و مجریان رادیویی باشند به او کمک کند و استعدادهای کشف نشدهای را پیدا کرده به مدیران شبکههای مختلف رسانهای معرفی کند.به همین خاطر است که برای اولین بار در جشنواره بینالمللی صدا مقوله پادکست هم به مسابقه گذاشته شده است. کمیتههای علمی ضمن برپایی کارگاههای آموزشی اطلاعات مناسبی در اختیار برنامهسازان قرار دادهاند و نمونههای پادکستهای ارائه شده را بررسی کردهاند.
به هر حال این پدیده نوظهور دنیای مدرن که در ساختار از رادیو الگو گرفته است در میان وبلاگنویسان و کاربران اینترنت و حتی خبرگزاریها روبهرشد است به طوری که میتوان به موضوعات بسیار گوناگون از جمله پخش درسهای مدرسه، اعلان تورهای رسمی و غیررسمی موزهها، فرستادن اعلانهای کنفرانسها و حتی پخش پیامهای ایمنی عمومی پلیس در پادکستهای ایرانی اشاره کرد.
نمونههای موفقی از پادکستها را میتوان در «رادیوکالج پارک» پیدا کرد که حاصل کار جمعی از دانشجویان ایرانی دانشگاه مریلند آمریکا است که با بیش از صد و پنجاه پادکست بازدیدکنندگانش از مرز هزاران نفر گذشته است. همچنین رادیو اینترنتی «صدای آسمان» مربوط به رصدخانه کوثر، پادکست ظهر جمعه، تنها پادکست قصهگویی و داستانخوانی فارسی زبان، و خبرگزاری میراث فرهنگی را میتوان از جمله نمونههای پادکستهای قابل دسترس به حساب آورد.