واردات غیرقانونی کبریت از پاکستان و چین به داخل کشور در طول چند سال اخیر کبریت‌سازی را در معرض ورشکستگی قرار داده است، به‌طوری‌که شرایط کنونی تولید کبریت در ایران چندان مطلوب ارزیابی نمی‌شود. شرایط نا مطلوب برای صنعت کبریت‌سازی ایران در حالی رقم می‌خورد که در حال حاضر 8کارخانه کبریت‌سازی در استان‌های آذربایجان شرقی، خراسان، فارس و قزوین فعال هستند که این 8کارخانه ماهانه به‌طور میانگین 24 هزار میلیون خلال کبریت تولید می‌کنند.
کارخانه‌های کبریت‌سازی ایران با 75درصد ظرفیت خود در حال تولید هستند اما نکته قابل توجه این است که همگی آنها از جهات مختلفی از جمله بسته بندی، تهیه مواداولیه آتش زا و... با مشکلاتی روبه‌رو هستند.
این عوامل سبب شده است تا برخی از کارخانه‌ها ی کبریت‌سازی در ایران گاهی با یک پنجم ظرفیت تولیدی خود به فعالیت ادامه دهند. از سوی دیگر ورود فناوری‌های جدید تا حدی صنعت کبریت‌سازی را در معرض نابودی قرار داده است که به‌طور کلی در طول 30 سال گذشته هیچ کارخانه جدید کبریت‌سازی در کشور احداث نشده است و تمایل برای سرمایه‌گذاری در این بخش به شکل چشم گیری کاهش پیدا کرده است. ارزیابی‌ها از سود آوری صنعت کبریت‌سازی در ایران گویای این است که در حال حاضر سودآوری صنعت کبریت‌سازی با بیش از 90 سال سابقه فعالیت در حد صفر است.
معضل واردات این بار به شکل واردات غیرقانونی برای صنعت کبریت‌سازی مشکلات زیادی را ایجاد کرده است، به‌طوری‌که واردات کبریت به‌صورت غیرقانونی و قاچاق از پاکستان در 15 سال گذشته یکی از بزرگ‌ترین معضلات این صنعت به شمار می‌رود.
شنیده‌ها حاکی از آن است که، ورود کبریت‌های کم کیفیت و غیراستاندارد اغلب به بهانه ترانزیت از ایران صورت می‌گیرد و این کبریت‌های کم کیفیت در استان‌های شمال غربی با قیمت بسیار پایین عرضه می‌شود. همین امر سبب شده است تا کارخانه‌های کبریت‌سازی تعدادی از خطوط تولید خود را تعطیل کنند و علاوه بر آن صادرات و حتی توزیع داخلی کارخانه‌های کبریت‌سازی کاهش پیدا کرده است.
افزایش 300 درصدی قیمت مواداولیه
مدیرعامل یکی از کارخانه‌های معتبر کبریت‌سازی در ایران در رابطه با شرایط حال حاضر صنعت کبریت‌سازی به خبرنگار همشهری‌عصر می‌گوید: قیمت مواداولیه مورد نیاز کارخانه‌های کبریت‌سازی در یک سال گذشته حدود 300 درصد افزایش یافته است. به گفته وی قیمت پارافین به‌عنوان یکی از مواداولیه مورد نیاز کارخانه‌ها در یک سال گذشته حدود 300درصد افزایش یافته و قیمت کلرات نیز ظرف یکسال گذشته از کیلویی 300تومان به 1250 تومان افزایش یافته است. او ادامه می‌دهد: اما در این شرایط پتروشیمی نیز قیمت مواداولیه خود را افزایش داده و داد همه صنایع را درآورده است.
توجیه پتروشیمی برای این کار این است که قیمت مواد تولیدی خود را همگام با افزایش جهانی قیمت نفت افزایش می‌دهد اما مگر منابع و پتانسیل‌های صنایع داخلی نیز همگام با افزایش قیمت جهانی نفت، افزایش می‌یابد؟
از طرف دیگر، مدیر فروش یکی از کارخانه‌های کبریت‌سازی در رابطه با تولید کبریت در ایران به خبرنگار همشهری عصر گفت: علاوه بر افزایش قیمت تمام مواداولیه صنعت و هزینه‌هایی چون آب و برق و دستمزد کارگر، پتروشیمی نیز قیمت مواداولیه را افزایش داده است.
وی لبخند بر لب می‌گوید که دولت خود قیمت مواداولیه صنعت مانند مواد پتروشیمی را افزایش می‌دهد اما توقع دارد تولیدکنندگان قیمت‌ها را ثابت نگاه دارند.
کبریت‌های پاکستانی صنعت داخلی را می‌سوزانند
قیمت کبریت 5سال بود که ثابت مانده بود و تنها در سال‌جاری حدود 5درصد افزایش یافت. اما فارغ از آنکه دلیل ثابت ماندن قیمت کبریت در این سال‌ها رقابت شدید تولیدکنندگان داخلی برای جذب مشتری یا حفظ حقوق مصرف‌کننده یا هرچیز دیگری بوده است؛ تمام کبریت سازان درباره دلایل این کار در یک مورد متفق القولند و آن ترس از سرازیر شدن سیل واردات کبریت‌های خارجی به‌خصوص پاکستانی به کشور، درصورت افزایش قیمت کبریت داخلی است.
مدیرعامل یکی از کارخانه‌های کبریت‌سازی در رابطه با واردات کبریت‌های خارجی به ایران گفت: درصورتی که تولیدکنندگان داخلی بخواهند قیمت‌ها را اندکی افزایش دهند این سیل کبریت‌های قاچاق پاکستانی است که وارد کشور خواهد شد وبازار در اختیار محصولات پاکستانی قرار می‌گیرد که به شکل قاچاق وارد کشور شده‌اند.
مدیرفروش یکی دیگر از کارخانه‌های کبریت‌سازی معتبر نیز با تایید گفته‌های وی گفت: کارخانه‌های کبریت‌سازی از هوویی به نام کبریت‌های قاچاق خارجی می‌ترسند. اما این هوو چگونه آنقدر بزرگ شده که کبریت سازان داخلی با وجود کیلومترها فاصله از سایه حضور آنها هراس دارند؟
صنایع را با پرداخت یارانه تقویت می‌کنند
واقعیت آن است که دولت پاکستان به صنایعی چون کارخانه‌های کبریت‌سازی خود یارانه می‌دهد. حجم این یارانه‌ها و کمک‌های دولتی در حدی است که کبریت سازان پاکستانی می‌توانند کبریت‌های خود را به قیمت مواداولیه تولید کنند. بنابراین کارخانه‌های پاکستانی با قیمت تمام شده پایینی کبریت تولیدی خود را روانه بازار می‌کنند.
حال دولت پاکستان به چه دلیل به صنایعی چون صنایع کبریت‌سازی خود تا این حد کمک می‌کند مشخص نیست اما قدر مسلم آن است که صنایع داخلی ما نیز چشم انتظار چنین کمک‌هایی از سوی دولت خودمان هستند. در واقع میزان منابع رو و زیر زمینی و نیز ضریب هوشی بالای نیروی انسانی ایرانی به حدی است که این صنعت‌گران پاکستانی‌اند که باید در هول و هوای تسخیر بازار داخلی شان از سوی صنایع ایرانی باشند نه برعکس. واقیعتی که در حال حاضر چه بخواهیم و چه نخواهیم وجود دارد و صنعت کبریت‌سازی ایران از آن رنج می‌برد.
اجاق مان را با کبریت‌های پاکستانی روشن نکنیم
اگرچه کبریت، کبریت است و چه با ایرانی و چه خارجی اش می‌توان سیگاری گیراند یا اجاقی روشن کرد اما واقعیت آن است که از بین رفتن کارخانه‌های کبریت‌سازی کشور به قیمت بیکاری و از بین رفتن چند هزار فرصت شغلی تمام خواهد شد. فقر و به‌دنبال آن فحشا و جرم و جنایت نیز چه بخواهیم و چه نخواهیم رابطه مستقیمی با نرخ بیکاری دارند.
روزانه حدود 7میلیون قوطی کبریت در کشور مصرف می‌شود و آتش آنها هم تولید داخل و هم زندگی ایرانی را روشن می‌کند. با از بین بردن زمینه‌های قاچاق انواع کالاهای خارجی می‌توان امید بیشتری به تحقق چشم‌انداز ایران 1404 و قدرت اول منطقه شدن داشت.
