به گزارش همشهری آنلاین به نقل از شرق، این مشاهدات زیرکانه توسط کسی جز جو بایدن مطرح نشده است؛ او در پنجم جولای سال ۱۹۸۶ زمانی که در مجلس سنا بحث فروش تسلیحات هسته‌ای به عربستان سعودی بررسی می‌شد، چنین باوری داشت. ۳۴ سال از آن تاریخ گذشته است و این بایدن اکنون نامزد دموکرات‌هاست. ریاض در دوران ریاست‌جمهوری «دونالد ترامپ» دوباره تلاش کرد به واشنگتن نزدیک شود و رابطه نه‌چندان گرم با دولت اوباما را پشت سر بگذارد.
این کشور با امضای قراردادهای بزرگ اقتصادی توانست ترامپ را در کنار خود حفظ کند و آن‌قدر به او نزدیک شد که حتی در رسوایی قتل «جمال خاشقجی»، روزنامه‌نگار واشنگتن‌پست نیز ترامپ مدافع عربستان باقی ماند. «یاسمین فاروق»، عضو اندیشکده کارنگی، دراین‌باره می‌گوید: «برای سعودی‌ها روی‌کاربودن جمهوری‌خواهان بهترین وضعیت است. با کناررفتن دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری کنونی آمریکا، سعودی‌ها دیگر توهماتی در مورد سیاست خارجی غیر قابل پیش‌بینی ترامپ در چارچوب «نخست آمریکا» ندارند. با این حال، آنها در دولت بایدن بازگشت به سیاست‌های «باراک اوباما»، سلف ترامپ را می‌بینند که برای آنها مشکل‌ساز است و عربستان را با سیاست‌های مصالحه در قبال ایران، اسلام‌گرایان سیاسی و بازگشت برخی حمایت‌ها از ارتقای دموکراسی روبه‌رو می‌کند».
بایدن اکنون از سیاست خارجی «دونالد ترامپ» رئیس‌جمهوری آمریکا در برابر عربستان گله می‌کند و اعطای چک سفید به دولتمردان این کشور را اشتباهی استراتژیک می‌داند. او در بیانیه‌ای خواستار تجدیدنظر و ارزیابی مجدد سیاست خارجی آمریکا در قبال ریاض شده است. بایدن همچنین متعهد شده است که در صورت پیروزی در انتخابات در سیاست خارجی آمریکا در قبال عربستان تجدیدنظر کرده و این سیاست را بر اساس ارزش‌ها و اولویت‌های آمریکا تنظیم خواهد کرد. از سوی دیگر مقامات اسرائیلی نیز از پیروزی بایدن در انتخابات و گسست در روابط استراتژیک ریاض- واشنگتن هراس دارند؛ زیرا تل‌آویو تضعیف روابط ریاض-واشنگتن را پیروزی ایران و محور مقاومت می‌داند. «آیهام کامل»، یکی از تحلیلگران خاورمیانه، بر این باور است که اگر ترامپ در ماه نوامبر انتخاب نشود، محمد بن‌سلمان باید تصمیم بگیرد که حاضر است برای بایدن فرش قرمز پهن کند و در مورد موضوعاتی که ایالات متحده به لحاظ داخلی یا منطقه‌ای به آنها اهمیت می‌دهد با واشنگتن مصالحه کند یا خیر؛ چراکه همکاری ریاض-واشنگتن به تلاش هر دو طرف برای ایجاد تعادل جدید در روابطشان بستگی دارد. دموکرات‌های کنگره در چهار سال گذشته ترامپ را به‌دلیل روابط نزدیک خود با عربستان سعودی سرزنش کرده‌اند و به همین خاطر تغییر در روابط بین دو کشور به نظر یک خواست اساسی در حزب دموکرات است.
اما «کریستین اولریکسن»، محقق خاورمیانه در مؤسسه سیاست‌گذاری «بیکر» می‌گوید: بدون شک با حضور بایدن روابط آمریکا و عربستان سعودی تغییری نخواهد کرد؛ بایدن به تعامل خود با ریاض ادامه خواهد داد. البته ممکن است او از فشار کنگره تأثیر بیشتری نسبت به ترامپ بپذیرد، اما احتمال دگرگونی اساسی در روابط ریاض و واشنگتن دور از ذهن است. بایدن البته بارها گفته که ادامه فروش اسلحه را منوط به توضیحات سعودی‌ها در مورد قتل خاشقجی خواهد کرد، اما رؤسای جمهور به ندرت با همان لحن جدی که در مسیر تبلیغات ارائه می‌دهند، در زمان به‌قدرت‌رسیدن هم رفتار می‌کنند. «ژان فرانسوا سزنک»، کارشناس مسائل خاورمیانه در دانشکده مطالعات بین‌المللی «جان هاپکینز» در واشنگتن معتقد است: «برخی از انتقادات دموکرات‌ها علیه ریاض ممکن است بیشتر ناشی از نفرت و اعمال فشار آنها بر شخص ترامپ باشد. سعودی‌ها باید برخی زندانیان سیاسی ملی و لیبرال را آزاد کنند». او این‌گونه ادامه می‌دهد که مذاکراتی صورت خواهد گرفت زیرا هیچ‌یک از دو حزب اصلی آمریکا یعنی دموکرات و جمهوری‌خواه نمی‌توانند روابط با عربستان سعودی را به کلی بر هم بزنند؛ خصوصا تا وقتی که ایران همچنان دشمن اصلی آمریکا باشد. نشریه نشنال‌اینترست در یادداشتی به قلم «دنیل دی پاتریس»، یکی از ستون‌نویس‌های «واشنگتن‌اگزمایر» می‌نویسد که موضع‌گیری بایدن در قبال عربستان تغییر نکرده و او معتقد است خاندان حاکم در عربستان مخالف تغییر اجتماعی و سیاسی است
بایدن باور دارد ریاض در برهم‌زدن ثبات خاورمیانه نقش دارد و اینکه منافع دو طرف در بسیاری از مواقع با یکدیگر تعارض دارند. پاتریس ادامه می‌دهد که در سال ۲۰۰۴ بود که بایدن، عربستان را با یک مالک پمپ‌بنزین قیاس کرد که از درِ مخفی مواد مخدر معامله می‌کند. او در آن زمان خطاب به پادشاه سعودی گفت که ریاض در حال تبدیل‌شدن به مشکلی برای واشنگتن است، اما همچنان متحد ما نیز به شمار می‌آید. او در پاسخ به این پرسش که آیا ایالات متحده در روابط خود با ریاض تجدیدنظر خواهد کرد، گفت: «خب، احساس نمی‌کنم دیگر چیزی دریافت کنیم. فهمیدم که فردی عجیب‌وغریب هستم؛ چراکه از پنج سال پیش چنین حرف‌هایی را می‌زدم». بایدن در صورت پیروزی در انتخابات سوم نوامبر، می‌خواهد سال آینده بخشی از برنامه جامع قانون ضدتروریسم را معرفی کند که بر اساس آن از ریاض خواسته می‌شود تا سابقه مبهم خود در مبارزه با تروریسم را به‌ویژه در رابطه با تأمین مالی گروه‌های تروریستی تصحیح کند؛ حتی اگر این تلاشی برای افزایش همکاری اطلاعاتی و ضدتروریستی بین واشنگتن با ریاض باشد، برای عربستان گران تمام خواهد شد.
به عبارتی دیگر می‌توان گفت که بایدن قبل از اینکه به کاخ سفید راه یابد، ضربه‌زدن به عربستان را آغاز کرده است. پاتریس این‌گونه ادامه می‌دهد: «نظر معاون اول رئیس‌جمهور سابق آمریکا با گذشت زمان درباره عربستان سخت‌تر شده است. جو بایدن دیگر این حقیقت را کتمان نمی‌کند که هیچ احترام و تحسینی برای محمد بن‌سلمان، رهبر دوفاکتوی عربستان سعودی قائل نیست؛ رهبری که اشتباهات بی‌شماری در این پادشاهی مرتکب شده است، از جمله رقم‌زدن بدترین نزاع دیپلماتیک با واشنگتن از ۱۱ سپتامبر تاکنون». به باور او، اگر سخنان گذشته بایدن درباره عربستان ملاک قضاوت باشد، با قاطعیت می‌توان گفت که ممنوعیت فروش سلاح به این پادشاهی یکی از عواقب اصلی ریاست‌جمهوری بایدن برای ریاض است.
فراهم‌شدن تشدید فشارهای حقوق‌بشری بر عربستان می‌تواند یکی دیگر از پیامدهای احتمالی این اتفاق باشد. همچنین محتمل است که بایدن با یادآوری جمله اوباما به سعودی‌ها که باید منطقه را با ایران تقسیم کنید، مجددا روابط ریاض و واشنگتن را در ریل تنش قرار دهد. اما هم‌زمان، پیروزی بایدن با توجه به رویکردهای فعالانه و بین‌الملل‌گرایانه او می‌تواند برای عربستان یک ارزش‌افزوده استراتژیک به همراه داشته باشد و آن شکل‌گیری اجماع جهانی علیه ایران در صورت تن‌ندادن تهران به اصلاحات مورد نظر آمریکا در برجام است؛ اجماعی که ترامپ به‌دلیل رویکردهای انزواگرایانه و تک‌روانه نتوانست آن را محقق کند. این ستون‌نویس در انتهای یادداشت خود می‌نویسد: «اگر من مشاور خاندان سعودی بودم به آنها می‌گفتم که به‌شدت نگران عواقب احتمالی ریاست‌جمهوری بایدن باشند، روابط ایالات متحده و عربستان ممکن است اکنون آرام باشد اما توفانی در افق‌های دور دیده می‌شود».
نظر شما