در واکنش به گزارش «به جای تبلیغ، تحقیق کنید» که ۲۵ خردادماه در همین صفحه به چاپ رسید و به انتقاد کارشناسان سازمان انتقال خون از تایید و رواج حجامت از سوی برخی مسئولان وزارت بهداشت می‌پرداخت، مؤسسه تحقیقات حجامت ایران توضیحاتی را ارائه کرده است که متن کامل آن‌را به همراه توضیحات ما می‌خوانید.
در سالیان اخیر افراد زیادی، اعم از کارشناس و غیرکارشناس، به طرفداری‌یا بر ضد‌حجامت و طب سنتی سخن گفته‌اند.
برخی گفته‌اند چون حجامت یک امر اعتقادی است و در اسلام بر آن تأکید شده نیاز به تحقیق و اثبات ندارد و عده‌ای نیز به مخالفت برخاسته و گفته‌اند چون در طب رایج از حجامت سخنی به میان نیامده اصلاً نباید در مورد آن صحبت کرد و با استدلال‌های غیرمنطقی و غیرعلمی حجامت را رد می‌کنند که هیچ‌کدام از این ۲ نظریه از نظر منطق قابل‌قبول نیست.
در ذیل چند نمونه از استدلال‌های کاملاً علمی و اثبات شده را که اثرات مفید حجامت را در بر دارد، به‌صورت خلاصه می‌خوانید:
ابتدا تاریخچه حجامت؛ بر مبنای کتب تاریخی و معتبر پزشکی در حدود ۵۳۰۰ سال پیش حجامت به شکل گسترده در مقدونیه انجام می‌شده و سپس از آنجا به یونان و دیگر نقاط جهان گسترش یافته است.
برخی نوشته‌اند: حجامت از آنجا پیدا شد که اندیشمندان دریافتند زمانی که سربازان در میادین جنگ زخمی می‌شوند پس از خونریزی، بسیاری از دردها و بیماری‌هایشان درمان می‌شود.
این دستاورد بزرگ به آنها آموخت که با سوزن و تیغ زدن می‌توان برخی از بیماری‌ها را درمان کرد. در کتب معتبر پزشکی همچون آیورودا (طب سنتی هند)، قانون بوعلی سینا، ذخیره خوارزمشاهی حکیم جورجانی و بسیاری از کتب دیگر، حجامت جزءیکی از ارکان اصلی طب به حساب آمده است.
حجامت باعث بالارفتن سیستم ایمنی بدن می‌شود؛ به این صورت که زیر پوست بدن، پادگانی از ماکروفاژها و سلول‌های ایمنی که سربازان دفاعی بدن هستند وجود دارد.
این ماکروفاژها با عمل بادکش که در هنگام حجامت انجام می‌شود تحریک شده و فعال می‌گردند.علت دیگر فعال شدن سیستم ایمنی، آسیب سلولی است که آن هم به وسیله خراش‌های کوچک و سطحی که به وسیله تیغ بر روی پوست زده می‌شود ایجاد می‌شود.
حجامت سبب افزایش سطح آنزیم استیل کولین استراز در سیناپس‌های نورونی مغز می‌شود. کاهش سطح این آنزیم باعث اختلال در انفعال سیناپسی نورون‌های مغز می‌شود و احساس خستگی و کسالت و عدم‌تمرکز ذهن و کاهش کارکردهای عصبی – مغزی را موجب می‌شود.
تاثیرات دیگر حجامت عبارتند از: 1 - تنظیم‌کننده لیپو پروتئین‌ها (Col, TG)؛ 2 - تنظیم‌کننده متابولیسم قند؛ 3 - تنظیم‌کننده سیستم اعصاب خودکار (سمپاتیک و پاراسمپاتیک)؛4 - تنظیم غلظت خون؛5 - کمک به رشد کودکان و بالا بردن اشتها و ده‌ها اثر مفید دیگر بر روی بدن که همه به‌صورت کاملاً علمی و پزشکی قابل اثبات و توضیح هستند که در این سخن کوتاه نمی‌گنجد.
اخیراً عده‌ای از مخالفان حجامت علت مخالفت خود را بر مبنای دلایل بی‌پایه و اساس و غیرعلمی چنین بیان می‌کنند:
1 - حجامت باعث انتقال بیماری‌هایی چون هپاتیت و ایدز می‌شود. درصورتی که راه‌های انتقال هپاتیت و ایدز آن‌قدر توسط رسانه‌ها بازگو شده که کمتر کسی اعم از باسواد و بی‌سواد می‌توان یافت که این راه‌های انتقال را نشناسد و نداند.
وقتی وسایل حجامت یک بار مصرف و استریل است و هیچ‌گونه تماس خونی بین افراد ایجاد نمی‌شود ایدز و هپاتیت چگونه می‌توانند منتقل شوند.
2 - برخی از مخالفان امر حجامت، خون‌گیری و حجامت را یکی می‌دانند پس دلیلی برای حجامت کردن نمی‌بینند. خدمت این عزیزان باید عرض کرد طبق تحقیقات انجام شده خون حاصل از حجامت (مویرگی) و خون گرفته شده از ورید بسیار با هم متفاوتند.
برای مثال هماتوکریت خون حاصل از حجامت حدود 75 است. ولی خون وریدی حدود 43 است. مقدار تری گلیسیرید و کلسترول و اسیداوریک و قند خون مویرگی (حجامت) نیز با ورید متفاوت است.
در آخر، خدمت این عزیزانی که علیه حجامت و طب سنتی برخاسته‌اند باید عرض کرد به جای اینکه به شکل کورکورانه و غیرعلمی با این امر مخالفت کنند در این مورد تحقیق و مطالعه کنند، سپس مخالفت خود را به‌صورت علمی و پزشکی عنوان کنند.
(منابع: 1- مقایسه خون ورید و خون حجامت- تحقیق از دکتر خسرو آگین متخصص داخلی و فوق تخصص ریه و برونش 2- کتاب قانون در طب شیخ‌الرئیس ابوعلی سینا 3- سلسله مقالات پژوهشی مؤسسه تحقیقات حجامت ایران)
گروه سلامت: در مورد توضیحات ارائه شده از سوی مرکز تحقیقات حجامت، ذکر چند نکته ضروری است:
1 - رویکرد اصلی گزارشی که در این صفحه چاپ شد، فقط انتقاد نسبت به اظهارات یکی از مشاوران وزیر بهداشت در مورد تایید حجامت بود.
این نکته قابل تامل است که سازمان انتقال خون، به‌عنوان زیرمجموعه وزارت بهداشت، مخالف حجامت است و در این حال، یک مسئول وزارت بهداشت، موضع دیگری می‌گیرد.
2 - بحث در باب فواید حجامت را می‌توان از دو جنبه نگاه کرد: از دیدگاه طب سنتی و از دیدگاه طب مدرن.شکی نیست که حجامت در طب سنتی و اسلامی جایگاه ویژه‌ای دارد و کسی هم منکر آن نیست.
همانطور که در طب سنتی، به فصد(رگ‌زدن) هم در کنار حجامت توصیه شده است. اما نکته مهم این است که طب مدرن، حجامت را تایید نمی‌کند.
درمورد همین توضیحاتی که دوستان مؤسسه تحقیقات حجامت به‌عنوان فواید علمی حجامت از دیدگاه طب مدرن ذکر کرده‌اند، حداقل چند سؤال می‌توان مطرح کرد: اول اینکه تاکنون چند مقاله با معیارهای علمی پذیرفته شده در مورد اثبات همین مواردی که ذکر شده، از سوی محققان ایرانی در نشریات معتبر علمی دنیا به چاپ رسیده است؟
آیا حداقل نمی‌شد مطالعات اپیدمیولوژیک در مورد تاثیرات درمانی حجامت (صرف‌نظر از مکانیسم‌های فیزیوپاتولوژی) انجام داد و آن را به مجامع علمی ارائه کرد؟ آیا در تمام این سال‌ها بهتر نبود مطالعات علمی در این حوزه جدی گرفته می‌شدند تا رفرنس توضیحاتی که دوستان ارائه کرده‌اند، تنها «سلسله مقالات پژوهشی مؤسسه تحقیقات حجامت ایران» نباشد؟
3- با همین استدلالات و توضیحات ظاهرا علمی که ارائه شده، آیا فواید حجامت اثبات می‌شود؟ مثلا گفته شده «علت فعال شدن سیستم ایمنی، آسیب سلولی است که به وسیله خراش‌های کوچک و سطحی ایجاد می‌شود.»
آیا این خراش‌ها در هرکجا می‌توانند باشند؟ آیا هرکسی خودش نمی‌تواند این خراش‌ها را ایجاد کند و از فوایدش بهره‌مند شود؟! اصلا مگر این خراش‌ها به‌طور روزمره با تروماهای جزئی که همیشه به بدن ما ممکن است وارد شود، تفاوتی دارد؟
یا مثلا گفته شده «حجامت سبب افزایش سطح آنزیم استیل کولین استراز در سیناپس‌های نورونی مغز می‌شود.» اگر به فرض چنین هم باشد، آیا این همه داروهایی که چنین اثری را در بدن ایجاد می‌کنند را هم می‌توان دارای همین اثرات شفابخش دانست؟ آیا دانش فارماکولوژی این را تایید می‌کند؟
در مورد همه آنچه که فهرست‌وار به‌عنوان اثرات درمانی حجامت ذکر شده نیز سؤالات مشابهی می‌توان مطرح کرد و البته چنین بحث‌هایی باید به‌صورت تخصصی مطرح شود.
کلی‌گویی فقط می‌تواند عامه مردم را جذب کند و تحت‌تأثیر قرار دهد.
4 - نکته آخر اینکه به درست یا غلط، سازمان انتقال خون، از افرادی که حجامت انجام داده‌اند (به‌دلیل اینکه حجامت را یک رفتار پر خطر برای انتقال بیماری‌های خونی می‌داند) خون نمی‌گیرد.
بنابراین، گسترش حجامت، با اهدای خون (که عملی انسان‌دوستانه است، نه کسب و کار به حساب می‌آید و نه کسی ادعای اثرات درمانی معجزه‌گر درباره آن دارد) تداخل دارد و آن را با مشکل مواجه می‌کند. در این‌میان، عقل سلیم، کدام یک را انتخاب می‌کند؟
