این در حالی است که مسئولان دولتی تاکید دارند که حتی با قطع واردات بنزین توانایی تامین سوخت مصرفی خودروهای کشور را دارند. غلامحسین نوذری وزیر نفت دوم دولت محمود احمدی‌نژاد نیز اگرچه گفته است که طرحی را در نظر دارد که درصورت بروز هرگونه اختلال در واردات بنزین ظرف مدت 48 ساعت سوخت خودروها را تامین کند اما از جزئیات آن سخنی نگفته و همین امر به دامنه نگرانی‌ها بیش از پیش افزوده است.
به گفته اکبر ترکان معاون وزیر نفت در امور برنامه‌ریزی در زمان تحریم فروش بنزین به دولت جمهوری اسلامی امکان بهره‌گیری بیشتر از کارت‌های هوشمند سوخت وجود دارد. این گفته احتمالا به آن معنی است که سهمیه‌بندی تازه اعمال خواهد شد.
جدای از مشکل سهمیه‌بندی بنزین در دولت نهم که البته با واگذاری مقادیر قابل توجهی به استانداری‌ها و نیز اعطای یکصد لیتر بنزین به مناسبت تعطیلات نوروزی ماهیت سهمیه‌بندی را زیر سؤال برد اما دغدغه اصلی جامعه افزایش بها است.
از ابتدای امسال ضمن ادامه طرح سهمیه‌بندی بنزین، دولت به عرضه بنزین آزاد با نرخ هر لیتر 4 هزار ریال به ازای بنزین معمولی و 5 هزار ریال به ازای بنزین سوپر اقدام کرد. در ماه گذشته نیز با تجدید نظر ستاد تبصره 13 روی میزان سهمیه‌ها به بهای هر لیتر بنزین سوپر 400 ریال افزوده شد. از سویی دیگر با مطرح شدن طرح تحول اقتصادی توسط شخص رئیس‌جمهوری و اعلام اینکه دولت قصد دارد یارانه‌ها را به‌صورت نقدی پرداخت کند، به موج نگرانی‌های معیشتی مردم افزوده است.
به گفته وزیر نفت هر لیتر بنزین 9 هزار ریال یارانه به خود اختصاص می‌دهد که با این حساب هر لیتر بنزین جیره بندی شده ده هزار ریال ارزش واقعی دارد و هر لیتر بنزین معمولی غیرجیره‌بندی نیز باید به بهای 7 هزار ریال عرضه شود و این در حالی است که یارانه‌ها تنها به بهای بنزین اختصاص ندارد و تصمیم به واقعی شدن یکباره همه قیمت‌ها موجب نگرانی شده است.
تصویر جامعه در آیینه مسافرکشان
استفاده از خودروهای شخصی برای تامین معاش از جمله مشاغل خیر رسمی است که در ایران و به ویژه در پایتخت رواج دارد. طبقات پایین، متوسط پایین و حتی متوسط با جابه جابی مسافر چرخه اقتصاد خانواده را به حرکت در می‌آورند و این در حالی است که بسیاری از آنان در پی بیکاری و فقدان یک شغل رسمی و شناسنامه دار به این کار خارج از شبکه تاکسیرانی روی آورده‌اند.
سهراب ج دانشجوی رشته جامعه شناسی یکی از مسافرکش‌هایی است که به خبرنگار همشهری عصر می‌گوید: «در حال حاضر از یافتن کاری مناسب برای تامین هزینه‌های تحصیل ناامید هستم و به همین منظور با استفاده از خودروی پدرم به مسافر کشی می‌پردازم. با این حال مهم‌ترین دغدغه‌ام تامین بنزین است چرا که بنزین سهمیه‌بندی شده کفاک نمی‌دهد و مجبور هستم از بنزین 4 هزار ریالی استفاده کنم.» وی با اشاره به اخبار جدید مطرح شده ادامه می‌دهد که: «اصلا بعید به‌نظر نمی‌رسد که حتی پیش از اجرایی شدن طرح نقدی کردن یارانه‌ها دولت به افزایش بهای بنزین اقدام کند چرا که شرایط حاضر بسیار حساس است.» این شهروند همچنین از نگرانی‌های اقتصادی خود در پی افزایش بهای بنزین و یا ایجاد هرگونه محدودیت بیشتر در تامین بنزین مورد نیاز می‌گوید.
رسول ن نیز که به گفته خودش 5 سال است که تنها محل درآمد خود و خانواده‌اش مسافرکشی است می‌گوید: «برای خودم متأسف هستم که در ایران زندگی می‌کنم چرا که دولت ما پاسخگوی مشکلات مردم نیست.» وی البته اشاره‌ای هم به روزنامه‌های کشور می‌کند که در صفحه‌های اقتصادی خود کمتر به موضوعات مرتبط با معضلات اقتصادی خانواده‌ها می‌پردازند و ادامه می‌دهد: «الان تکلیف شهروندانی مثل من هرگز مشخص نیست. نمی‌دانیم چه باید بکنیم.
از طرفی با بالارفتن قیمت بنزین، قیمت تعمیرات و لوازم یدکی هم افزایش می‌یابد، ما هم مجبوریم که کرایه بها را افزایش دهیم که همین مسئله باعث بروز اختلاف و مشکل با مسافران می‌شود.»
رسول می‌گوید: در طول این 5سالی که به شغل مسافر کشی مشغول است هرگز به اندازه یک سال اخیر و در پی سهمیه‌بندی، دغدغه نداشته است.
در همین حال صالحی یکی از زنانی که به مسافرکشی روی آورده است نیز ضمن تکرار نگرانی‌های مطرح شده درباره تامین معاش این قشر، می‌گوید: «آنچه من به‌عنوان یک شهروند به آن یقین پیدا کرده‌ام این است که مسئولان نگرانی اقشار کم درآمد را درک نمی‌کنند و به مشکلات اقشار کم درآمد افزوده می‌شود. در حال حاضر نیز اگر بهای بنزین بیش از این افزایش یابد بسیاری از مردم عملا بیکار خواهند شد.» صالحی می‌گوید که چاره‌ای ندارد و باید برای تحمل فشارهای اقتصادی دوشادوش مردان مسافرکشی کند.
این شهروند بر این باور است که دولت رفته رفته بهای بنزین را آزاد خواهد کرد و عملا حتی از عرضه بنزین سهمیه‌بندی نیز خودداری خواهد کرد. وی تاکید می‌کند که: «نمی‌دانم آن روزی که اعلام شود دولت دیگر بنزین سهمیه‌ای به ما نمی‌دهند چه باید بکنیم. اگر بهای بنزین بازهم افزایش پیدا کند به مشکلات ما افزوده خواهد شد و مگر ما تا کجا می‌توانیم این همه فشار اقتصادی را تاب بیاوریم؟»
فقدان توسعه، میراث گذشتگان
مردم تجربه کرده‌اند که با افزایش بهای بنزین، بهای دیگر کالاها و خدمات ضروری نیز افزایش می‌یابد. تورم حال حاضر نیز مطابق با باور بسیاری از کارشناسان مسائل اقتصادی روندی افزایشی در پیش دارد و همین امر موجب شده تا هراس از تجدیدنظر دولت بر نرخ بنزین بیش از پیش باشد. هرچند که غلامحسین الهام سخنگوی دولت نهم گفته است بهای بنزین سهمیه‌بندی افزایش نخواهد یافت اما بارها شاهد آن بوده‌ایم که خلاف آنچه اعلام می‌شود تصمیم نهایی گرفته شده است. در این میان البته مطابق با مصوبه، مجلس شورای اسلامی موظف است که تا سال 1390 بهای بنزین را به‌صورت آزاد اعلام کند و در این مسیر به‌نظر می‌رسد چاره دیگری جز افزایش تدریجی بها وجود نداشته باشد. این افزایش تدریجی قیمت بنزین نیز درست همان نگرانی است که اقشار کم درآمد جامعه از آن بیمناک‌اند.
بیژن حاج محمدرضا رئیس انجمن جایگاه داران عرضه سوخت کشور به خبرنگار همشهری عصر می‌گوید: «متأسفانه باید گفت که در کشور ما بیش از آنکه به اصلاح الگوی مصرف فکر شده باشد درباره افزایش بهای بنزین بحث شده است و اینگونه است که معضل پیش روی دولت نهم در واقع میراثی از دولت‌های گذشته است.»
حاج محمدرضا ادامه می‌دهد که «دولت مطابق با قانون اساسی کشور موظف به اجرای قوانین مصوب مجلس شورای اسلامی است و به همین خاطر باید در سال 1390 بنزین را به صورت آزاد و بدون تخصیص یارانه عرضه کند. در این صورت به‌طور قطع باید به افزایش تدریجی بها اقدام کند.»
رئیس جایگاه‌داران عرضه سوخت با اشاره به اینکه تا آن زمان با تدوام افزایش بهای جهانی نفت به بهای بنزین در خلیج فارس و دیگر بازارهای بین‌المللی افزوده خواهد شد تاکید می‌کند: «این غیرقابل تصور است که بنزین با بهای یارانه‌ای یک هزار ریال به ازای هر لیتر به شهروندان تحویل داده شود و در سال 1390 یکباره همین بنزین به قیمت 150 هزار ریال در هر لیتر اعلام شود. در این صورت کشور با یک شوک غیرقابل جبران اقتصادی روبه‌رو خواهد شد.»
حاج محمدرضا یادآور می‌شود که دولت ضمن افزایش تدریجی بهای بنزین در راستای حذف یارانه‌های انرژی باید به توسعه شبکه حمل‌ونقل عمومی به‌صورتی جدی‌تر اقدام کند.
وی همچنین خاطرنشان می‌سازد که بی‌توجهی مسئولان به کیفیت در صنعت خودرو زیان کلانی در راستای افزایش مصرف به کشور وارد ساخته است.
به باور بسیاری از کارشناسان امر، عادت دادن مردم به الگوی مصرف جدید و نیز توجه به معاش خانوارهایی که از محل انتقال مسافر خارج از شبکه تاکسیرانی گذران امور می‌کنند می‌تواند تا حد زیادی از شوک ناشی از افزایش بهای بنزین بکاهد.
