همه نظامهای حکومتی در صددند تا از راه دستیابی به تمامی ابعاد توسعه موجب پیشرفت کشور خود شوند و از امکانات و قابلیتهای تکنولوژی به نفع ملتهای خود بهره ببرند، که بعضی از کشورها موفقیتهای خوبی در این زمینه به دست میآورند و بعضی از کشورها به موفقیتهای نسبی دست مییابند و تعدادی نیز به پیشرفتی نایل نمیشوند.
موفقیت در بهرهبرداری از تکنولوژی مدرن بستگی به فاکتورهای متعددی دارد. یکی از راههای دستیابی به تکنولوژی برتر، پارکهای فناوری هستند که امروز مباحث مهمی را در سطح بینالمللی مطرح میکنند.
استاندارد، پارک فناوری پایگاهی است ملی یا محلی برای جذب، تطبیق یا ابداع، توسعه و نشر تکنولوژی (تکنولوژیهای نوین)، با تاکید بر توسعه تکنولوژی یا افزایش قابلیتها و بهینهسازی تکنولوژیهای بومی در جهت تقویت توان نوآوری کشور که از طریق متمرکز کردن عناصر اصلی درگیر در چرخه نوآوری، یعنی دانشگاهها، مراکز پژوهشی و صنایع خرد و متوسط متکی بر تکنولوژی پیشرفته، در یک پایگاه و در نقطهای از نقاط مناسب کشور راهاندازی میشود.
به عبارت دیگر پارکهای فناوری با جمعآوری متخصصین رشتههای مختلف و کنار هم قرار دادن شرکتهای نوپا نیازمند به فناوری، نقش حلقه واسط میان صنعت و دانشگاه را بازی میکنند، یعنی به کاربردی شدن تحقیقات و پژوهشهای علمی میپردازند و صنعت را به عنوان خریدار فناوری وارد پارک تکنولوژی میکنند. با این عملکرد هم صنایع به نیازهای مورد نظر خود دست مییابند و هم پژوهشگران به تحقیق درباره نیازهای بازار میپردازند، بنابراین یک رابطه تعاملی سازنده دوسویه بین دانشگاه و صنعت به وجود میآید.
50 سال پیش این طرح در آمریکا آماده اجرا شد و با توجه به دستاوردهای پارک که باعث ایجاد توسعه اقتصادی در آن منطقه خواهدشد و با توجه به اینکه مسئله توسعه اقتصادی برای تمامی کشورها اعم از توسعه یافته و در حال توسعه، حائز اهمیت است، این طرح تقریبا در تمامی دنیا در حال اجراست.
بحث پارک فناوری به صورت کاملا جدی در ایران از 5 سال پیش آغاز شد و دفتری با همین عنوان در وزارت علوم وقت ایجاد شد و وزارت علوم مسئول شد تا توسعه این پارکها را در ایران در دست بگیرد.
عباداللهی ، کارشناسIT اعتقاد دارد: به دلایل متعدد سرمایهگذاری در عرصه پژوهش در ایران معمول نیست و این ضربه بزرگی به پژوهش در کشور ما وارد میکند. یکی از دلایل آن این است که در حال حاضر هرگز نمیتوانید درصد سود مشخصی برای سرمایهگذاری در عرصه پژوهش در ایران تخمین بزنید. در کشورهای پیشرفته مثل آمریکا آمار دقیقی برای سرمایهگذاری در هر رشته وجود دارد و میزان ریسک سرمایهگذاری را کاهش میدهد. رقمهایی که در کشورهای پیشرفته برای تحقیق سرمایهگذاری میشود به حدی بزرگ است که حتی قابل قیاس با پروژههای نفتی نیست. در آمریکا سرمایهگذاری در بخش پژوهش 3هزار درصد، ساخت و ساز نهایتا 100درصد و تجارت مواد مخدر 300درصد سود دارد.
سیستمهای دولتی باید ساختارهایی را پیاده کنند و ابزارهای حمایتی در این مجموعه به کار گیرند که میزان ریسکپذیری سرمایهگذاری در این حوزه کاهش یابد، این مسئله به افزایش اعتماد سرمایهگذار منجر خواهد شد، با کمی تدبیر و تغییر روشها میشود به این نتایج دست یافت.
اگر بتوانیم سرمایههای سرگردان در بازار را به سمت سرمایهگذاری در پژوهش و تحقیقات جهت دهیم، به چند نتیجه مثبت و اساسی دست خواهیم یافت: اولا سرمایهها به جای وارد شدن در حوزههای تورمزا در نوآوری و خلاقیت جریان مییابد و نتیجه این امر در جامعه آشکار میشود زیرا توسعه فناوری باعث توسعه صنعت میشود، توسعه صنعت باعث اشتغالزایی و کارآفرینی میشود و اگر این سیستم در کشور نهادینه شود و چندین سال تداوم یابد موجب کنترل تورم میشود و فایده اجتماعی که این جهتیابی سرمایه، در کشور به بار میآورد، تاثیری است که در کنترل ناهنجاریهای اجتماعی دارد چون عدهای از سرمایهگذاران در انواع قاچاق و کارهای خلاف با توجه به ریسک بالا و دردسر این نوع فعالیتها به سمت این سرمایهگذاری مطمئن و پرسود روی خواهند آورد.
صادق عباداللهی ، مدیر اولین پارک فناوری مجازی در آسیا گفت: در ایران طی 5 سال گذشته وزارت علوم به 19 پارک فناوری مجوز فعالیت داده است اما اغلب این پارکها از معیار و اصول حاکم بر پارکهای بزرگ دنیا برخوردار نیستند. در ایران معاونت علمی پژوهشی دانشگاهها به پارک فناوری تغییر نام پیدا کرده و معمولا به همان فعالیتهای پژوهشی قبلی خود میپردازند و در آنها از آزمایشگاهای مجهز و مدرن و شرکتهای بزرگ خبری نیست و همافزایی و خلق ثروت در آنجا اتفاق نمیافتد. نهایت اسمی که میتوان روی این مراکز گذاشت مراکز رشد است.
هماکنون در سال 2008 در دنیا 300پارک فناوری وجود دارد. کشور چین با یک میلیارد جمعیت 2پارک فناوری دارد، اما در ایران علاوه بر 19 پارکی که فعالیت میکنند، ارگانها و سازمانهای مختلف جهت داشتن پارکهای مستقل تقاضای مجوزهای جدید دارند، اما این افزایش کمی موجب رشد فناوری نخواهد شد زیرا هدف اولیه احداث این پارکها داشتن مجموعهای از تخصصهای گوناگون و شرکتهای نوپای فناوری است، بنابراین تعدد، این مجموعهها را از اهداف جهانی پارکهای فناوری دور خواهد کرد.
یک مشکل فرهنگی که بر سر راه پارکهای فناوری در ایران وجود دارد، عدم تمایل به تبادل اطلاعات است؛ این پدیده در همه سطوح جامعه وجود دارد. سر کارگری که بر سر خط تولید ایستاده تمایل ندارد به دستیار خود همه فنون کار را یاد بدهد و این موضوع در سطوح بالاتر هم جریان دارد. یکی از دلایل این موضوع در سطوح بالا، میتواند مشخص نبودن وضعیت کپیرایت در ایران باشد و از سوی دیگر ترفیع و مقام گرفتنها و عزل و نصبهای سلیقهای بدون مقررات خاص و مدون، عدم اطمینان شغلی را در همه سطوح ایجاد کرده است. یکی از وظایف پارک ترغیب و تشویق کارشناسان به برونفکنی اطلاعات است.
اولین پارک فناوری مجازی آسیا در ایران تاسیس شد. این پارک نرمافزار یا زیرساختی است که میتواند باعث همافزایی اطلاعات - که از اهداف پارکهای فیزیکی هم است - شود. در کنار هم بودن پارکهای فیزیکی و مجازی با گستردگی دنیای مجازی دستیابی به اهداف کلان این مجموعهها را آسانتر و سریعتر میکند.
گسترش کیفی پارکهای فناوری در کشور یکی از راههای دستیابی به پیشرفت و کاهش فاصله تکنولوژی با کشورهای پیشرفته است، پس توجه کافی به این حوزه ضرورت فراوان دارد.