نگاهی داریم به ماهیت و چگونگی کارکرد ویکی‌ها.
آیا تا به حال از جستجو در مورد مطلب یا مقاله‌ای در اینترنت خسته شده‌اید؟ آیا به خاطر تبلیغ‌ها و لینک‌های بیهوده و پوچ که هنگام جستجو صفحه مانیتورتان را پر می‌کند، از جستجو در اینترنت منصرف شده‌اید و به دنبال دایرةالمعارف‌ها رفته‌اید؟ آیا به هنگام جستجو نام ویکی‌ها را در اولین نتیجه جستجو خود دیده‌اید؟ در اینجا نگاهی خواهیم داشت به ماهیت و چگونگی کارکرد ویکی‌ها.
ویکی‌ها دانشنامه‌‌های آنلاینی هستند که مطالب آن‌ها توسط خوانندگان بوجود می‌آیند. ویکی به زبان محلی هاوایی به معنای سریع است و «ویکی- ویکی» که نام اولین ویکی ساخته شده در سال 1995 است به معنی «بدو، بدو» است .
از پر طرفدارترین ویکی‌ها می‌توان از ویکی‌پدیا نام برد. این سایت توسط شرکت ویکی‌مدیا اداره می‌شود و در سال 2001 پایه گذاری شده است. اگر درباره موضوعی در اینترنت جستجو می‌کنید احتمال این‌که به نام ویکی‌پدیا بر بخورید زیاد است و این دقیقاً به خاطر فراگیر شدن استفاده از ویکی‌هاست و سهولت استفاده از آن‌ها دلیل استفاده بسیار بالای کاربران اینترنت از دانشنامه‌‌های آنلاین است. سهولت استفاده از ویکی‌ها به این دلیل است که هرکس از هرجای جهان می‌تواند به تمام مطالب این دانشنامهها دست یابد.
«ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزادی که هر کسی می‌تواند آن را ویرایش کند» تیتری است که در بالای صفحه اصلی ویکی‌پدیا نوشته شده است. شاید از شنیدن این جمله کمی به خواندن ادامه این مطلب شک کنید!
شنیدن این جمله، سوال‌هایی را در ذهن هر کسی ایجاد می‌کند. اگر اضافه کردن و تغییر و ویرایش مطالب ویکی‌ها برای همه آزاد باشد افراد سودجو می‌توانند با قرار دادن مطالب نا مربوط و یا حتی غیر اخلاقی، در زمانی کوتاه تمام مقالات را نابود کنند. پس چه کسی از این سوء استفاده جلوگیری می‌کند؟ برای پاسخ به این سوال به کارکرد ویکی پدیا نگاهی می‌اندازیم. ویکی‌پدیا تنها یکی از ویکی‌ها است و به‌خاطر پر طرفدار و جامع بودن آن در تمام زمینه هاست که ساختار و کارکرد آن را بررسی می‌کنیم.
ساختار ویکی‌پدیا
در صفحه اصلی ویکی‌پدیا یک قسمت خوش‌آمد گویی و یک نوار جستجو مشاهده می‌شود. در پایین صفحه ویرایش‌های متفاوت ویکی‌پدیا به زبان‌های مختلف وجود دارد. ویکی پدیا فارسی یکی از پروژه‌های ویکی‌مدیا است. از خدمات دیگر ویکی‌مدیا به زبان فارسی می‌توان به ویکی‌نبشته ( دانشنامه ادبیات)، ویکی‌واژه (فرهنگ واژه‌ها و اصطلاح نامه) ، ویکی گفتآورد (مجموعه‌ای از نقل‌قول‌ها ) و ویکی‌گونه (راهنمای گونه‌های زیستی) اشاره کرد.
ویکی‌ها چیزی جز صفحات متصل به هم مقالات و بحث‌ها نیستند. این پیوستگی و اتصال مطالب است که ویکی‌ها را گسترش می‌دهد. برای مثال در صفحه ویکی‌پدیای فارسی کلمه «اینترنت» را جستجو کنید. در داخل متن چندین لینک مشاهده خواهید کرد. روی کلمه «رایانه» که به صورت یک لینک درآمده کلیک کنید. به بحث رایانه راهنمایی می‌شوید و به همین ترتیب دوباره با تعدادی لینک داخلی در هر متن روبرو خواهید شد. اگر در بحث رایانه نمی‌دانید «لابنیتز» کیست، کافی است روی این کلمه کلیک کنید و به بحث لایبنیتز راهنمایی شوید.
حال ببینیم یک مطب در ویکی‌پدیا چگونه شکل می‌گیرد و کاربر‌ها چگونه آن‌ها را ویرایش می‌کنند.
تنها با ورود به ویکی‌پدیا و بدون نیاز به عضویت می‌توانید مطالب را فقط ویرایش کنید. ولی با عضو شدن در ویکی‌پدیا می‌توانید مطلب دلخواه خود را شروع کنید. باید بدانید که دانشنامهها در برگیرنده مطالب شخصی یا مطالبی که موضوع محلی و گروهی دارند، نیستند و در صورت درج اینگونه مطالب، متن شما توسط کاربران حذف می‌شود.
با ویرایش و نوشتن مطالب و مباحث مختلف، بعد از مدتی شما به یکی از ویرایشگران اصلی در می‌آیید. به این ترتیب می‌توانید هر مطلبی که مناسب یک دانشنامه نیست را حذف کنید و یا دسترسی بعضی از اعضا برای ایجاد مطالب جدید را محدود کنید.
به این ترتیب مطالب جدید به ویرایشگر‌ها معرفی می‌شود و اگر مطلبی مناسب نباشد بلافاصله حذف می‌گردد. اگرچه هرکس تواننایی ویرایش مطالب را دارد ولی اگر مطلبی نا مناسبی اضافه گردد زمان زیادی طول نمی‌کشد که حذف شود. با این روش تقریباً تمام مطالب ویکی‌پدیا از محتوای خوبی برخوردار خواهد شد.
ویکی‌مدیا همچنان در حال گسترش خدمات خود است و تا به حال بیش از 10 میلیون مطلب به 235 ربان مختلف در ویکی‌پدیا ایجاد شده است
