روند مطالعات و بررسی‌های اولیه این برنامه براساس مصوبه شورای‌عالی آموزش، نشان داده است که برنامه درس ملی به‌عنوان سندی ملی و به مثابه قانون اساسی آموزش و پرورش قابل اجرا است.
با توجه به نقدهای مکرر محافل علمی، کارشناسی و رسانه‌ای مبنی بر ناکارآمدی نظام کنونی تعلیم و تربیت، باید چاره‌ای به حال شرایط موجود جست. یکی از راهکارها در مواجهه با مطالبات از نظام آموزش و پرورش تامین آن به‌طور مقطعی است اما این شیوه، ما را دچار روزمره‌گی و فرسایش می‌کند و به‌طور قطع، برون‌داد فعالیت‌ها را نامتوازن خواهد کرد.
هم‌اکنون در آموزش و پرورش بیش از 900 عنوان کتاب درسی وجود دارد و رویکرد روزمره در تامین مطالبات از نظام تعلیم و تربیت، ناهنجاری ایجاد می‌کند که بر این اساس، پیشبرد هماهنگ اهداف و جلوگیری از این ناهنجاری‌ها در تامین مطالبات، مشروط به تدوین برنامه درس ملی است. همچنین در نظام کنونی آموزش و پرورش به مباحث بهداشتی، اخلاقی و مهارت‌های فکری توجهی نشده است و در سامانه فعلی برنامه درسی، هیچ بخشی خود را در قبال این حوزه‌ها مسئول نمی‌داند اما در برنامه درس ملی به این بخش‌ها توجه شده است و مسئولیت آنها به‌طور واضح به‌عهده قسمتی خاص از آموزش و پرورش گذاشته می‌شود.
در واقع با توجه به این نارسایی‌های موجود لازم است به‌طور منسجم و متناسب با چشم‌انداز، نقشه کلان برنامه درس ملی یک‌بار طراحی شود. در واقع می‌توان گفت که برای طراحی سند درس ملی 3 ضرورت اصلی وجود دارد.
ضرورت علمی، ضرورت انقلابی و ضرورت قانونی. براساس ضرورت علمی، باید فلسفه و اهداف نظام آموزش و پرورش به‌طور کامل در برنامه درس ملی روشن و پیوندی منطقی میان ضرورت علمی و کارشناسی برقرار باشد. درباره دومین ضرورت که ضرورت انقلابی است باید گفت انقلاب اسلامی ایران براساس فلسفه حیات مبتنی بر اسلام ناب محمدی پیروز شد و در همه عرصه‌های اجتماعی مبنای تمدنی اسلامی را پایه‌گذاری کرد و مشخص است این جامعه اسلامی باید برنامه درس ملی متناسب با فلسفه حیات خود را طراحی می‌کرد.
ضرورت انقلابی در این زمینه، ضرورتی بنیادین در تدوین برنامه درس ملی است و به‌دنبال آن، ضرورت قانونی یعنی مصوبه شورای‌عالی آموزش و پرورش، وظیفه تدوین درس ملی را بر ما تکلیف کرده است. باید توجه داشت یکی از مهم‌ترین مسائل در تدوین درس ملی توجه تمام و کمال به فلسفه اسلامی است. نقش فلسفه اسلامی در تدوین این برنامه، نقش الصاقی و انضمامی نیست و کمیته‌های هفت‌گانه دبیرخانه سند درس ملی به این موضوع توجه جدی دارند.
هر چند که برنامه سند درس ملی برنامه‌ای آرمانگرایانه است، اما در عین حال باید در تدوین این سند واقع‌بین بود؛ زیرا با محدودیت‌های نظری و عملی مواجهیم؛ البته هنوز امکانات بسیاری داریم که ناشناخته مانده است. به هر حال مهم‌ترین هدف برنامه درس ملی تربیت انسان‌های متفکر است که هر چند که تاکنون در عناصر مهارتی و تربیتی نظام آموزشی جزو بخش‌های فوق برنامه بوده است، در برنامه درس ملی به متن می‌آید.
* مدیرکل دفتر تالیف و توزیع کتاب‌های درسی
