به گزارش همشهری‌آنلاین، شهرهای مختلف عراق از نجف در جنوب این کشور گرفته تا مناطق غربی، بغداد و البته اقلیم کردستان برای میزبانی از پاپ فرانسیس در روز جمعه آماده می‌شوند.
این نخستین سفر رهبر معنوی مسیحیان جهان به عراق به شمار می‌رود. از سوی دیگر، عراق نخستین مقصد سفرهای خارجی پاپ پس از انتشار جهانی ویروس کروناست. بسیاری پیش‌بینی می‌کردند این سفر به دلایل مختلفی ازجمله وضعیت خطرناک کرونا و حتی ابتلای سفیر واتیکان در عراق به این ویروس لغو شود.
این پیش‌بینی‌ها پس از حمله تروریستی داعش در مرکز بغداد که بیش از ۳۰کشته برجای گذاشت نیز تقویت شد، اما درنهایت هیچ‌کدام از این تحولات نتوانست برنامه سفر تاریخی پاپ به سرزمین بین‌النهرین را تغییر دهد. پاپ فرانسیس را ۲۰نفر از روحانیون و مقام‌های واتیکان همراهی می‌کنند. در پرواز هیأت عالی‌رتبه واتیکان به عراق، ۷۰خبرنگار نیز حضور خواهند داشت تا اخبار این سفر تاریخی را مخابره کنند. همه افراد حاضر در این سفر، واکسن کرونا زده‌اند تا در میان شرایط بحرانی کرونای عراق، به ویروس مبتلا نشوند.
رؤیای دیرین واتیکان
پیش از پاپ فرانسیس، برخی دیگر از رهبران مسیحیان جهان، ازجمله پاپ ژان پل دوم نیز خواهان سفر به عراق بوده‌اند؛ چراکه این کشور براساس تعلیمات دینی و تاریخی مسیحیت از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. پاپ ژان پل دوم تلاش داشت در سال ۲۰۰۰ از عراق به‌عنوان بخشی از سفر منطقه‌ای خود به خاورمیانه بازدید کند، اما نظام صدام درنهایت با درخواست واتیکان مخالفت کرد.
علت این مخالفت، وضعیت بد اقتصادی به‌دلیل تحریم‌ها و ناتوانی از تنظیم برنامه‌های مناسب برای سفر پاپ عنوان شده بود. البته این تمام ماجرا نبود. اعلام واتیکان در سال۲۰۰۰ درباره آمادگی پاپ برای سفر به عراق با موجی از انتقادات سیاسی هم روبه‌رو شد؛ تا جایی که مخالفان تبعیدی نظام صدام با جمع‌آوری هزاران امضا از وی خواستند این برنامه را لغو کرده و با سفر به عراق به دیکتاتوری حزب بعث مشروعیت نبخشد.
به هر ترتیب، شرایط سیاسی و بین‌المللی وقت مانع از آن شد که رؤیای تاریخی واتیکان برای سفر رهبران مسیحیت به عراق محقق شود. حالا با گذشت بیش از ۲۰سال، درحالی‌که دیگر خبری از نظام صدام نیست و تحریم‌های عراق نیز لغو یا تعلیق شده است، پاپ فرانسیس در سفری تاریخی پا به سرزمین محل تولد حضرت ابراهیم (ع) می‌گذارد.
به‌دنبال تصویر ماندگار از حامی محرومان
پاپ فرانسیس از ابتدای انتصاب خود در مقام رهبر معنوی مسیحیان جهان در سال۲۰۱۳ همواره تأکید ویژه‌ای بر توجه به محرومان، جنگ‌زدگان، فقرا و انسان‌های در حاشیه داشته است. بسیاری بر این باورند که اصالت آمریکای لاتینی پاپ (آرژانتین) در نگاه او تأثیر داشته است. از سوی دیگر پاپ فرانسیس خود را در امتداد سنت تاریخی رهبانیت یسوعیه به‌شمار می‌آورد که اهتمام خاصی به حمایت از محرومان و تنگدستان دارد.
مجموعه این عوامل باعث شده واتیکان ظرف ۸سال گذشته رویکرد متفاوتی نسبت به قبل داشته باشد. برای مثال دایره سفرهای خارجی پاپ در این مدت از اروپا گسترده‌تر شده و بسیاری از کشورهای محروم یا دورافتاده را هم در بر گرفته است.
روزنامه نیویورک‌تایمز در گزارشی با اشاره به ویژگی‌های شخصیتی فرانسیس می‌نویسد: پاپ اصرار دارد که کلیسا در عصر او، دیگر آن نهاد پیر محصور در اروپا نباشد و تلاش می‌کند ملت‌ها و ادیان جدیدی را مخاطب پیام خود قرار دهد. بر این اساس، بسیاری از رسانه‌های غربی تمایل دارند سفر پاپ به عراق (مخصوصا مناطق جنگ‌زده این کشور) را نیز به‌عنوان گامی جدید در این مسیر معرفی کنند؛ اگرچه باید توجه داشت ابعاد و پیام‌های سفر عراق تنها به این مسئله محدود نمی‌شود.
اهمیت ملاقات با آیت‌الله سیستانی
«شما همه برادر هستید»؛ این جمله از انجیل متی به‌عنوان شعار سفر پاپ به عراق انتخاب شده است. پاپ فرانسیس نخستین‌بار این جمله را در نامه خود به رهبران ادیان جهان در سال۲۰۲۰ به‌کار برد. در این نامه آمده است: «کمک‌ها میان ادیان و کشورها درنهایت به سود کل جامعه بشری تمام می‌شود.
امروز باید بدانیم اگر عدالت و سعادت برای همه فراهم نباشد، هیچ‌کس نجات نخواهد یافت.» فرانسیس پیش از این در سال۲۰۱۹ نیز در جریان ملاقات با احمد الطیب، شیخ الازهر سند مشترکی را با عنوان «برادری انسانی برای صلح جهانی و همزیستی مشترک» به امضا رسانده بود که مضمون مشابهی با تأکید بر برادری مسلمانان و مسیحیان در خود داشت.
پاپ فرانسیس تلاش می‌کند همزمان با افزایش قدرت جریان‌های راست افراطی و اسلام‌هراس در غرب، از دامنه تنش‌ها میان اصحاب بزرگ‌ترین ادیان ابراهیمی کاسته و زمینه را برای گفت‌وگو میان آنها مهیا کند.
بر این اساس، انتخاب او از سوی واتیکان به‌عنوان پاپ، به موازات ظهور داعش و گفتمان اسلام‌هراسی پیام‌های قابل تاملی دارد. اکنون رهبر معنوی مسیحیان جهان به فاصله ۲سال از ملاقات با شیخ الازهر (همتای خود در میان مسلمانان اهل سنت) برای ملاقاتی تاریخی با آیت‌الله سیستانی در نجف آماده می‌شود. این نخستین ملاقات میان ۲شخصیت برجسته مسیحی و شیعی در چنین سطحی است.
اگرچه ارتباط نجف و واتیکان طی سال‌های اخیر به شکل قابل‌توجهی افزایش یافته، ملاقات این دو شخصیت حکم آغاز فصلی جدید در روابط میان ادیان را دارد؛ آن هم در جریان نخستین سفر پاپ به کشوری مسلمان با اکثریت شیعی.
پاپ فرانسیس پیش از این به کشورهای مسلمان دیگری همچون اردن، فلسطین، بنگلادش، مصر، ترکیه و امارات سفر کرده بود که همگی دارای اکثریت اهل سنت هستند.
مسیحیان دومین اجتماع دینی عراق
مسیحیان دومین اجتماع دینی عراق پس از مسلمانان به‌حساب می‌آیند. این مذهب در عراق شامل بیش از ۱۴طایفه می‌شود که کلدانی‌ها، آشوری‌ها و سریانی‌ها مهم‌ترین آنها هستند. زبان مسیحیان عراقی نیز عربی و ارمنی است. اگرچه عراق یکی از قدیمی‌ترین پایگاه‌های مسیحیت در خاورمیانه و جهان به‌حساب می‌آید، اما شرایط این کشور در تاریخ معاصر باعث شده بسیاری از شهروندان مسیحی عراقی مهاجرت کرده و به‌دنبال زندگی باثبات در دیگر نقاط جهان باشند.
ازجمله مهم‌ترین دلایل مهاجرت پیوسته مسیحیان، شرایط تحریم در دوران صدام، جنگ سال۲۰۰۳ و پس از آن نیز ظهور داعش و بحران‌های پیاپی امنیتی عنوان شده است. برای درک بهتر این بحران، کافی است بدانیم تعداد مسیحیان عراق از حدود یک‌میلیون نفر در سال۲۰۱۳ به کمتر از ۵۰۰هزار نفر در سال۲۰۲۰ رسیده است که نیمی از آنها در اقلیم کردستان زندگی می‌کنند.
سفر پاپ فرانسیس به عراق از این منظر دارای اهمیتی تاریخی برای مسیحیان این کشور است. به نوشته شبکه بی‌بی‌سی، سفر پاپ از یک سو پیامی اطمینان‌بخش برای مسیحیان عراق به همراه دارد و از سوی دیگر، زمینه را برای حمایت غرب از جامعه مسیحیت عراق هموار خواهد کرد؛ جامعه‌ای که مخصوصا طی یک‌دهه گذشته شاهد فشارها و فجایعی نظیر کشتارهای دسته‌جمعی یا تخریب اماکن مقدس توسط داعش بوده است. نشانه‌های این رویکرد به‌خوبی در برنامه سفر پاپ و بازدیدهای ویژه او از کلیساها و شهرهای مسیحی عراق نمایان می‌شود.
نظر شما