همشهری- هدا عربشاهی: یکی از پیامدهای منفی عالم‌گیری کووید-۱۹ (در کنار بی‌شمار پیامدهای منفی آن) بمباران مردم سراسر جهان با اخبار گوناگون درباره مصرف خوراکی‌هایی است که گفته می‌شود با بالابردن عملکرد دستگاه ایمنی بدن از ابتلا به این بیماری پیشگیری می‌کنند. اما بین تمام این خبرهای درست و نادرست و بعضا اغراق‌شده، اغلب نکته‌ای مهم نادیده گرفته می‌شود: پیشگیری در اثر افزایش مقاومت دستگاه ایمنی به‌معنی جلوگیری از ورود ویروس به بدن و ابتلا به بیماری و ناقل‌نبودن نیست بلکه به‌معنی کاهش یا حذف علائم ظاهری بیماری است. به‌طوری‌که، براساس اطلاعات مندرج در وبگاه سازمان جهانی بهداشت، درحال‌حاضر هیچ مدرکی دال بر استفاده از دمنوش‌ها و مکمل‌های گیاهی، پروبیوتیک‌ها، زنجبیل، سیر و فلفل‌های تند برای جلوگیری یا درمان کووید-۱۹ وجود ندارد و تنها راه‌حل مناسب برای پیشگیری از ورود ویروس به بدن استفاده از ماسک سه‌لایه، رعایت فاصله‌گذاری اجتماعی و قرارنگرفتن طولانی‌مدت در محیط‌های بسته شلوغ بدون تهویه مناسب است و استفاده از خوراکی‌های مغذی، ویتامین‌ها و مواد معدنی صرفاً موجب می‌شود مبتلایان، بیماری را بی‌خطر پشت سر بگذارند. بنابراین، استفاده‌نکردن از ماسک کارآمد می‌تواند جان دیگران را در معرض خطر جدی قرار دهد.
چندروزی است که خبری در شبکه‌های اجتماعی به اشتراک گذاشته می‌شود مبنی‌براینکه چای‌سبز به‌دلیل خواص ضدالتهابی و ضداکسیداتیو بالا می‌تواند از توسعه کووید-۱۹ جلوگیری کند. هرچند اصل این پژوهش درست است، اما خبر آن در شبکه‌های اجتماعی به‌طورکامل منتشر نشده است. پیش از هر چیز باید گفت که پژوهش دانشمندان آمریکایی درباره احتمال کاهش خطر توسعه کرونا با علائم شدید و نه جلوگیری از آن است. همچنین، این تحقیق در محیط کشت آزمایشگاهی و نه بااستفاده از مدل‌های حیوانی یا کارآزمایی‌های بالینی انجام شده است. از سوی‌دیگر، وبگاه biorxiv.org که این نتایج را منتشر کرده تأکید می‌کند که این مقاله فقط نسخه پیش‌انتشار (preprint) است و برای انتشار در ژورنال‌های علمی معتبر باید به مرحله داوری دقیق (peer review) برسد. بنابراین، هنوز بسیار زود است که بتوان به این نتایج استناد کرد.
چه خوراکی‌هایی مصرف کنیم؟
بی‌شک تغذیه مناسب می‌تواند عملکرد دستگاه ایمنی بدن را بهبود بخشد و عوارض وخیم بیماری کووید-۱۹ را کاهش دهد. در روزهای اخیر، نتایج تحقیقات گروهی از دانشمندان برزیلی در نشریه تخصصی Nutrition Reviews منتشر شده که برپایه ۴۸ پژوهش و دستورالعملی که به زبان‌های انگلیسی، ایتالیایی، اسپانیایی و پرتغالی در کشورهای استرالیا، برزیل، کانادا، ایتالیا، اسپانیا و آمریکا و همچنین ازسوی سازمان خواربار و کشاورزی ملل‌متحد، سازمان جهانی بهداشت، صندوق کودکان ملل‌متحد، مرکز کنترل و پیشگیری بیماری در آمریکا و شورای اطلاعات غذایی اروپا بین ماه‌های دسامبر ۲۰۱۹ تا آوریل ۲۰۲۰ منتشر شده‌اند مطالعه‌ای جامع درباره رژیم غذایی و مواد مورد نیاز بدن درطول بیماری کرونا انجام داده است.
نتایج این پژوهش نشان می‌دهد که حدود ۷۰ درصد از این اسناد بر مصرف میوه‌ها، سبزیجات تازه و غذاهای سبوس‌دار تأکید می‌کنند. همچنین دو انجمن تغذیه، از ایتالیا و اسپانیا، حداقل ۵ وعده میوه و سبزیجات را درطول روز توصیه می‌کنند. رژیم‌های غذایی غنی از میوه و سبزیجات حاوی مقادیر زیادی ویتامین ازجمله ویتامین‌های آ، ث، د، ای و ب‌کمپلکس و مواد معدنی روی و سلنیوم هستند که از تعدیل‌کننده‌های مهم دستگاه ایمنی بدن به‌شمار می‌روند. به‌علاوه، میوه‌ها و سبزیجات از مقادیر مناسبی آب، آنتی‌اکسیدان‌ها و فیبر برخوردارند که همگی در کنترل فشار خون بالا، دیابت و افزایش وزن نقش دارند. این بیماری‌ها، هم از مهم‌ترین عوامل پرخطر برای ابتلا به کووید-۱۹ وخیم هستند و هم درطول خانه‌نشینی‌های بلندمدت و کم‌تحرکی دوره کرونا می‌توانند بروز یابند.
از سوی‌دیگر ویتامین‌های ث و ای همراه با مواد معدنی روی و سلنیوم از تشکیل رادیکال‌های آزاد هنگام افزایش استرس اکسیداتیو محافظت می‌کنند. ویتامین‌های آ، ث، د، ای، ب ۶ و ب ۱۲ به‌اضافه روی و سلنیوم با تأثیر بر تمایز، تکثیر و عملکرد طبیعی سلول‌های T و B موجب می‌شوند دستگاه ایمنی بدن پاسخ مناسبی به بیماری نشان دهد. این مواد مغذی همچنین بر تولید و عملکرد پادتن تأثیر می‌گذارند و به شناسایی و تخریب عوامل بیماری‌زا کمک می‌کنند. این مواد فعالیت ضدمیکروبی هم دارند و پاسخ التهابی را تنظیم می‌کنند. نتایج این مطالعه حاکی از آن است که تقریبا یک سوم دستورالعمل‌های بررسی‌شده دست‌کم به یکی از این مواد مغذی به‌عنوان ماده مهم برای بهینه‌سازی دستگاه ایمنی بدن اشاره می‌کنند، اما بر ویتامین‌های ث، آ و د تأکید ویژه دارند. علاوه بر داروی‌های مکمل، مصرف کافی این ریزمغذی‌ها می‌تواند از طریق رژیم غذایی روزانه شامل گوشت، ماهی، عدس و لوبیا، لبنیات، مغزدانه‌ها، تخم‌مرغ، مرکبات، میوه‌هایی چون کیوی و توت‌فرنگی و سبزیجاتی چون کلم‌بروکلی، گل‌کلم، کدوتنبل، اسفناج، سیب‌زمینی شیرین و هویج تامین شود. ویتامین د هم می‌تواند از طریق قرار گرفتن مستقیم پوست در معرض تابش اشعه فرابنفش نوع ب به‌صورت درون‌زا سنتز شود. ۲۴ ساعت قرارگرفتن درمعرض آفتاب برابر با دوز خوراکی ۱۰ هزار تا ۲۵ هزار واحد ویتامین د (دوز مورد نیاز بدن درمدت ۱۰ تا ۲۵ روز) است.
همچنین، حدود یک‌سوم سازمان‌ها و انجمن‌های تغذیه که دستورالعمل‌های‌شان در این پژوهش بررسی شد توصیه می‌کنند باید از مصرف بیش از حد نمک، چربی و شکر که به‌ویژه در نوشابه‌ها و شیرینی‌جات و فراورده‌های گوشتی وجود دارند خودداری شود و در طعم‌دادن غذاها به جای نمک، ادویه‌ها و گیاهان معطر به‌کار رود.
نقش اسیدهای چرب غیراشباع در دستگاه ایمنی
بیش از ۳۰ سال است اسیدهای چرب اشباع‌نشده و غیراشباع به‌عنوان تعدیل‌کننده‌های مناسب دستگاه ایمنی بدن شناخته می‌شوند. اسیدهای چرب اشباع‌نشده امگا۳ موجود در غذاهای دریایی و تخم‌کتان، موجب فعال‌سازی سلول‌های دستگاه ایمنی می‌شوند و اسیدهای چرب اشباع‌نشده امگا ۹ موجود در روغن‌های زیتون و آفتابگردان دارای اثر آنتی‌اکسیدانی، ضدمیکروبی و ضدویروسی هستند. برای مردان بزرگسال و زنان بزرگسال غیرباردار/ شیرده، دوز توصیه‌شده برای اسیدهای چرب اشباع‌نشده غنی‌از امگا ۳ برابر با ۲۵۰ میلی‌گرم در روز است. این مقدار را می‌توان با مصرف دست‌کم دو تکه ماهی چرب دریا (معادل ۱۸۰ گرم) در هفته به‌دست آورد.
مصرف آب
نوشیدن کافی آب یکی دیگر از مواردی است که دست‌کم در سه دستورالعمل توصیه شده. اما در هیچ‌یک از آنها درمورد مقدار این نیاز برای مثال، چند لیوان یا چند میلی‌لیتر در روز، توضیحی داده نشده است. به‌هررو، پیش از این، پژوهش‌های بسیاری ارتباط مستقیم میان وضعیت آبرسانی به بدن و سلامتی را تأیید کرده بودند. آب برای هم‌ایستایی سلولی، عملکرد کلیه‌ها، تنظیم درجه حرارت بدن، تنظیم خلق‌وخو، عملکرد شناختی، عملکرد دستگاه گوارش و قلب و پیشگیری از سردرد ضروری است. به‌طورکلی، بهتر است حدود ۷۵درصد آب مورد نیاز بدن از طریق نوشیدن آب و مایعات بدون قند مصنوعی و حدود ۲۵ درصد آن از طریق غذاها، به‌ویژه میوه‌ها و سبزیجات تازه تامین شود.
نظر شما