در جست‌وجوی سلطان ماینینگ ایران

همشهری- عمادالدین قاسمی‌پناه: درحالی‌که جمعیت ایران تنها یک درصد از جمعیت کل دنیا را شامل می‌شود، رویترز گزارش داده که حدود ۵/۴ درصد از کل استخراج بیت‌کوین دنیا در کشور ما انجام می‌شود. در وهله اول شاید این میزان، رقم قابل توجهی به‌نظر برسد، اما حتما متعجب خواهید شد اگر بدانید که قطع سراسری اینترنت در آبان ۹۸ نشان داد که سهم ایران در ماینینگ بیت‌کوین جهان ۸ درصد است؛ یعنی چیزی حدود۲برابر آنچه رویترز اکنون گزارش کرده است. اگرچه، علت بخشی از این کاهش می‌تواند به تولید و توزیع بیشتر دستگاه‌های ماینینگ در سراسر جهان مربوط می‌شود، اما توجه به این نکته هم ضروری است که محدودیت در فعالیت بخش خصوصی و ایجاد انحصار در این صنعت، باعث شد که طی چند سال گذشته یک فرصت طلایی از دست برود. اکنون پرسشی که مردم مطرح می‌کنند این است که چه‌کسی مسبب از دست رفتن چنین فرصتی، آن هم در شرایط تحریم، شده است؟ آیا ماینینگ هم «سلطان» دارد؟

آمارها تخمینی است

از آنجا که بخشی از استخراج‌ها به‌صورت زیرزمینی انجام می‌شود، نمی‌توان آمار دقیقی از میزان استخراج بیت‌کوین در کشور به‌دست آورد.

سهیل نیکزاد، عضو انجمن بلاکچین با اشاره به این که وزارت صمت از افشای نام شرکت‌هایی که مجوز استخراج دریافت کرده‌اند، پرهیز می‌کند، می‌گوید: «به همین دلیل، ماینرها هم خود را موظف به پاسخگویی در قبال اقدامات خود مانند میزان برق مصرفی یا میزان ماینینگ نمی‌دانند.»

این بیت‌کوینر با اشاره به این که تخمین رویترز، قاعدتا براساس برآوردها و محاسبات جدید است، ادامه می‌دهد: نمی‌توان برآورد دقیقی از سهم استخراج بیت‌کوین در ایران داشت، کما اینکه در آبان ۹۸ و در زمان قطع شدن سراسری اینترنت، مشخص شد که سهم ما در ماینینگ حدود ۸ درصد است.

شناسایی کارشکنان

درحالی‌که کشورمان با مشکلات اقتصادی دست و پنجه نرم می‌کند و از سوی دیگر تحریم‌ها اجازه واردات حداقل نیازهای مردم به کشور را نمی‌دهد، صنعت ماینینگ طی این زمان، می‌توانست به‌عنوان یک فرصت، به رفع برخی مشکلات کمک کند. نیکزاد با اشاره به اینکه مصوبه هیأت وزیران موجود است و تأکید بر «صنعت» بودن استخراج رمزارز، قانونی بودن آن را نشان می‌دهد می‌گوید بانک مرکزی هم ۴ سال پیش برای این حوزه قوانین مرتبط را پیشنهاد داده بود. او نتیجه می‌گیرد که «دست‌های پشت پرده باعث شدند که قانون پیشنهادی بانک مرکزی حذف شود و مسکوت بماند.»

به‌گفته او،«درحالی‌که هیأت وزیران استخراج رمزارز را به‌عنوان یک صنعت معرفی کرده بود و باید به‌عنوان یک صنعت از آن حمایت می‌شد روشن شود چه کسانی به کارشکنی روی آوردند.

تخصیص برق کارخانه‌های تعطیل

طی سال‌های گذشته، تعدادی از واحدهای صنعتی به‌علت مشکلات اقتصادی ناگزیر به تعدیل نیرو و تعطیل کردن واحدهای خود شدند.

نیکزاد معتقد است که «اگر سرمایه، تجهیزات و نیروی انسانی صنایع تعطیل شده به سمت صنعت ماینینگ هدایت می‌شد و فقط ۱۰درصد از برق صنعتی کارخانه‌های تعطیل شده در اختیار صنعت ماینینگ قرار می‌گرفت، امروز چیزی حدود ۲۰ میلیارد دلار بیت‌کوین در ایران وجود داشت».

او با گلایه از کسانی که مانع بهره‌بردن کشور از این فرصت شدند معتقد است که دیگر تحلیل‌ها به اقتصاد ما کمکی نمی‌کند و می‌گوید: «در دوره‌ای، بیت‌کوین در بلاک ۵/۱۲ بیتی استخراج می‌شد، درحالی‌که اکنون در بلاک ۵/۶ بیتی استخراج می‌شود.»

به‌عبارت دیگر، در زمانی که بیت‌کوین تاسیس شد هر ۱۰ دقیقه ۵۰ بیت‌کوین به ماینرها جایزه می‌داد. بعد از ۴ سال این تعداد به ۲۵، پس از آن به ۵/۱۲ و ۲ سال پیش به ۲۵/۶ بیت‌کوین تقلیل یافت.

دست‌های پشت پرده

نیکزاد نتیجه می‌گیرد که «احتمالا دست‌هایی در کار است که یا ناآگاهند یا به اندازه‌ای قدرت دارند که نمی‌خواهند کشور با استفاده از این فرصت، از شرایط فعلی اقتصادی به سمت رونق سوق پیدا کند».

به‌گفته او ،«اگرچه این فرصت چند ساله از دست رفته است، اما متولیان باید آن گروهی را که در این حوزه خیانت کرده‌اند به مراجع قضایی احضار و آنها را مجبور به پاسخگویی کنند». عضو انجمن بلاکچین می‌گوید: «درحالی‌که فعالان خرد این صنعت هر روز با محدودیت‌های جدید و فراوانی روبه‌رو می‌شوند، چندی پیش خبرها حاکی از این بود که شرکت سرمایه‌گذاری ایران و چین در منطقه‌ای نزدیک به رفسنجان در حال استخراج رمزارز است.»