همشهری- محمد باریکانی: موزه ویکتوریا آلبرت لندن بلافاصله پس از اعلام پایان قرنطینه کرونایی در انگلستان، نخستین رویداد مهم فرهنگی خود را به برپایی بزرگ‌ترین نمایشگاه آثار تاریخی ایران اختصاص داد.نمایشگاهی که به اعلام این موزه بزرگ‌ترین رویداد فرهنگی آنها در ۹۰ سال گذشته است. نمایشگاه ایران‌حماسی در شرایطی برگزار شده است که وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی ایران هیچ نقشی در برپایی آن نداشته است. اما محمدرضا کارگر، مدیرکل امور موزه‌ها و آثار منقول فرهنگی این وزارتخانه به همشهری گفته است، برگزاری نمایشگاه ایران‌حماسی در موزه ویکتوریا آلبرت لندن نشان از اهمیت آثار تاریخی و فرهنگی و تمدن ایران در جهان دارد.
از آغاز تاریخ تا پایان هخامنشی
نمایشگاه ایران‌حماسی در موزه ویکتوریا آلبرت لندن در ۱۰ بخش طراحی شده است و بازدیدکنندگان را در بدو ورود به یک شهر وارد می‌کند که شامل دروازه‌ها، باغ‌ها، کاخ‌ها و کتابخانه است. در بخش نخست، سرزمین ایران با تصاویر چشمگیر از مناظر طبیعی و متنوع جلوه‌گری می‌کند که در تمامی آنها تاریخ اجتماعی، اقتصادی و سیاسی ایران به بازدیدکننده معرفی شده است.
در بخش آغاز تاریخ که قدمت آن به ۳۲۰۰ سال پیش از میلاد مسیح بازمی‌گردد، تاریخ خط در ایران و آثاری از دوره عیلام باستان به نمایش گذاشته و تأکید شده است که ایران، حتی پیش از ظهور امپراتوری هخامنشی دارای تمدنی غنی بوده است که با تمدن مصر و بین‌النهرین رقابت می‌کرد. این بخش شامل اشیایی با نقوش حیوانی و طبیعت است. اشیای به نمایش گذاشته شده نیز شامل پیکرک‌های انسانی و حیوانی و تزییناتی همچون گوشواره‌های مفرغی و قطعات کمربند بر جای مانده از آغاز دوره تاریخی در ایران باستان است.
آثار مرتبط با دوره هخامنشی اما بخش غالب این نمایشگاه را شامل شده است. بخش هخامنشی نمایشگاه ایران‌حماسی در موزه ویکتوریا آلبرت لندن از سال ۵۵۰ قبل از میلاد و هنگام تاجگذاری کورش بزرگ، به‌عنوان پادشاه مادها و پارس و تأکید بر این موضوع که کورش برای نخستین‌بار ایران را به لحاظ سیاسی متحد کرد، آغاز می‌شود. در این بخش آثار هنری و زرین دوره هخامنشی و برخی نقش برجسته‌های تخت‌جمشید به نمایش درآمده است. ویکتوریا آلبرت تأکید دارد که ایران دوره هخامنشی گسترده‌ترین جهان پیش از تمدن روم بود. بخش ایران هخامنشی، شامل برخی یافته‌های باستان‌شناسی ازجمله استوانه کورش است که از بریتیش موزیوم به امانت گرفته شده است. مهرهای زرین هخامنشی متعلق به موزه ویکتوریا آلبرت لندن نیز در این بخش به نمایش گذاشته شده است که اطلاعات مرتبط با امپراتوری هخامنشی، قدرت سلطنتی، تجارت و اداره جامعه را به مخاطب عرضه کرده است.
از پایان امپراتوری هخامنشی تا ورود اسلام
بخش دیگر نمایشگاه ایران حماسی با عنوان «آخرین امپراتوری‌های باستان» دوره تغییر نظام هخامنشی و از بین رفتن امپراتوری ایران باستان توسط اسکندر مقدونی را در ۳۳۱ سال پیش از میلاد مسیح به تصویر کشیده است. آثار به نمایش درآمده در این بخش عمدتا شامل پیکرک‌ها و مجسمه‌های برجای مانده از دوره اشکانی و ساسانی، نقش برجسته‌های سنگی، ظروف طلا و نقره، سکه‌ها و شمایل‌نگاری زرتشتیان است.
با پایان سناریوی آخرین امپراتوری‌های باستان در نمایشگاه ایران‌حماسی، مخاطب به سناریوی «کتاب پادشاهان» می‌رسد. این دوره از تاریخ و تمدن ایران به دوره‌گذار ایران از امپراتوری به دوره اسلامی مرتبط است و آغازگر ورود به دوره ایران اسلامی است. این بخش از نمایشگاه ایران‌حماسی با نمایش آثار دوره‌گذار به خوبی برای مخاطب مشخص کرده است که چگونه تاریخ طولانی ایران قبل از ظهور اسلام، در قرون بعدی با ورود اسلام به ایران از طریق شاهنامه فردوسی که نگارش آن در سال ۱۰۱۰ میلادی به پایان رسید و موزه ویکتوریا آلبرت لندن لقب «کتاب پادشاهان» را به آن می‌دهد و عنوان بزرگ‌ترین شعر حماسی جهان را برایش انتخاب کرده است، درک شده است.
همزیستی ایرانی-اسلامی با مدد شاهنامه و شعر فارسی
در بخش ورود اسلام به ایران، نمایشگاه ایران‌حماسی به موضوع جایگاه اسلام در فرهنگ ایران به‌مدت بیش از هزار سال پرداخته است و تاریخ و هنر ایران پس از فتح اعراب در اواسط قرن هفتم میلادی را به نمایش گذاشته است. در این بخش با نمایش آثار خطی و قرآن‌های نفیس به نقش زبان عربی در خط و زبان ایرانیان در دوران پس از ورود اسلام به ایران پرداخته شده است. آثار به نمایش درآمده در این بخش نیز شامل قرآن‌های نفیس و تذهیبات خطی، قالیچه‌های نماز، زره‌های جنگی و ابزارآلات جنگ در دوران ورود اسلام به ایران و اشیای تاریخی مرتبط با نجوم است.
نمایشگاه ایران‌حماسی در این بخش به بررسی چگونگی زنده ماندن زبان فارسی در دوران پس از ورود اسلام به ایران پرداخته است و با ترسیم نمودار ظهور شعر فارسی در دوران اسلامی مشخص می‌کند که چگونه از قرن دهم میلادی، زبان فارسی که به خط عربی نوشته شده است، به‌عنوان زبان ادبی در دربار خلفای اسلامی شرق ایران ظهور می‌کند و زبان فارسی که به‌صورت اشعار فارسی بر ظروف سرامیکی، آثار فلزی و حتی فرش ایرانی ترسیم شد، چگونه تبدیل به هنر تجسمی برای ماندگاری این زبان شده است. آثار به نمایش درآمده در این بخش سیر بازگشت سنت‌های ایرانی در دوران اسلامی را با به نمایش گذاشتن آثار تاریخی از قرن ۱۳ میلادی به بعد به مخاطبان عرضه کرده است. آثار مرتبط با این دوره نشان می‌دهد که چگونه سنت‌های ایرانی پس از ورود اسلام به ایران در منسوجات، هنرها و معماری فاخر ایرانی‌ها احیا شده است.
از قاجاریه تا انقلاب اسلامی
در بخش قاجاری نیز آثاری به نمایش درآمده است تا مشخص کند، سلسله قاجاریه در ایران برای مشروعیت دادن به قدرت خویش و روند مدرنیزه کردن ایران و توسعه روابط با اروپا چه اقداماتی انجام داده است؟ در این بخش به ورود عکاسی به ایران توسط ناصرالدین شاه پرداخته شده و با نمایش برخی آثار بیان شده است که ورود عکاسی به ایران در اواسط ۱۸۰۰ میلادی چه تأثیری بر تغییر فرهنگ و زندگی ایرانی‌ها داشته است.
در بخش آخر، موزه ویکتوریا آلبرت لندن به ایران مدرن و معاصر از دهه ۱۹۴۰ میلادی تا به امروز پرداخته است. «ایران مدرن و معاصر» دوره‌ای از تحولات اجتماعی و سیاسی پویا در ایران را شامل می‌شود. در همین دوره مخاطب نمایشگاه ایران‌حماسی در موزه ویکتوریا آلبرت لندن با چگونگی آغاز انقلاب اسلامی و پیروزی آن آشنا می‌شود. آثار و تصاویر مرتبط با جنگ تحمیلی ۸ ساله ایران و عراق را مشاهده می‌کند.
ایران، موضوع بزرگ‌ترین نمایشگاه آثار تاریخی انگلستان
«ایران‌حماسی؛ ۵ هزار سال هنر»، عنوان نمایشگاهی از آثار موزه‌ای است که سیر تمدن و تحولات تاریخی و هنری ایران از دوره هخامنشی تا عصر معاصر را با به نمایش گذاشتن ۳۰۰ شیء تاریخی از منشور کورش تا نقش‌برجسته‌های تخت‌جمشید، همراه آثار تاریخی دوره اسلامی و آغاز ورود اسلام به ایران، همچون سفالینه‌ها و سرامیک‌های منقوش به خطوط اسلامی، شاهنامه تاریخی فردوسی، هنرهای مینیاتوری ایران و همچنین قرآن‌های خطی نفیس، تاریخ دوران باستان تا حال حاضر ایران به بازدیدکنندگان از این رویداد پساکرونایی عرضه کرده است. در این نمایشگاه عکس‌ها و فیلم‌هایی از روزهای آغازین انقلاب اسلامی، جنگ ایران و عراق به نمایش گذاشته شده است.
بازدیدکنندگان از موزه ویکتوریا آلبرت لندن همچنین با تاریخ معماری ایران نیز آشنا می‌شوند و می‌توانند با آثار معماری و نقوش زیرگنبد و هنر گنبدسازی در معماری ایرانی -اسلامی آشنا شوند. موزه ویکتوریا آلبرت لندن در معرفی نمایشگاه «ایران حماسی؛ ۵ هزار سال هنر» ، آورد: «ایران یکی از تمدن‌های بزرگ تاریخی را در خود جای داده است، اما هنوز دستاوردهای هنری برجسته آن برای بسیاری ناشناخته مانده است. ایران حماسی به بررسی این تمدن و سیر تاریخی ورود کشور به قرن ۲۱ می‌پردازد.»
این موزه در تشریح برخی آثار به نمایش درآمده نوشته است: «آثار به نمایش درآمده نخستین نوشته‌های شناخته شده‌ای که نشانه آغاز تاریخ در ایران است، تا انقلاب ۱۹۷۹ و فراتر از آن‌را به نمایش گذاشته است. آثار موجود در این نمایشگاه از مجسمه‌سازی، سرامیک و فرش گرفته تا منسوجات، عکاسی و فیلم، منعکس‌کننده فرهنگ پر جنب‌وجوش تاریخی کشور، شکوه و عظمت معماری، وفور افسانه، شعر و سنت است که از هزاره‌های قبل در هویت ایرانی وجود داشته و در حال تکامل و نوسازی فرهنگی است.»
دکتر جان کرتیس، برگزارکننده نمایشگاه ایران‌حماسی در موزه ویکتوریا آلبرت لندن درخصوص برپایی این رویداد اعلام کرد: اخبار زیادی در مورد ایران منتشر می‌شود که تقریبا اشتباه هستند و به همین دلیل خوب است که بتوان جنبه‌های مختلف ایران را شناخت تا مردم ایران دیگری را در خاطر خود نگه دارند.» جان کرتیس اعلام کرد: مردم در غرب تشنه دانستن در مورد ایران هستند. میراث فرهنگی ایران به‌مدت بسیار طولانی تا حد زیادی در غرب دست‌کم گرفته شده بود، اما این اواخر مردم کشورهای غربی دانسته‌اند که ایران از سنت و میراث‌فرهنگی شگفت‌انگیز و غنای هنری بالا برخوردار است که سالیان طولانی در این کشور وجود داشته است.
نظر شما