همشهری آنلاین - محمد بلبلی: تمپو را نمی‌توان قطعا ایرانی دانست چراکه تمپو نیز مانند ساز «دمام» از راه دریا وارد فرهنگ موسیقایی ایران شده است.
محمدرضا درویشی در کتاب دایره‌المعارف سازهای ایران درباره تمپو می‌نویسد: این ساز در محدوده جغرافیای ایران و بیشتر در مناطقی از استان‌های خوزستان، هرمزگان، کردستان، آذربایجان غربی و تا حدی بوشهر رایج است و با نام‌هایی، چون تمپو، تیمپو، دمبو و دربونگه شناخته می‌شود.
کاربرد این ساز معمولا در موسیقی نواحی بیشتر است. البته در موسیقی‌های تلفیقی نیز کاربرد دارد، اما نقش اساسی آن در موسیقی نواحی، مخصوصا در جنوب ایران یا به اصطلاح موسیقی «بندری» بیشتر است.
در بنادر و جزایر هرمزگان تمپو با سازهایی مانند «نی‌انبان»، «عود»، آواز و ساز کوبه‌ای دیگر همنوازی می‌کند. شکل ظاهری تمپو شبهات زیادی به تنبک دارد، اما با رنگ صدایی متفاوت و شیوه نواختن که نسبت به تبنک کاملا متفاوت است.
ساختار تمپو
بدنه تمپو به دو شکل ساخته می‌شود، سفالی و فلزی، تمپوهای رایج در ایران نیز از این قاعده خارج نیستند. نوع سفالی این ساز قدمت بیشتری دارد و صدای تمپوی سفالی به علت جنس آن صدایی اصیل و پخته‌تری را تولید می‌کند.
نوع سفالی: نوع سفالی دارای قدمت بیشتری است. بدنه یا محفظه صوتی ساز، شکل نیم‌تخم‌مرغی دارد و گلویی مستقل ندارد. برای کشیدن پوست بر روی تنه به دو روش عمل می‌کنند. در روش اول که مرسوم‌تر است پوست را با سریش به دهانه وصل می‌کنند و در روش دوم به کمک یک رشته طناب به حالت هفت و هشتی پوست را به دهانه ساز متصل می‌کنند. تمپوهای سفالی در مقایسه با تمپوی فلزی صدای بهتر و پخته‌تری دارند.
نوع فلزی: تمپوی فلزی یا استیل دارای یک بدنه استوانه‌ای فلزی (استیل یا آلومینیوم) است و پوست روی آن از جنس پلاستیک یا تلق است. دارای یک محفظه صوتی کم‌حجم بوده و پوست را به کمک یک طوقه گرد فلزی و تعدادی پیچ و مهره به دهانه متصل می‌کنند. پیچ و مهره‌ها علاوه بر نگه داشتن پوست بر روی بدنه در زیرتر یا بم‌تر کردن صدای ساز نقش دارند. تمپوی فلزی دارای گلویی کوتاهی است که به قسمت استوانه‌ای انتهایی ساز متصل می‌شود.
انوع پوست
دو نوع پوست برای ساخت تمپو به کار می‌رود، مصنوعی و طبیعی که هر کدام رنگ صدایی خاص خود را ایجاد می‌کنند.
پوست‌های مصنوعی همچون پوست «شفاف»، پوست «پاوربیت»، پوست «فیبررمو» از جنس پلاستیک و مواد شیمیایی ساخته می‌شوند و در مقابل رطوبت مقاومت زیادی دارند.
پوست‌های طبیعی همچون، پوست ماهی (فیش اسکین) و پوست بز برای این ساز استفاده می‌شود.
پوست شفاف از جنس پلاستیک است و رایج‌ترین نوع پوست برای تمپو محسوب می‌شود. بسیاری از نوازندگی این پوست را ترجیح می‌دهند و پوست‌های طبیعی مثل پوست ماهی و یا بز برای تمپوهای ساخته شده از سفال استفاده می‌شود.
نظر شما