همشهری- مکس بوت- ستون‌نویس واشنگتن‌پست: بعد از سقوط ویتنام جنوبی در سال ۱۹۷۵، بحثی در واشنگتن درگرفت بر سر این که مقصر اصلی شکست آمریکا در جنگ ویتنام کیست. نظامیان و حزب جمهوریخواه معتقد بودند که از پشت خنجر خورده‌اند و سیاسیون جناح مقابل و رسانه‌ها به آنها خیانت کرده و باعث شده‌اند ارتش آمریکا نتواند از پس نیروهای ویتنام شمالی بربیاید. در سمت دیگر، لیبرال‌ها می‌گفتند که آمریکا از اساس نباید وارد جنگی می‌شد که نمی‌توانست پیروز آن باشد.
افغانستان هنوز سقوط نکرده است اما همچنان که نیروهای طالبان در مناطق مختلف این کشور پیشروی می‌کنند، دعوا در واشنگتن بالا گرفته است. سؤال این است که مقصر اصلی وضعیت کنونی افغانستان کیست؟ جمهوریخواهان که گویی فراموش کرده‌اند دونالد ترامپ بود که روند خروج نیروهای آمریکایی از افغانستان را آغاز کرد، جو بایدن را مقصر می‌دانند. بایدن می‌گوید که آمریکا به اهدافی که در جنگ افغانستان داشته - نابودی القاعده و رهبر آن اسامه بن لادن - رسیده و اکنون نوبت مردم افغانستان است که در مورد سرنوشت خود تصمیم بگیرند. ژنرال مک مستر، مشاور امنیت ملی ترامپ، پا را فراتر از اینها گذاشته و رسانه‌ها را به‌خاطر «ایجاد جو شکست» مقصر می‌داند؛ غافل از این که گزارش‌های منفی که از افغانستان می‌آید، انعکاس واقعیت است نه جوسازی رسانه‌ای.
مقصر اصلی بحران کنونی در افغانستان، سیاستمداران و ژنرال‌ها هستند - هم آمریکایی‌ها و هم افغان‌ها- روسای جمهوری آمریکا یکی پس از دیگری اشتباه کردند. به اعتقاد من، حمله جورج بوش به افغانستان کار درستی بود، اما حمله به عراق و تغییر تمرکز نیروها بر این کشور اشتباه بود. باراک اوباما با اکراه و برای دوره‌ای کوتاه، تعداد نیروهای آمریکایی در افغانستان را افزایش داد؛ طالبان فقط کافی بود صبر کند تا دوره حضور این نیروها به پایان برسد. ترامپ توافقنامه‌ای را امضا کرد که در قبال خروج نیروهای آمریکایی، هیچ امتیاز مهمی از طالبان طلب نمی‌کرد. بایدن به جای اینکه بپذیرد طالبان همچنان با القاعده در ارتباط است، در حال اجرای برنامه خروج به هر قیمتی است.
ارتش آمریکا هم در به‌وجود آمدن این وضعیت مقصر است. آمریکا طی تمام این سال‌ها نتوانست یک نیروی کارآمد ارتش و پلیس برای افغانستان ایجاد کند. خروج ناگهانی نیروی هوایی آمریکا که همیشه در عملیات‌ها، ارتش افغانستان را پشتیبانی می‌کرده، ضربه سنگینی به افغان‌هاست. این مسئله نه فقط از بعد عملیاتی، بلکه از بعد روانی نیز برای نیروهای نظامی افغانستان مخرب بوده است. عقب‌نشینی‌های روزهای اخیر گواه این موضوع است.
سیاستمداران و نظامیان افغان بدتر از همتایان آمریکایی‌شان بوده‌اند. دلیل اصلی شکست‌های پی در پی ارتش افغانستان مقابل نیروهای طالبان، مدیریت و فرماندهی ضعیف میدان جنگ و البته فساد گسترده است. حتی الان که طالبان به دروازه‌های کابل رسیده است، سیاسیون افغان در پایتخت مشغول کشمکش بر سر قدرت هستند.
در چنین وضعیت بحرانی، ساده‌ترین کار این است که آمریکا بگوید، خب ما به اندازه کافی کار کرده‌ایم، الان دیگر نوبت خود آن‌هاست. شاید این حرف در واشنگتن خریدار داشته باشد، اما از نظر افغان‌ها، آمریکا خود در این فاجعه‌ای که در حال وقوع است، دست داشته است- درست مثل جنگ ویتنام.
آمریکا طی ۲۰ سال گذشته میلیاردها دلار در افغانستان هزینه کرده است؛ پول‌هایی که بخش قابل توجهی از آن به جیب سیاستمداران و جنگ سالاران فاسد افغان رفته است. در همه این سال‌ها، ارتش و دیگر نیروهای نظامی افغانستان در عملیات‌های خود به‌شدت به نیروهای آمریکایی وابسته بوده‌اند؛ اکنون حمایت نیروهای آمریکایی به کلی از آنها گرفته شده است. آمریکا با چنین خروج شتابزده‌ای، هیچ لطفی به مردم افغانستان نمی‌کند؛ فقط فضا را برای قربانی شدن آنها در یک جنگ بی‌پایان مهیا می‌کند.
طالبان با فرسایشی کردن جنگ، آمریکا را در افغانستان به زانو در آورده است. شاید این گروه هنوز دولت مستقر در کابل را شکست نداده باشد اما بدون شک دولت مستقر در واشنگتن را شکست داده است. اگر رویدادها به همان سبک و سیاق جنگ ویتنام پیش برود، تا دهه‌ها در واشنگتن به‌دنبال مقصر شکست در افغانستان خواهند گشت.
نظر شما