سمیه گلابگیریان-همشهری آنلاین:
استان یزد اگرچه کویری است، اما باغ‌شهرهایی دارد که عمده آنها در شهرستان‌های مهریز و تفت قرار دارند و به‌عنوان ریه‌های شهر عمل کرده و از ورود هوای آلوده جلوگیری می‌کنند. این ویژگی سبب می‌شود شهروندان تا حدود زیادی از آسیب‌های ناشی از آلایندگی صنایع در امان بمانند.
این‌درحالی‌است که در سال‌های اخیر این باغ‌ها به‌دلایل مختلف ازجمله کمبود آب ناشی از افت منابع آب زیرزمینی و همچنین مقرون به صرفه نبودن کشاورزی، یکی پس از دیگری به مرگ تدریجی دچار شده‌اند و یادگاران کهن‌باغ‌شهرهای استان درحال احتضار هستند و برای سرپا ماندن همت ویژه‌ای می‌طلبند.
درچنین شرایطی بخش قابل‌توجهی از درختان باغ‌شهرهای یزد طی فرایندی، یا براثر کمبود آب و آفت‌زدگی از بین می‌روند یا بعضی از باغداران آنها را به‌حال خود رها می‌کنند تا بعد از خشک شدن، زمین‌های باقی مانده را به‌صورت غیراصولی تفکیک کنند و به ساخت‌وساز درآنها بپردازند؛ اقدامی که اگرچه ازنظر قانونی مجاز نیست و می‌تواند جرائم و مجازات سنگینی برای متخلفان به‌همراه داشته باشد، اما بسیار صورت می‌گیرد و گویا برخی ابایی از خشکاندن درختان ندارند.
باغداری دیگر به‌صرفه نیست
بررسی‌ها نشان می‌دهد با توجه به اینکه شهرستان‌های تفت و مهریز از باغ‌های بیشتر و متراکم‌تری برخوردارند، حجم زیادتری از تخریب باغ‌ها در استان یزد را به‌خود اختصاص داده‌اند، اما سایر شهرستان‌های استان ازجمله یزد و اشکذر نیز از این آسیب در امان نمانده‌اند.
یک کشاورز یزدی دراین باره می‌گوید: در شرایط کنونی، باغداری شغلی زیان‌ده به‌حساب می‌آید، چراکه محصولات به قیمت مناسب خریداری نمی‌شود و سودش به جیب دلالان می‌رود و فقط زحمتش برای کشاورز می‌ماند. ازسوی دیگر آب موردنیاز برای باغداری هم به اندازه کافی وجود ندارد و کشاورزان نیز توانایی خرید آب برای آبیاری باغ‌های خود را ندارند. از این رو بسیاری از باغ‌ها به‌حال خود رها شده‌اند و دست تخریب امان‌شان را بریده‌است.
«محسن زارع‌زاده» می‌افزاید: اکنون دیگر بسیاری از درختان در باغ‌شهری مانند یزد خشکیده‌اند و زمین باغ‌ها تنها برای کاربری‌های بعدی آماده می‌شوند و در آینده نزدیک شاهد خواهیم بود درختانی که با هزاران زحمت از گذشته و با تلاش فراوان پدران ما باقی مانده‌است، از بین می‌روند. این درحالی‌است که باید به یاد داشته باشیم که درختان نیز میراث گذشتگان به‌حساب می‌آیند و باید برای حفظ آنها بیش‌از پیش تلاش کرد و اجازه نداد کم‌آبی یا تخریب عمدی، تیشه به ریشه‌شان بزند.
قنات‌ها خشکیده‌اند
یکی دیگر از کشاورزان یزدی می‌گوید: سطح وسیعی از باغ‌های این استان به‌دلیل نبود آب، درحال نابود شدن است و مسئولان مربوط هم تدابیر موثری برای حمایت از کشاورزان و برون‌رفت از شرایط کنونی ندارند. این‌درحالی‌است که بسیاری از قنات‌ها و چاه‌هایی که برای آبیاری استفاده می‌شد نیز خشک شده‌اند.
«حسن دهقان» ادامه می‌دهد: دراین شرایط کشاورز مجبور است برای آبیاری، آب موردنیاز خود را خریداری کند، درحالی‌که محصولی که برداشت می‌کند، با کم‌ترین قیمت خریداری می‌شود. با توجه به این موضوع دیگر انگیزه‌ای برای ادامه فعالیت در حوزه باغداری باقی نمی‌ماند، چراکه ما هم باید پاسخگوی معیشت خانواده خود باشیم.
گرانی زمین
«رضا میردهقان» کشاورز دیگری است که به مشکلات باغداری در یزد اشاره می‌کند و می‌گوید که مجبور است برای تهیه مسکن فرزندانش، بخشی از باغ های خود را به این کار اختصاص دهد. او به گرانی زمین اشاره می‌کند و می‌افزاید: بعضی از باغداران مانند من، برای ساخت مسکن برای فرزندان‌شان مجبورند که باغ‌ها را به‌حال خود رها کنند تا بعد از خشک شدن درختان، آنها را به ساختمان مسکونی تبدیل کنند.
وی اظهار می‌کند: به این دلیل است که درسال‌های اخیر شاهد تخریب حجم بیشتری از باغ‌ها در یزد هستیم. حتی بسیاری از باغ‌های انار در شهرستان تفت در فصل برداشت نیز مورد توجه قرار نمی‌گیرند و برخی صاحبان باغ‌ها حتی برای برداشت محصول به باغ خود مراجعه نمی‌کنند.
میردهقان ادامه می‌دهد: ازسوی دیگر به‌دلیل کاهش آبیاری وآفت‌زدگی، میوه‌ها از کیفیت لازم برخوردار نیستند و برداشت آنها برای کشاورز مقرون به‌صرفه نیست.
یکی دیگر از کشاورزان یزدی نیز خواستار صدور مجوز برای احداث ساختمان مسکونی در باغ‌ها می‌شود و می‌گوید: اگر این مجوزها صادر شود، قطعا انگیزه و زمان بیشتری برای نگهداری از باغ‌ها وجود دارد.
«محمدعلی زارع» می‌افزاید: به‌دلیل صادر نشدن مجوزهای لازم، برخی باغداران صبر می‌کنند تا باغ‌ها خشک شود و سپس زمین‌ها را به‌صورت غیراصولی تفکیک و به خانه‌های مسکونی تبدیل می‌کنند.
تأکید بر اجرای قانون
معاون هماهنگی امورعمرانی استاندار یزد دراین زمینه به خبرنگارهمشهری می‌گوید: یکی از موضوع‌های اساسی که در زمینه تخلف‌های ساختمانی باید ازسوی مسئولان موردتوجه قرار گیرد، تأکید بر اجرای قانون حفظ کاربری اراضی زراعی و باغی است. براساس این قانون، اداره جهادکشاورزی و مدیریت اموراراضی وظیفه حراست از زمین‌های با کاربری زراعی و باغی را در حریم شهرها برعهده دارند و بر مسئولیت آنها در حفظ اراضی کشاورزی و باغ‌ها تأکید شده‌است.
«محسن صادقیان» می‌افزاید: براساس قانون، مدیریت اموراراضی می‌تواند با هماهنگی دستگاه قضایی، از هرگونه ساخت‌وساز در اراضی زراعی و باغی جلوگیری کند. از این رو قرار است همکاری‌های موثرتری میان شهرداری‌ها و مدیریت امور اراضی برقرار شود. وی ادامه می‌دهد: برهمین اساس قرار است نقشه هوایی اراضی در حریم شهرها دراختیار مدیریت امور اراضی قرار گیرد تا این اداره با برون‌سپاری برخی مسئولیت‌ها و همراهی مأموران نظارتی خود، با استفاده از نقشه‌های هوایی اراضی درمعرض تهدید را حفظ کنند.
صادقیان عنوان می‌کند: ازسوی دیگر حفاظت از باغ‌های محدوده شهرها نیز برعهده شهرداری‌هاست و باید دراین زمینه اقدام‌های موثرتری انجام دهند.
وی همچنین با بیان اینکه بیشترین تخریب اراضی زراعی و باغی در شهرستان‌های تفت و مهریز صورت می‌گیرد، می‌گوید: البته در بیشتر شهرستان‌های استان شاهد تغییر کاربری زمین‌های زراعی و باغی هستیم. از این رو لازم است تفکیک موثری برای حفاظت از اراضی داخل و خارج از محدوده وجود داشته باشد و طی یک فرایند قانونی، درخواست تغییر کاربری‌ها دنبال شود. این‌درحالی‌است که به‌طورقطع برای اراضی باغی و زراعی خارج از محدوده، به‌هیچ‌وجه مجوز اجرای طرح مسکونی صادر نمی‌شود.
بی‌اطلاعی از قوانین
معاون هماهنگی امورعمرانی استاندار یزد همچنین اظهار می‌کند: مدیریت امور اراضی برای حفظ کاربری‌ها و شهرداری‌ها نیز با توجه به استعلام‌ها، موظفند جلوی هرگونه عملیات اعم از تخریب، خاکبرداری، گودبرداری و خاک‌ریزی و هر اقدامی که به هرشکل عملیات ساختمانی در اراضی زراعی و باغی تلقی می‌شود را بگیرند و پروانه را برای بررسی به کمیسیون «ماده ۱۰۰» ارسال کنند.
صادقیان عقیده دارد یکی از دلایل تخریب باغ‌ها، اطلاع نداشتن برخی از کشاورزان و باغداران از قانون است. او ادامه می‌دهد: براساس قانون در برخی از باغ‌های در حریم شهر، امکان صدور مجوز قانونی برای تغییر کاربری وجود دارد. البته محدودیت‌هایی برای مساحت تغییر کاربری درنظر گرفته شده‌است.
وی با اشاره به برخی برداشت‌های نابجا از قوانین مربوط به تغییر کاربری اضافه می‌کند: به‌عنوان مثال، براساس قانون اگر باغی تخریب شود، باید معادل یا دوبرابر آن فضای‌سبز ایجاد شود و وقتی زمین زراعی یا باغی به‌دلایلی ازجمله نبود آب برای آبیاری نیاز به تغییر کاربری دارد، مالک می‌تواند با گرفتن مجوزهای لازم، نسبت به تغییر کاربری اقدام کند، اما این قانون تنها شامل زمین‌های داخل محدوده یا همان حریم‌شهر می‌شود.
نظر شما