نانواها یارانه می‌دهند!

همشهری- مرضیه ثمره‌حسینی: لابه‌لای گرانی‌های دیوانه‌کننده، نان نیز به‌عنوان ارزان‌ترین ماده غذایی بر سر سفره مردم ۲۷ تیر ماه امسال به‌طور رسمی حدود ۵۰درصد گران شد. نرخ جدید انواع نان سنتی با آرد یارانه‌ای و آزادپز به این صورت اعلام شد: نان لواش ۵۰۰-۶۵۰ تومان، تافتون ۹۰۰-۱۲۰۰ تومان، بربری ۱۸۰۰-۲۵۰۰ تومان و سنگک ۳ هزار تومان. مصوبه پیشین افزایش قیمت نان به مهر ماه ۹۸ برمی‌گردد که مطابق آن نرخ نان حدود ۴۵ درصد افزایش یافت. قیمت‌ها در این سال به این صورت بوده است: لواش ۳۰۰-۴۵۰ تومان، تافتون ۵۵۰-۸۵۰ تومان، بربری ۱۰۰۰-۱۵۰۰ تومان و سنگک ۱۲۰۰-۱۸۰۰ تومان. قیمت نان در سال ۹۹ نیز مانند سال قبلش بوده.

سر اصلی ماجرای گرانی نان به تقاضای نانوایان می‌رسد. آنها معتقدند نرخ نان باید منطقی و مطابق با تورم و رشد هزینه‌ها تنظیم شود، چرا که تورم، کسب‌وکار آنها را نیز تحت‌الشعاع قرار داده و هزینه‌های جانبی تولید نان بسیار بالا رفته. حرف نانوایان این است که ما هم باید بتوانیم مثل بقیه صنوف درآمد قابل‌قبولی داشته باشیم تا سرپا بمانیم و از پس هزینه‌های معمول زندگی بربیاییم. بنا به‌گفته نانوایان، حمایت دولت در قالب پرداخت آرد یارانه‌ای اصلاً کافی نیست و فقط حدود ۲۵ درصد هزینه‌ها را شامل می‌شود، بقیه هزینه‌ها اعم از هزینه حمل‌ونقل، هزینه گونی، دستمزد کارگر، اجاره محل، مواد افزودنی نان ازجمله خمیر مایه و کنجد، هزینه آب و گاز و برق، بیمه، مالیات و استهلاک دستگاه‌های نانوایی سالانه و به مقدار زیاد مثلاً در مورد دستمزد کارگر تا ۲.۵ برابر و در مورد اجاره محل تا ۱۰۰ درصد بالا می‌روند. با توجه به این شرایط، نانوایان معتقدند که هم‌اکنون بخشی از یارانه نان را آنها از جیب خودشان پرداخت می‌کنند. راهی هم که برای ادامه کار پیشنهاد می‌دهند واقعی‌ شدن قیمت نان و افزایش ۱۰۰ درصدی نرخ‌ است. اما دولت‌ها از آنجا که نان سهم عمده‌ای در سفره خانوارها دارد همواره سعی کرده‌اند در نرخ‌گذاری نان حساسیت زیادی به خرج دهند تا صدای مردم حداقل در این زمینه درنیاید.

بدین‌ترتیب نرخ‌گذاری نان امری پیچیده است، از طرفی دولت با توجه به مشکلات و گرفتاری‌های درآمدی قادر به افزایش یارانه نان نیست، از آن ‌طرف نانوایان نیز چنین افزایش قیمت‌هایی را نمی‌پذیرند و می‌گویند باز قادر به ادامه‌ کار نیستند و مردم نیز که بخش قابل توجهی از آنها در این وضعیت تورم و پایین‌بودن درآمدها و بیکاری، بیشتر از این توان پرداخت هزینه برای خرید نان را ندارند، گرفتار این کلاف سردرگم شده‌اند.
 

راهکار کارشناس
نان آزاد، نان بومی

لطفعلی بخشی ـ کارشناس و سردبیر ماهنامه آرد و نان:

در وضع موجود فقط دولت است که می‌تواند کمی وضعیت نان را بهبود دهد. راهکار نخست که به واقع گره‌گشای اصلی وضعیت بحرانی اقتصاد است، مدیریت درست و اصلاح سیاست‌های اقتصادی، کنترل تورم، ایجاد اشتغال و افزایش درآمدهاست. در واقع اینطور باید گفت که اقتصاد مانند زنجیری است که اگر یک حلقه آن سست شود بقیه زنجیر از هم گسسته می‌شود. پس تا تورم که متأسفانه هم‌اکنون به بالای ۴۴ درصد رسیده، کنترل نشود مشکلات بخش‌های دیگر اقتصاد ازجمله بخش نان نیز حل نخواهد شد. راه دیگری که می‌شود در پیش گرفت، آزاد کردن قیمت نان و توسعه نانوایی‌های آزادپز است، چرا که امروز علاوه بر افزایش فساد و تخلف در بخشی مانند آرد یارانه‌ای، شاهد تخلفاتی مانند کاهش چانه و افت کیفیت نان هستیم که بعضی نانوایان برای جبران بخشی از هزینه‌هایشان دست به این اقدامات می‌زنند. 

حال اگر قانون آزادسازی نان اجرایی شود هم رانت و فساد برچیده می‌شود و هم نانوایان در فضایی برابر برای تولید نان باکیفیت با هم رقابت می‌کنند. در مورد آن دست از مردم جامعه که به‌دلیل وضعیت نامناسب اقتصادی توان پرداخت قیمت واقعی نان را ندارند، کاری که می‌شود انجام داد همچنان استمرار فعالیت نانوایی‌های دولتی است تا آنها بتوانند نان را با قیمت پایین‌تر تهیه کنند. افزون بر آن، در این زمینه دولت می‌تواند در اقدامی کاملاً جدی ضمن شناسایی درست این اقشار، به‌صورت ویژه‌ای در قالب پرداخت یارانه نان از آنها حمایت کند و اجازه بدهد بقیه مردم نان را به قیمت واقعی تهیه کنند. چرا که شاهد استقبال مردم از خرید نان‌های فانتزی و صنعتی هستیم. با وجود آنکه تقریباً‌ می‌شود گفت کنترل قیمتی روی این دسته نان‌ها نمی‌شود و قیمت‌هاشان نسبت به نان‌های سنتی بیشتر است باز گروه‌های قابل توجهی از مردم آنها را تهیه می‌کنند. دلیل اصلی آن هم این است که نان‌های صنعتی و فانتزی به‌دلیل تنوع و نیز کیفیت بهتر جایگاه خود را بین مردم پیدا کرده‌اند. در مورد نانوایی‌های آزادپز نیز شاهد استقبال مردم از این نانوایی‌ها هستیم چون که امروز کیفیت برای مردم اهمیت زیادی دارد.

در ارتباط با افزایش کیفیت نان نیز که فدای قیمت‌ها شده است، راهکار ساده‌ای که می‌توان اجرا کرد، عرضه نان‌های محلی و بومی است. متأسفانه دخالت دولت در این بخش ضمن افزایش هزینه‌های دولت، باعث رشد رانت و فساد در بخش توزیع آرد شده است و علاوه بر آن، پیامدهای آن را می‌شود در سلامت و زندگی مردم نیز مشاهده کرد. از قدیم‌الایام مردم هر منطقه از ایران نان مخصوص خودشان را می‌پختند که بسیار خوش‌عطر و خوشمزه و مغذی بود. اما دخالت‌های دولت و تحمیل آرد یارانه‌ای باعث شد الگوی تولید نان تغییر کند و مردم ما از لذت خوردن نان خوشمزه محروم شوند و بیشتر نان‌های سنتی و محلی ما از بین بروند. درحالی‌که نقاط مختلف دنیا صدها نوع نان به مردمان‌شان عرضه می‌کنند، نان‌های ما محدود به ۴نوع نان لواش، تافتون، بربری و سنگک شده که افزون بر اینکه چندان مغذی نیستند زود هم بیات می‌شوند و از دهن می‌افتند. در این شرایط برای بهبود بیزینس نان می‌توان به برخی نانوایی‌ها اجازه عرضه نان‌های محلی داد، چون همانطور که اشاره شد تجربه نشان داده است مردم حاضرند در ازای خرید محصول باکیفیت و خوشمزه پول بیشتری پرداخت کنند.