این نویدی است که چندی قبل «مهدی جهانگیری» معاون سرمایه‌گذاری و طرح‌های سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری داده بود و اینک با توضیحاتی که می‌دهد دورنمایی از یک فرصت تازه را به نمایش می‌گذارد. این مدیر کرمانی سازمان میراث‌فرهنگی می‌گوید: «ما برای فرار از انحصار بانک‌های دولتی هر راهی را می‌جوییم و این یکی از این راه‌ها بود.»
قرار است این بانک را تیمی که تجربه راه‌اندازی یک بانک خصوصی دیگر را داشته راه‌اندازی کند و از همین حالا دو سرمایه‌گذار خارجی در سرمایه‌گذاری 350میلیاردتومانی اولیه آن دخیل هستند.
این مدیر جوان که پیشتر مدیرعامل شرکت توسعه ایرانگردی و جهانگردی بود می‌افزاید:«سیستم بانکی ما الان به بهانه تورم تعطیل است. آیا برای کشور در حال توسعه‌ای مثل ما که باید در آن سرمایه‌گذاری شود این کار توجیه دارد؟»جهانگیری انتقاد از سیستم بانکی کشور را در گفت‌وگویی که پیش رو دارید ادامه داد و تاکید کرد:«بانک‌های دولتی نداشتن پول و نپرداختن تسهیلات را با رد توجیه اقتصادی طرح‌های گردشگری ما جبران می‌کنند که این رویه باید تغییر یابد.»
- هدف از تاسیس و راه‌اندازی بانک گردشگری چه بود که حاضر شدید ریسک آن را بپذیرید؟
اگر به سوابق نگاه کنید می‌بینید این موضوع از خیلی قبل‌تر مطرح بود و پیشنهاد آن همواره مطرح می‌شد ولی هیچ‌کس پی آن را نمی‌گرفت. ما با توجه به اینکه بر این پیشنهاد اجماع وجود داشت می‌خواستیم عملیاتی شده و محقق شود. در عین حال که می‌دانید خانواده گردشگری کشورمان خانواده کوچکی نیست و منابعی هم که در اختیار دارد منابع کمی نیست.
بنابراین همه آنها که در این زمینه صاحب‌نظر بودند یا نظری داشتند را صدا کردیم و نتیجه این شد؛ با حضور انجمن صنفی دفاتر توریستی، هتلداران و سایر بخش‌های فعال گردشگری هیأت مؤسس را انتخاب کردیم و کار را به تیمی باتجربه در این زمینه که پیشتر تجربه راه‌اندازی یک بانک خصوصی دیگر را داشتند، سپردیم. حتی این عقد قرارداد با تیم راه‌انداز برایمان هزینه‌بر بود اما ما ریسک این کار را مطالعه کرده بودیم و از افرادی که در این کار بودند خواستیم تا بیایند و پول بپردازند.
- ترکیب این راه‌اندازی به چه صورت بود و هیأت مؤسس چه کسانی هستند؟
بگذارید تا کار به سرانجام نرسیده از این جزئیات چیزی نگویم ولی همانطور که می‌دانید طبق مصوبه بانک مرکزی سرمایه اولیه یک بانک خصوصی باید 350 میلیارد تومان باشد که 60 درصد آن توسط بخش خصوصی تامین می‌شود و 30 درصد هم به وسیله پذیره‌نویسی. 10درصد دیگر هم به وسیله سهام بخش عمومی نظیر کانون اتومبیلرانی، انجمن صنفی دفاتر توریستی یا انجمن صنفی هتلداران تامین می‌شود. در آن 60 درصد هم کسی نمی‌تواند بیشتر از 10 درصد از سهام را دارا باشد.
- خب مگر بانک‌های دیگر نمی‌توانستند همین کار را بکنند؟
ببینید کشور ما برای ظرفیت بانکداری خیلی جا دارد. همین الان تا جایی که بنده اطلاع پیدا کردم 54 - 53 مورد تقاضای بانک خصوصی در بانک مرکزی مطرح است. پشتوانه ما برای این کار؛ خانواده گردشگری بود و ما با این کار می‌خواهیم برند گردشگری ایران را به وجود آوریم. ضمن آنکه این نخستین بانک تخصصی نیست و قرار هم نیست که 100 درصد فعالیت آن در حوزه گردشگری باشد. این یک بانک عمومی خواهد شد.
- الان مؤسسات مالی و اعتباری دیگری هم هستند که تقاضای راه‌اندازی بانک راه داده‌اند. مثلا همین مؤسسه مالی اعتباری شهر. چرا باید به بانک خصوصی گردشگری مجوز داده شود؟
ببینید گردشگری یک موضوع فرابخشی است. بانک مرکزی هم جزو خانواده گردشگری است. بنابراین نمی‌توان آن را با یک مؤسسه مالی اعتباری که فقط به مسائل شهری مرتبط است مقایسه کنید.
- با این حساب فکر می‌کنید چقدر راه‌اندازی چنین بانکی در حوزه گردشگری در به سرانجام رسیدن طرح‌ها کمک کند؟
گردشگری در کشور ما صنعت نوپایی است و به همین دلیل ما مطمئنیم که می‌تواند کمک کند. از طرفی وقتی سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری شکل گرفت یک اتفاق افتاد و آن تغییر نگاه به این مقوله بود. حالا با وجود چنین تغییر نگاهی ما هنوز نوپاییم و این بانک و راه‌اندازی‌اش می‌تواند به ما کمک بزرگی کند.
- چقدر می‌تواند در ایجاد رقابت با کشورهای همسایه، بازار سرمایه ما را رونق ببخشد؟
خیلی‌ها با چالش‌های ما و آنچه سبب کندی اجرای برنامه‌هایمان شده رشد کردند. مثلا امارات از همین فضا بهره‌برداری کرد. ما برای سرعت‌بخشیدن به اجرای برنامه‌های گردشگری ارائه بسته‌های سرمایه‌گذاری را در دستور کار داریم. در واقع اینکه اگر یک سرمایه‌گذار بخواهد در بخش گردشگری سرمایه‌گذاری کند چگونه می‌تواند این کار را با کوتاه‌ترین راه و براساس بهترین ظرفیت انجام دهد. ما در حال حاضر این کار را به‌عنوان راهبرد مجموعه صنعت گردشگری در دستور کار داریم. می‌خواهیم فاصله تصمیم تا اجرا را کوتاه کنیم.
- این بانک فقط با منابع بخش خصوصی کشورمان راه‌اندازی می‌شود یا سرمایه‌گذاران خارجی هم می‌توانند سرمایه‌گذاری کنند؟
نه محدودیتی نداریم. تا همین الان هم 2 تا از مؤسسین ما خارجی هستند.
- خب با این بانک دقیقا چه خدماتی قرار است به متقاضیان بخش گردشگری داده شود تا آن سرعت و رقابت ایجاد شود؟
اینکه تصور کنیم همه مشکلات پولی و اعتباری ما با این بانک قرار است حل و فصل شود اینگونه نیست. ما همه تخم‌مرغ‌هایمان را درون یک سبد نمی‌گذاریم. این راه یکی از راه‌های خوب رونق‌بخشی در این حوزه بود که ما آن را اجرایی کردیم. مثلا ما با بانک‌های خصوصی تفاهم‌نامه امضا کرده‌ایم که این بخشی از کارهایمان را پیش می‌برد. کار دیگرمان این است که پیشنهاد داده‌ایم بانک مرکزی یارانه قابل تخصیص به بخش گردشگری از طریق بانک‌های دولتی را به مؤسسات مالی اعتباری و بانک‌های خصوصی هم گسترش دهد که این اتفاق می‌تواند تشویق بانک‌های خصوصی به مداخله در امر سرمایه‌گذاری در حوزه گردشگری را موجب شود. به هر حال تاسیس بانک گردشگری یک اتفاق بزرگ و یک کار حرفه‌ای برای توسعه صنعت گردشگری است و انتظاراتمان از آن باید متناسب با داشته‌هایمان باشد.
- جناب جهانگیری این ماجرا مثل خیلی از طرح‌ها و کلنگ‌زنی آنها نباشد که یک جرقه‌ای زده شود و بعد رها شود؟
نه اینگونه نیست. ببینید سیستم بانکی ما الان تعطیل است. می‌گویند 6 قفله و 10 قفله شده است. برای سیستم بانکی ما باید اتفاق قابل توجهی بیفتد. در کشور در حال توسعه ما که باید در آن سرمایه‌گذاری صورت گیرد با رکود بانک‌ها مواجهیم. آیا می‌شود در چنین کشوری به بهانه تورم در بانک را قفل کنیم. وقتی بانک‌ها هیچ‌بودجه‌ای را به طرح‌ها اختصاص نمی‌دهند این رکود شرایط بدتری را در زمینه تورم ایجاد می‌کند. باید در نوع این نگاه منفی و این بدنه کارشناسی مقاوم تغییراتی صورت بگیرد. بنابراین ما معتقدیم با راه‌اندازی بانک گردشگری می‌توانیم زمینه را فراهم کنیم.
- پس شما خوشبینید که بتوانید حجم سرمایه‌گذاری در بخش گردشگری را اینگونه تغییر دهید؟
امیدواریم. اما شما ببینید در فاصله سال‌های 1384 تاکنون چه اتفاقاتی افتاده است. اگر بخواهیم روند سرمایه‌گذاری را در این سال‌ها مقایسه کنیم روند بی‌تردید صعودی است اما وقتی نگاه کنیم در سال 1385 چه تقاضایی مطرح بوده چه تسهیلاتی داده شده و در سال 1386 چه تقاضایی و چه تسهیلاتی پرداخت شده آن وقت می‌بینید که این اعداد برای صنعت نوپای گردشگری قابل‌قبول نیست. در حال حاضر بانک‌ها نداشتن پول و نپرداختن تسهیلات را با رد توجیه اقتصادی طرح‌های گردشگری می‌پوشانند. به عبارتی راه‌اندازی بانک خصوصی گردشگری فرار از انحصار بانک‌های دولتی است.
