همشهری آنلاین- علی‌الله سلیمی: کتاب‌های درسی دوره ابتدایی با خاطرات دوران کودکی و نوجوانی بسیاری از ما گره خورده که بخشی از آن به عکس و طرح جلد این کتاب ها بر می‌گردد؛ طرح‌ها و تصاویر اغلب ساده اما خیال انگیز که مفاهیم متعددی را به ذهن مخاطبان متبادر می کرد. شاید برای شما هم این سئوال پیش بیاید که خالقان این این تصاویر خیال انگیز چه کسانی هستند و برای یک کتاب درسی که مطالب متعدد و متنوعی دارد، چگونه یک طرح جلد انتخاب می شود که با کلیت اثر همخوانی لازم را داشته باشد. برای رسیدن به پاسخ چنین سئوال‌هایی کافی است سری به خانه هنرمندان بزنید که این روزها میزبان آثار نخستین جشنواره تصویرگری جلد کتاب‌های درسی دوره ابتدایی است.
استقبال گسترده از یک جشنواره تازه
تعداد عناوین کتاب های درسی دوره ابتدایی چندان زیاد نیست اما تعداد آثاری که از سوی هنرمندان طراح و گرافیست برای شرکت در نخستین جشنواره تصویرگری جلد کتاب‌های درسی ارسال شده، قابل توجه است. ارسال ۵۹۳ اثر و حضور ۳۹۸ هنرمند طراح و گرافیست در این دوره از جشنواره، اهمیت ویژه ای به این رویداد ویژه در بخش کتاب های درسی داده است. مجید ذاکری، دبیر این جشنواره با ابراز رضایت از استقبال هنرمندان می‌گوید:«پیش از این در سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی، سه جشنواره را با رویکرد متن کتاب برگزار کرده بودیم اما این نخستین جشنواره‌ای است که با نگاه به تصویرسازی و طراحی جلد کتاب، اجرا کردیم و می‌توان گفت استقبال هنرمندان از این رویداد بسیار خوب بود.» فراخوان این جشنواره نزدیک به ۵ ماه پیش به‌صورت سراسری منتشر شد و با پوشش خبری و رسانه‌ای مناسب، از همه تصویرگران و هنرمندان برای حضور در این رویداد دعوت شد. حالا استقبال گسترده هنرمندان طرح و گرافیست فعال در تصویرگری به ویژه در بخش جلد کتاب، مسئولان این جشنواره را امیدوار کرده به تحول مدنظر یک قدم نزدیک تر شده اند.
ارتقاء کیفیت جلد کتاب‌های درسی
اهداف متعددی در برگزاری نخستین جشنواره تصویرگری جلد کتاب‌های درسی دنبال می شود که دبیر جشنواره به مهم‌ترین آنها اشاره می کند:«ارتقای جایگاه تصویرگری آموزشی، تربیتی و نقش مؤثر آن در نظام تعلیم و تربیت، تحول و ارتقای فرهنگی، هنری و محتوایی جلد کتاب های درسی از اهداف مهم این جشنواره است و در کنار آن می توان به شناسایی تصویرگران خالق، توانمند و متعهد و مشارکت حداکثری آنان در حوزه کتاب درسی، جلب نظر هنرمندان و تصویرگران به مسائل آموزشی و تربیتی در کتاب درسی و به‌روزرسانی تصاویر با رویکرد خلاقانه بخش‌های جشنواره اشاره کرد.» برنامه‌های جشنواره در دو بخش؛ «مسابقه» و «فعالیت‌های جنبی» اجرا می‌شود که در بخش مسابقه، تصویرگری جلد کتاب‌های درسی ابتدایی، یعنی پایه اول تا ششم ابتدای مد نظر بوده است. در این بخش هنرمندان با انتخاب یک یا چند عنوان از کتاب‌های درسی پایه اول تا ششم به تصویرگری جلد آن پرداخته‌اند. در بخش فعالیت‌های جنبی هم می توان به نمایشگاه مجازی آثار منتخب، برگزاری نمایشگاه فیزیکی آثار منتخب در خانه هنرمندان، برگزاری نشست‌های نقد و بررسی و معرفی مقاله‌ها و پایان‌نامه‌ها در حوزه تصویرگری و گرافیک کتاب درسی، نمایش آثار پیشکسوتان و اساتید تصویرگری کتاب‌های درسی و مراسم اختتامیه و اهدای جوایز اشاره کرد.
رأی‌گیری از مخاطبین و عموم مردم
از میان ۵۹۳ اثر رسیده به دبیرخانه جشنواره، پس از چند مرحله داوری، که به‌صورت آنلاین و حضوری با رعایت پروتکل‌های بهداشتی انجام شده، نهایتاً ۴۴ اثر در بخش‌های آثار برگزیده، آثار تقدیر شده و انتخاب مردمی، به مرحله‌ی نهایی راه پیدا کرده است. ذاکری با یادآوری این موضوع، درباره روند انتخاب آثار مردمی، می گوید: ما برای نخستین بار همه آثاری را که به مرحله دوم داوری راه پیدا کرده بود، برای رای گیری مخاطبین و عموم مردم در سایت قرار دادیم که مورد استقبال گسترده قرار گرفت. در واقع بخش منتخب مردمی، شامل آثاری است که توسط خود مخاطبان انتخاب شده و در معرض نمایش عموم هم قرار گرفته است.» وی درباره بخش‌های مختلف جشنواره هم می گوید: این جشنواره در مقطع ابتدایی و در ۹ شاخه درسی تفکر و پژوهش، علوم تجربی، ریاضی، فارسی (بخوانیم)، فارسی (بنویسیم)، قرآن، کار و فناوری، مطالعات اجتماعی و هدیه‌های آسمانی برگزار می شود.»
برگزاری کارگاه‌های آموزشی
از میان آثار منتخب، کارهایی که به صورت بالفعل امکان بهره‌برداری داشته باشند، در سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی و برای طراحی جلد کتاب‌های درسی استفاده خواهند شد. دبیر جشنواره یادآوری می کند. دبیر نخستین جشنواره تصویرگری جلد کتاب‌های درسی با یادآوری این موضوع اضافه می کند:« بخشی از آثار برگزیده این جشنواره نیازمند ویرایش و ایجاد تغییراتی در راستای سیاست‌های آموزشی است لذا این آثار در جلساتی مورد بررسی و تغییر قرار خواهند گرفت. همچنین اطلاعات هنرمندانی که آثار آنان در بخش منتخب مردمی انتخاب شده، جمع‌آوری می‌شود و در نخستین فرصت کارگاه‌های آموزشی خاصی برای این گروه توسط سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی برگزار خواهد شد تا بتوانند به استانداردهای مد نظر ما دست پیدا کنند.» ذاکری درباره معیارهای انتخاب آثار در این جشنواره هم می گوید:«معیارهای بسیاری در این جشنواره مد نظر قرار گرفت و ابعاد مختلفی در فراخوان ذکر شده بود، اما مباحثی چون مخاطب‌شناسی، بومی بودن آثار، حس زیبایی‌شناسی برای گروه سنی خاص، و تناسب تصویرسازی با کتاب مورد نظر از جمله عمده‌ترین ویژگی‌ها بود.» وی یادآوری می کند:« تداوم عامل مهمی در رشد این رویداد است. با توجه به برگزاری این رویداد برای اولین بار، می‌توان گفت که هم از نظر تعداد آثار و هم حضور هنرمندان، کمیت قابل توجهی را شاهد بودیم اما آنچه که بیشتر احساس می‌شد این بود که بیشتر هنرمندان به دلیل دور بودن از فضای کتاب‌های درسی و کار مداوم در عرصه کتاب قصه و نشریات، احساس نزدیکی کافی را با کتاب درسی نداشتند. بر همین مبنا فکر می‌کنم در صورت تداوم این رویداد، شاهد کار بهتر و حرفه‌ای تری در دوره‌های آتی خواهیم بود.»
امتیازهای ویژه برای برگزیده‌ها
برگزیده شدن یک اثر در جشنواره، انتظارات برای بهره مندی صاحب اثر از امتیازهای ویژه آن رویداد را هم بالا می‌برد. آثار منتخب نخستین جشنواره تصویرگری جلد کتاب‌های درسی هم از این قاعده مستثنی نیستند. ذاکری در این باره می گوید:«در گام اول، به آثار منتخب با رأی داوران هنری و کارشناسان محتوایی در هر عنوان کتاب درسی جوایز نقدی، لوح تقدیر، گواهی حضور و کتاب نمایشگاه اهدا می‌شود. همچنین آثار منتخب، با نام هنرمند به عنوان جلد کتاب درسی مورد استفاده و مالکیت مادی و معنوی آن به سازمان تعلق خواهد گرفت.» به گفته وی، در قالب امتیازی دیگر، تصویرگری‌های برگزیده به صورت نمایشگاه مجازی و فیزیکی(در صورت مهیا بودن شرایط برای برگزاری نمایشگاه)در معرض دید عموم قرار خواهند گرفت و از میان آثار به نمایش گذاشته شده در نمایشگاه با رأی بازدیدکنندگان و مخاطبین به تعدادی از آثار جوایز نقدی اهدا می‌شود. همچنین آثار منتخب نمایشگاه به صورت کتاب چاپ و ارائه خواهد شد و به صاحبان هر یک از آثار منتخب، یک جلد کتاب نمایشگاه اهدا خواهد شد.
نظر شما