پیشینه فعالیت صنعت پتروشیمی به سال ۱۳۴۲ و بهره‌برداری از واحد تولید کود شیمیایی مجتمع پتروشیمی شیراز برمی‌گردد. بعد از گذشت یک سال یعنی در سال ۱۳۴۳ شرکت ملی صنایع پتروشیمی تحت پوشش شرکت ملی نفت ایران تأسیس شد. صنعت پتروشیمی رتبه اول صادرات غیرنفتی را دارد و یکی از بخشهای اصلی صنعت کشور است. شرکت پلی‌پروپیلن جم در سال ۱۳۸۳ در منطقه عسلویه تأسیس شد. این شرکت، انواع گریدهای پلی‌پروپیلن را منطبق با نیاز صنایع تکمیلی با ظرفیت ۳۰۰ هزار تنی و در بالاترین کیفیت تولید می‌کند. ترکیب این تولید، بسته به بازار و سیاست‌های شرکت تغییر می‌کند. در بعضی از مقاطع، با توجه به قیمت تمام‌شده برخی از گریدهای مناسب و مطلوب‌تر،حجم بیشتری از مجموعه تولیدات به آنها اختصاص می‌یابد. اما در دو سال گذشته به جهت شیوع بیماری کرونا تناژ تولید گرید HP۵۶۴S که در منسوجات اسپان باند برای تولید محصولاتی چون ماسک و البسه بیمارستانی بکار می رود، ۳۰۰ درصد افزایش داشته است. با توجه به اتخاذ راهبردهایی برای رفع موانع تولید از سوی دکتر سید مصطفی فیض مدیرعامل و نائب رئیس هیات مدیره شرکت پلی پروپیلن جم با ایشان به گفتگو نشستیم.
۱) اخیرا برخی از صنایع پتروشیمی و به خصوص پتروشیمی پلی‌پروپیلن جم درگیر تامین کمبود خوراک هستند، در این مورد توضیح بفرمایید که این اتفاق منجر به چه نتیجه‌ای می‌شود؟ (خوراک در صنعت پتروشیمی را توضیح دهید که به چه موادی گفته می‌شود).
در خصوص واحد پلی پروپیلن جم مشخصاً منظور پروپیلن خام است. اگرچه اتیلن ، ۱- بوتن(۱-Butene) و هیدروژن نیز خوراک این واحد محسوب می شوند. خوراک پروپیلن طی فرآیندهایی بعنوان یکی از محصولات واحد الفین پتروشیمی جم تولید می‌شود. این خوراک بصورت مایع و تحت فشار و در دمای محیط وارد پلنت شده و پس از آن به سمت بخشهای لازم هدایت می شود. پروپیلن دریافتی از پتروشیمی جم از حیث خلوص پروپیلن پلیمر گرید می باشد. منابع دیگر تامین خوراک ما از طریق حمل محصول پروپیلن پالایشگاههای دیگر تا محل کارخانه و تزریق آن به داخل سیستم است. در این خصوص با توجه به محدود بودن تولید پروپیلن با خلوص گرید پلیمری، درصدد هستیم مقدمات دریافت پروپیلن با خلوصهای کمتر، از جمله پروپیلن گرید شیمیایی را پالایش و ارتقاء درجه خلوص آن تا حد گرید پلیمری در داخل پلنت به انجام برسانیم. لذا بر اساس آنچه عنوان شد نتیجه مستقیم کمبود خوراک، کاهش تناژ تولیدی محصول می باشد. حال برای جبران این کاهش خوراک که از طرف شرکت پتروشیمی جم به عنوان بالادست شرکت پلی‌پروپیلن جم تامین می‌گردد نیاز به رایزنی و افزایش تامین خوراک از طریق پالایشگاههای تولید کننده پروپیلن در سطح کشور و ارسال آنها توسط تراک و تخلیه آنها در مخزن پتروشیمی جم هستیم. این اقدام در چند سال اخیر انجام پذیرفته و نقش جبرانی برای خوراک داشته است. مضاف بر اینکه این شرکت بدنبال بررسی روشهای اقتصادی و نو برای تولید پروپیلن و سرمایه گذاری در این بخش است. روشهای متنوعی در این خصوص از سالها پیش در دنیا مورد بهره برداری قرار گرفته اند که از بین روشهای متداول با توجه به شرایط اقلیمی و اقتصادی بودن و نیز مزیتهایی که دولت در نظر گرفته است، سرمایه‌گذاری در این روشهای در دستور کار است.
۲) آیا با وجود کمبود خوراک امکان ایجاد توسعه تولید و پاسخگویی به صنایع پایین دست وجود دارد یا خیر؟ (توضیح دهید در هر دو صورت تولید در زنجیره نهایی چگونه تحت تاثیر کمبود و یا تامین کافی خوراک قرار می‌گیرد)
توسعه تولید و پاسخگویی به صنعت پایین دست می‌تواند از دو منظر مورد بررسی قرار گیرد. توسعه کمّی و توسعه کیفی. از حیث توسعه کمّی طبیعتاً کمبود خوراک اثر منفی بر این حیطه خواهد داشت که تولید کاهش می یابد و با کاهش این امر، عدم پاسخگویی به نیاز طیف وسیعی از مصرف کنندگان را بدنبال خواهد داشت.
اما از حیث توسعه کیفی که می توان در این خصوص به توسعه سبد محصول شرکت اشاره کرد، کمبود خوراک بر این حیطه بی تاثیر بوده و امکان تغییر آرایش سبد محصولات را خواهیم داشت که تولید گریدهایی با حاشیه سود بالاتر را در دستور کارقرار می‌گیرد. یکی از سیاست های اصلی شرکت بی تردید باید تولید توسعه‌گرا باشد.
۳) آخرین اقدامات و تحولات اخیر شرکت پلی‌پروپیلن جم در حوزه تنوع تولید محصول (محصول نوآور) و بازار عرضه چه بوده است؟
بررسی و مطالعات هدفمند در خصوص صنایع پایین دست و موارد مصرف محصول پلی پروپیلن، به منظور جمع آوری نیازهای صنایع پایین دستی و ارتقاء کیفیت محصولات فعلی، یا تولید گریدهای جدیدی که خلاء وجود آنها در این صنایع حس می شود.بدین منظور بررسی سطح تکنولوژیک در خصوص تغییرات تکنولوژی در صنایع پایین دست انجام می پذیرد و محصولات منطبق با نیازهای پایین دست تولید می شود که این امر با توجه به تحولات سریع و شگرفی که در حوزه پایین دست انجام می پذیرد از حساسیت بالایی برای تولید گریدهای مناسب برخوردار است. به عنوان مثال یکی از اصلی ترین پارامترهای مورد نیاز در این صنایع ویژگی شاخص مذاب پلیمر یا آنچه که مصطلح است MFR می باشد. تنظیم این شاخص با لحاظ کردن صنایع استفاده کننده از پلی پروپیلن از اهمیت ویژه ای برخودار است که سعی بر آن بوده متناسب با نیاز مصرف کننده نهایی تنظیم گردد. در خصوص نوآوری می توان به تولید گرید RP۱۲۰L اشاره نمود که با همکاری واحدهای تحقیق و توسعه(R&D) و خدمات فنی شرکت، تولید محصولی منطبق با صنعت پایین دست صورت پذیرفت و به عنوان محصولی نوآور نیز از سوی دانشگاه صنعتی شریف شناسایی شد. این گرید در ابتدا و پس از چند بار تولید همچنان منطبق با نیاز پایین دست نبود. اعمال تغییراتی در افزودنی های مورد استفاده و نیز شرایط فرایندی نهایتاً منجر به حاصل شدن انطباق این محصول با کاربرد مورد نیاز شد که مورد قبول شرکت ملی پتروشیمی نیز قرار گرفت و در نهایت نوآور بودن محصول نیز تایید شد. در حال حاضر با تولید این گرید از خروج حدود ۲۰ میلیون دلار ارز در سال از کشور جلوگیری شده است.همچنین رصد کردن سمت و سوی نیازمندی ها و بازارهای جهانی نیز جزو اقدامات اخیر شرکت در حوزه تنوع تولید محصول نیز بوده است.
۴) تصمیمات راهبردی شما در مورد مهمترین دغدغه‌ها و برنامه‌های شرکت در راستای مسائل توسعه‌ای چیست؟
موضوعات زیادی برای پاسخ به این سوال شما وجود دارد اما اولین موضوع ما رفع کمبود خوراک است که بتوانیم با محقق نمودن ظرفیت اسمی شرکت، امکان رعایت کف عرضه مشخص شده از سوی NPC (شرکت ملی صنایع پتروشیمی ایران) را نیز بوجود بیاوریم که به دنبال آن، تولید گریدهای جدید و بازار آفرین در دستور کار ماست که به صورت فهرست وار عبارت‌اند از:
- ارتقا تکنولوژی و به روزآوری آن
- پایش و رفع موانع فرآیندی
- آرایش و توسعه سبد محصولات
- تکمیل زنجیره ارزش در محصولات جدید و با حاشیه سود بالا
- بومی‌سازی قطعات و ایجاد کنسرسیوم‌های این حوزه و استفاده از ظرفیت های تولید داخلی به مدد شرکت های دانش‌بنیان از اهم دغدغه های توسعه ای شرکت است.
۵) مزیت رقابتی این شرکت در بازار هدف چیست؟ و مهمترین ویژگی برجسته پلی‌پروپیلن جم را چه می‌دانید؟
تنوع محصولات تولیدی این شرکت از یک سو و عرضه گریدهای نو از سوی دیگر نقش و جایگاه ویژه ای به این شرکت در بازار هدف بخشیده است.
نکته دیگر کیفیت بالای گریدهای تولیدی این شرکت در مقایسه با سایر تولیدکنندگان داخلی گریدهای مشابه می باشد که مصرف کنندگان پایین دست به این مهم اذعان می نمایند.
دقت در فرآیندپذیری مناسب محصولات در پایین دست و تلاش در جهت ارایه محصولات با کیفیتی در حد استانداردهای جهانی و نیز توانایی تولید تناژهای بالا همگام با حفظ این کیفیت، همه باعث شده اند که شرکت پلی پروپیلن جم به عنوان بزرگترین شرکت تولیدکننده این محصول در کشور، مسئولیت تعیین‌کننده‌ای را در بازار ایفاکند.
۶) امروزه نوآوری در تولید بسیار مورد توجه صنعتگران و مشتریان کلان صنایع است. در مورد نوآوری در محصولات پتروشیمی توضیح دهید و بفرمایید شرکت پتروشیمی جم در این خصوص چه دستاوردهایی داشته است؟ همچنین در راستای افزایش تولید این محصولات نوآور چه اقداماتی انجام داده و برنامه‌ریزی کرده‌است؟
چندین گرید از گریدهای تولیدی این شرکت برای اولین بار در سطح کشور تولید و به بازار عرضه شده و خوشبختانه بازخوردهای گرفته شده از صنایع پایین دست بسیار مناسب بوده است. از جمله این موارد می توان به تولید گرید سپر و یا تولید گرید ترپلیمر(RP۱۲۰L) که مورد استفاده در صنایع فیلمهای بسته بندی می باشد، اشاره نمود. بعنوان مثال تولید گرید RP۱۲۰L از آنجاییکه برای اولین بار در داخل کشور تولید شده بود؛ طبیعتاً چالشهای خاص خود را داشت. مثلاً این گرید چندین بار بصورت آزمایشی تولید گردید و در دفعات اولیه منطبق بر نیازهای صنعت پایین دست نبود. با تداوم تولید و برطرف کردن نواقص و تنظیم پارامترهای کلیدی در جهت تامین ویژگی‌های لازم، تولید این گرید نهایتاً بهینه شد و به نقطه مطلوب در این خصوص دست یافتیم. قابل ذکر است که این تفکر و جریان همچنان ادامه داشته و در همین راستا شاهد عرضه گریدهای جدید نیز خواهیم بود.
۷) استفاده از صنعت پتروشیمی و تکمیل زنجیره‌ارزش در توسعه کلان اقتصادی کشور و فقرزدایی چه تاثیری دارد؟
مسلماً بزرگترین خسران برای کشوری که خود دارای منابع غنی نفت و گاز هست، موضوع خام فروشی و نیم خام فروشی مشتقات فرآورده های حاصل از این صنعت است. وقتی کشوری از صفر تا صد استخراج تا تولید یک محصول پتروشیمیایی را خود انجام می دهد، طبیعتاً ارزش افزوده انجام هر مرحله از این زنجیره در داخل کشور مانده و سپس به اشکال مختلف به طور مستقیم، نظیر نفرات شاغل در این صنعت ویا غیر مستقیم، به اقتصاد کشور تزریق شده و باعث رونق بیشتر و کاهش فقر خواهد شد. در کنار این مطلب می بایست توجه داشت که صنعت پتروشیمی از حیث اقتصادی نسبت به صنایع دیگر دارای اولویت بالایی می باشد. لذا در بلند مدت شرکت‌ها بایدبا استفاده از منابع مازاد نقدینگی و سایر روشهای تامین سرمایه، کاربست صنایع تکمیلی را در دستور کار قرار دهند. طبیعی است تکمیل زنجیره ارزش از سوی دیگر موجب کارآفرینی و خلق ارزش شده و کشور با سرمایه گذاری در حوزه های پر بازده و مزیت دار، توسعه می یابد. هرچند که زندگی صنعتی تحریمی، مشکلاتی در سطوح و حوزه های مختلف برای کسب و کارها ایجاد کرده است، باید با همت، غیرت و تدبیر امکان استفاده از این ظرفیت های داخلی و تجربیات انباشت شده را فراهم کرد.
۸) در مورد اقداماتی که برای رفع نیازهای جدید P.P (پلی‌پروپیلن) صورت گرفته است توضیح و فرآیند شناسایی ظرفیت‌های جدید در صنایع پایین دست را شرح دهید.
همانطور که عنوان شد، واحد مهندسی و توسعه کسب و کار این شرکت، اقدام منسجم و هدفمند در جهت پایش به روز صنایع پایین دست انجام داده و می دهد. این اقدام از طریق بازدید از کارگاه‌ها و کارخانه ها، رایزنی با نفرات خبره این حوزه و ثبت نیازمندی‌های آنها و نیز شناسایی محصولات پلی‌پروپیلنی که هنوز از طریق وارداتبه کشور تامین می شوند و ظرفیت جایگزینی با تولیدات داخلی را دارند،صورت می‌پذیرد. در خلال این تعاملات بسیاری از نقاط کور و یا خارج از دید این شرکت به عنوان یک شرکت بالادستی مشخص شده و این اقدام کمک شایانی به هدفمندی دقیق در خصوص بازنگری سبد تولیدی محصولات این شرکت می‌کند.
۹) آنطور که دیده می‌شود شرکت پلی‌پروپیلن جم در بازار ملی و منطقه‌ای دستاوردهای بسیاری داشته است. بفرمایید علت پیشرو بودن این شرکت چیست و در حال حاضر دارای چه جایگاهی در خاورمیانه است؟
توجه اساسی به کیفیت محصول، پاسخگویی به مشتری، عمل به زمانبندی ها و تعهدات در حیطه های مختلف از جمله ارسال به موقع و سالم محصول به دست مشتری و در یک کلام مشتری‌مداری، درکنار توجه ویژه به حفظ و نگهداشت نیروی انسانی توانمند و منزه شرکت که مهمترین سرمایه های هر شرکتی بوده و قطعاً مهمترین نقش را در پروسه تولید ایفا می کنند، همه و همه، دست به دست هم می دهند تا یک شرکت به جایگاهی دست یابد که نشانی خوشنام و مطرح نه تنها در داخل بلکه در آن‌سوی مرزها نیز باشد و طبیعی است که تداوم این ثمرات مستلزم تداوم و حتی بهبود رویکردهای یاد شده است. در یک کلام آنچه که به عنوان ثمره ارزشمند یک شرکت قابل مشاهده است مستقیماً متاثر از سیستم و نگاه‌های کلان مدیریت یک شرکت بوده و شرکت پلی پروپیلن جم نیز ازین قاعده مستثنی نیست. با این توصیفات و با در دست داشتن امکان و قدرت تولید در تناژهای بالا به همراه بهره‌مند بودن از نیروی انسانی ماهر و کار آزموده و با استفاده از ظرفیت و زیست‌بوم نوآوری کشور می‌توانیم اتفاقات و تحولات خوبی را رقم بزنیم.
۱۰) و به عنوان سوال آخر بفرمایید با توجه به اینکه صنعت پتروشیمی ما نسبت به نسل‌های به روز دنیا دچار عقب‌افتادگی شده است، آیا توسعه نیافتگی یک مزیت برای بهره‌گیری از این تهدید و ساختن فرصت‌های جدید محسوب می‌شود؟
درحال حاضر، نسل و تکنولوژی‌های جدید تولید پلی‌پروپیلن در دنیا فعال است که کشور ما به دلایل مختلف از آن بی‌بهره مانده است. برای جبران این مساله،در قدم اول سعی شده که با استفاده از روشهای مختلف به صورت محدود برخی از نواحی تولید به لحاظ لایسنس و تجهیزات ارتقاء یابند. اگر بپذیریم نسل تولید پلی پروپیلن در ایراناز دنیا عقب‌تر است باید بکوشیم با ایجاد بسترها و مناسبات لازم این فاصله را با یک جهش جبران کرده و شرایط عبور از این مسیر را با صرف حداقل هزینه ها ممکن سازیم که این موضوع به خودی خود تبدیل به یک مزیت برای مجموعه صنعت نیز خواهد شد.
نظر شما