باتوجه به اینکه عمده پرسشها عمومی بوده و ممکن است مورد ابهام بسیاری از سهامداران باشد، در ادامه مشروح این سؤالات و پاسخهای آن ارائه شده است.
- من در سال 1376 تعداد زیادی از سهام شرکت صنایع احیای خراسان را خریدم و مقداری بهصورت اقساط (واگذاری به خانوادههای شاهد) به اینجانب واگذار کردند. هنوز بعد از حدود 12سال هیچگونه جوابی از شرکت صنایع احیای خراسان دریافت نکردهام. بهنظر شما این شرکت تا چه زمانی به سهامداران جواب خواهد داد؟
نظارت بر شرکتهای سهامی عام از وظایف سازمان بورس و اوراق بهادار است و شما میتوانید سؤالات خود را دقیقتر و روشنتر به مدیریت بازار اولیه آن سازمان منعکس کنید. البته بورس نیز این مورد را به سازمان منعکس خواهد کرد.
- یکی از معضلات بازار سرمایه در ایران اعتمادنداشتن مردم به بورس است. با توجه به دولتی بودن اکثر شرکتهای موجود هیچگونه عزمی درخصوص معرفی فعالیتها وجود ندارد. در اینباره بورس چه اقدامی انجام داده است؟
بورس اوراق بهادار تهران کمیته رسانهای تشکیل داده است و عضو کمیته رسانه فدراسیون اروپا آسیا (FEAS) است. 3 کارکرد آگاهی بخشی، اطلاعرسانی و بازاریابی برای این کمیته تعریف شده است و آگاهی بخشی بهمنظور تصمیمگیری عاقلانه و اجتناب از تقلب و اطلاعرسانی از وظایف سازمان بورس است. بازاریابی از طریق شرکتهای کارگزاری باید انجام شود و دستورالعمل تبلیغات نیز سال گذشته به این شرکتها ابلاغ شده است. برای رفع خلأ اطلاعرسانی و تبلیغات شرکتها نیز دستورالعمل نظام روابط سرمایهگذاران در بورس در دست تهیه است. البته ایجاد تشکلهای تحلیلگران مالی و شرکتهای مشاوره سرمایهگذاری نیز به حل این معضل کمک خواهد کرد.
- با توجه به نقش تبلیغات و اهرمهای حمایتی و تشویقی جهت سرمایهگذاری عموم مردم در بورس، چرا مسئولان بورس در این زمینه سرمایهگذاری نمیکنند؟
بورس و بانک این تفاوت را دارند که بورس نقش داور و ناظر را دارد و نمیتواند در مورد یک اوراق بهادار یا ناشر تبلیغ کند. البته فرهنگسازی و آشنایی عموم مردم با بورس از وظایف سازمان و بورس است که برنامههایی تاکنون اجرا شده است. برای تقویت این فعالیتها در بورس اوراق بهادار تهران مدیریت آموزش تشکیل شده است و کتابی برای کودکان و نیز کتابهای مقدماتی، مبانی و پیشرفته در دست تدوین است. علاوه بر این آموزش مجازی و راهاندازی وبگاه آموزش نیز در دست بررسی است. با فعال شدن شرکتهای تامین سرمایه تبلیغات در مورد اوراق بهادار نیز بهصورت قانونمند انجام خواهد شد.
- شرایط ورود به تالار فرابورس چیست؟
پس از ثبت فرابورس ایران و تدوین مقررات پذیرش، مراتب به اطلاع عموم خواهد رسید.
- آیا آزادسازی قیمت انرژی اثرات منفی شدیدی بر ارزش سهام خواهد داشت؟
در طرح تحول اقتصادی به اثرات حذف یارانههای انرژی توجه میشود و نماینده وزارت صنایع و سازمان بورس در کمیته مربوط حضور دارند. بورس اوراق تهران نیز قبلا گزارشی تهیه کرده و به مقامات ذیربط ارسال کرده است و در آن گزارش تأکید شده که بین مزیت نسبی و پرداخت یارانه باید بهدرستی خط کشی شود. ما به ناچار باید در مقایسه با کشورهای همسایه از بخشهای صنعتی اولویت دار حمایت و مزیت ایجاد کنیم، بهخصوص اینکه ریسک کشوری ما نیز بالاتر از آنهاست.
- آیا بررسی ای جهت ورود شرکتهای خارجی به بورس ایران انجام گرفته؟ اگر راهکاری بهدست آمده چرا عملی نشده است ؟
خیر، تاکنون این کار انجام نشده است. از آنجایی که هزینه سرمایه در ایران بالاست، تصور اینکه شرکتهای خارجی وارد بورس ایران شوند کمی مشکل است.
- علت وارد نشدن سرمایهگذاران خارجی به بازار سرمایه ایران چیست؟
مهمترین موضوع هزینه سرمایه بالاتر است و البته در بازار سرمایه ایران نقدینگی کافی نیز برای تامین مالی این شرکتها وجود ندارد. محدودیت نقل و انتقال ارز و حساب سرمایه یکی دیگر از موانع است. البته ایده جذب بانکها و شرکتهای سیمان افغانستان و ایجاد شعبه بورس در آن کشور و همچنین در تاجیکستان مطرح شده است که نتایج بررسیها به اطلاع عموم خواهد رسید.
- ارزش کل بازار پول ایران چند میلیارد دلار است و سهم بورس در این میان چقدر است؟
برآورد دقیقی وجود ندارد ولی بین 160 تا 200 میلیارد دلار تخمین زده میشود. ارزش بازار سهام ایران 60 میلیارد دلار است که تقریبا یک سوم بازار پول است.
- آیا در کشور ما که اقتصاد بازار آزاد وجود ندارد، فکر میکنید بازار سرمایه و بورس به جایی خواهد رسید؟
بنابراظهار حضرت آیت الله هاشمی شاهرودی، اقتصاد دولتی مبنای اسلامی ندارد ولی اقتصاد بازار به معنی حذف نظارت دولت نباید تلقی شود و بحران مالی جهانی ضرورت نظارت بیشتر دولت را مطرح کرده است. به هر حال در کشور اعتقاد به اقتصاد رقابتی وجود دارد. سیاستهایی کلی اصل 44 مبنای خوبی است.
- چرا بورس براساس تجربیات گذشته از ثبات منطقی برخوردار نبوده و نوسانات شدیدی بر آن حکمفرماست و اصطلاح حباب و ترکیدن در آن به کار میرود ؟
مشکل ایجاد حباب و ترکیدن آن در اقتصادهای پیشرفته نیز وجود دارد که بحران مالی جهان در شرایط فعلی نیز به ترکیدن حباب بخش مسکن نسبت داده میشود. جورج ساروس کتابی با عنوان پارادایم جدید در بازارهای مالی نوشته است و مطرح میکند که تصمیمگیران، فعالان بازار و ناظران براساس تئوری انتظارات منطقی از همه اطلاعات موجود استفاده نمیکنند و تئوری انعکاس (Reflexively) تبیین بهتری ارائه میکند.
افراد به شرکتهای موفق بیش از حد لازم اعتماد میکنند و خوشبینی آنها در نهایت موجب برآورد بیش از انتظار آنها میشود. تئوریهای مالیه رفتاری تا حد زیادی تبیین این واقعیت است. به هرحال با استقرار ساز و کارهایی مانند بازارگردانی (به مفهوم واقعی آن)، نظام راهبری شرکتی و اطلاعرسانی مناسب، ملزم کردن نهادهای مالی به مستند نمودن تصمیمات سرمایهگذاری و خرید و فروش سهام و بهبود گزارشهای مالی این مشکلات تخفیف مییابد. با تلاش و کار بیشتر و خردورزی مطمئنا ما هم میتوانیم الگو شویم و این نیاز به عزم ملی دارد.
- لطفا در مورد خرید سهام و شاخصها توضیح دهید. کدام اولویت دارد، رانت اطلاعاتی یا تجزیه و تحلیل نمودارها و آمارها؟ از کجا متوجه شویم که شرکتی سودآور است و یا ثابت و زیانده؟
رانت اطلاعاتی و معامله براساس اطلاعات نهانی البته جرم است و اداره نظارت بر بورس و اداره نظارت مکانیزه سازمان بورس موفقیتهایی در کشف این جرایم داشته و پروندههایی تشکیل شده است که تعدادی از آنها در مرحله صدور رای در دادگاه است. برای تصمیمهای سرمایهگذاری مطمئنا روشهای علمی یعنی توجه به شرایط بینالمللی، ملی و صنعت و تحلیل آنها و نیز تحلیل شرکتها در بلندمدت جواب میدهد. ما البته ضعف زیادی در بازار سرمایه مشاهده میکنیم ولی روند رو به تکامل است و شرایط امروز بازار با 3سال قبل کاملا متفاوت است.
- ضوابط افزایش سرمایه در شرکتهای بورس تهران چیست؟
مقررات کامل را میتوانید در وبگاه سازمان بورس و اوراق بهادار تهران و مدیریت بازار اولیه ملاحظه کنید.
- ضمانت حقوقی سرمایهگذاری در شرکتها و صنایع چگونه است؟ 15 سال قبل در شرکت نمایشگاههای بینالمللی خراسان سرمایهگذاری کردیم. در این 15 سال نه تراز مالی دادهاند نه سود سهام و نه دعوت به مجامع میکنند حتی حاضر به اعلام نام بازرس و ارائه اساسنامه شرکت نیستند و در حالی که برگه سهام صادر و تحویل ما دادهاند، میگویند شما سهامدار نیستند. این قضیه را چگونه تفسیر میکنید؟
برای پیگیری حقوق خود میتوانید جزئیات خواستههایتان را به سازمان بورس و اوراق بهادار و مدیریت بازار اولیه ارسال کنید.
- چرا با توجه به اینکه در سال گذشته قیمتهای زمین و ساختمان افزایش پیدا کرده، قیمت سهم شرکتهای ساختمانی افزایشی پیدا نکرده است؟
برای پاسخ به این سؤال ضرورت دارد با مشاوران سرمایهگذاری و تحلیلگران حرفهای مشورت کنید.
- راهکارهای حفظ ارزش سرمایه برای شرکتهای خصوصی چیست؟
در این خصوص بهتر است با شرکتهای تامین سرمایه و مشاوران سرمایهگذاری مشورت کنید.
- آیا شرکت در بازار سرمایه ریسک است یا سرمایهگذاری مطمئن؟
با خرید سهام در سود و زیان شرکتها شریک میشوید و در همه دنیا خرید سهام سرمایهگذاری ریسک تلقی میشود ولی با انتخابهای درست امکان کسب سود مطلوب وجود دارد.
- آیا خرید سهام میتواند یک راهکار برای حفظ ارزش سرمایه باشد؟
اگر انتخاب درست صورت گیرد و شرایط محیطی پایش شود مطمئنا خرید سهام میتواند یک انتخاب سرمایهگذاری مناسب باشد.
- در سال 84 شاهد روند نزولی ارزش سهام در بورس بودیم. در زمان تصدی وزارت اقتصاد توسط دکتر دانشجعفری مسئلهای مطرح شد مبنی بر اینکه سهامداران از ریسک منفی در امان باشند و حداقل سودی برای آنها در پی داشته باشد. این قانون هماکنون اجرا میشود یا خیر ؟
چنین قانونی وجود ندارد و دکتر دانش جعفری نیز بر ابزارهای کاهش ریسک تأکید داشتهاند. البته با طراحی ابزارهای مشتقه همچون اختیار خرید یا فروش (Option) و نیز قراردادهای آتی سهام امکان کاهش ریسکهای سرمایهگذاری وجود دارد و طرحی هم در بیمه ایران برای پوشش ریسکهای سهام در دست مطالعه است ولی تاکنون به نتیجه نرسیده است.
- آورده غیرنقدی در شرکتهای سیمان که پذیرهنویسی انجام داده معمولا چقدر میتواند باشد که تحت عنوان مطالبات حالشده نامگذاری شده است وچه نهادی در این زمینه نظر میدهد. آیا میتواند 25درصد سرمایه اولیه ثبت شده شرکت باشد که فقط شامل مجوزها بوده است؟
در این خصوص مقررات اصلاحیه قانون تجارت حکمفرماست و در مورد شرکتهای سهامی عام با سرمایه بیش از یک میلیارد تومان نظارتهای کافی از سوی سازمان بورس و اوراق بهادار صورت میگیرد. البته آوردههای غیرنقدی باید مستند به گزارش کارشناس رسمی دادگستری باشد. البته با وجود تقاضاهایی که برای انتشار فهرست کارشناسان رسمی دادگستری معتمد بورس مطرح شده است، مبانی حقوقی تهیه چنین فهرستی در دست بررسی است.
- درصورت طرح تحول اقتصادی دولت، تکلیف قیمت حاملهای انرژی تحویلی به صنایع بعد از خصوصی شدن صنایع چیست؟
این موضوع به موقع اطلاعرسانی خواهد شد. نظرات بورس قبلا طی گزارشی منعکس شده است و نماینده سازمان بورس و اوراق بهادار در کارگروه مربوط به صنایع حضور فعال دارد. بخش خصوصی نیز میتواند از طریق اتاق بازرگانی نظرات خود را منعکس کند.
- چرا تالار در بورس استان خراسان رضوی شفاف نیست؟
این بورس نیز شعبهای از شرکت بورس اوراق بهادار تهران است و چنانچه مشکل خاصی دارید میتوانید به اداره دریافت شکایتهای بورس واقع در تهران، خیابان حافظ، شماره 228، طبقه دوم ارسال کنید تا رسیدگی و پاسخ ارائه شود.
- چرا با شرکتهایی که اطلاعات متناقض میدهند برخورد نمیشود؟
در این زمینهها برخورد قانونی صورت میگیرد.
- توضیحاتی در مورد ابزارهای مالی جدید صکوک بیان فرمایید؟
میتوانید به وبگاه سازمان بورس و اوراق بهادار (مدیریت پژوهش، توسعه و مطالعات اسلامی) مراجعه کنید. بهطور خلاصه میتوان این اوراق را نوعی اوراق مشارکت مبتنی بر داراییها دانست.
- آینده بورس ایران را با توجه به نرخ تورم در کشور چگونه میبینید؟
پیشبینی کار بسیار سختی است و متغیرهای زیادی تاثیرگذار هستند ولی آینده بورس را رو به تکامل و توسعه میبینیم و البته با برنامهریزی علمی و اجرای دقیق باید بتوانیم آینده را بسازیم.
- شرکتهای خصوصی چه سهمی در بورس دارند؟ آیا شرکتهای خصوصی برای تامین افزایش سرمایه خود میتوانند علاوه بر منابع بانکی به بورس و سرمایه توجه داشته باشند؟
تعداد زیادی شرکت خصوصی در بورس وجود دارد و شرکتهای خصوصی با تامین الزامات مربوط میتوانند از بازار ثانویه (بورس) یا بازار اولیه تامین مالی کنند.
- آیا خصوصیسازی در آموزش عالی و دانشگاههای دولتی رخ خواهد داد؟ زمان و چگونگی آن را توضیح دهید؟
در مورد واگذاری دانشگاههای دولتی برنامه مشخصی وجود ندارد ولی مؤسسات آموزش عالی وابسته به دیگر وزارتخانهها در برنامه واگذاری قرار دارند. به هر حال بند الف سیاستهای کلی اجازه سرمایهگذاری در این بخش را میدهد ولی طبق تبصره 2 بند ج ماده 3 قانون اصل 44 هر گونه واگذاری به بخش غیردولتی در حوزه آموزش و تحقیقات طبق لایحهای خواهد بود که ظرف یک سال از ابلاغ این قانون به تصویب مجلس شورای اسلامی میرسد.
- زمان تقریبی پایان واگذاریها چه زمانی خواهد بود؟
برآورد میشود سال 1393 واگذاریها به پایان رسد ولی شرایط اقتصادی و سیاسی میتواند باعث طولانیتر شدن زمان شود.