به گزاررش همشهری آنلاین، وبسایت شبکه سی‌ان‌ان در گزارشی نوشت: شتاب گرفتن برنامه هسته‌ای ایران در اثر توقف اجرای برجام، با افزایش تنش میان ایران و آمریکا همزمان شده است. دینا اسفندیاری، مشاور ارشد خاورمیانه و شمال آفریقا در گروه بحران می‌گوید: «در حالی که آمریکا و ایران در بیشتر موارد فنی بازگشت به برجام به توافق رسیده‌اند، تفاوت‌ها به زمینه‌هایی باز می‌گردد که عمدتا نمادین هستند. این است که اکنون ایران در واکنش، بر فشار افزوده است.»
هنگامی که ترامپ در سال ۲۰۱۸، از برجام خارج شد و موجی از تحریم‌های اقتصادی را علیه ایران به کار گرفت، دولت آمریکا شاهد بود که ایران به پایبندی‌اش به برجام ادامه داد، اما ترامپ مصر بود که این توافق کارساز را ناکار کند.
تریتا پارسی از اندیشکده کوئینسی می‌گوید: ایرانی‌ها از سال ۲۰۱۸، دیگر نتوانستند از دستاوردهای برجام بهره‌مند شوند اما آژانس از امتیازات آن برخوردار بود، دیگران هم برخوردار بودند چون ایران کمابیش به توافق ۲۰۱۵ پایبند بود. اما با گذشت زمان، این وضعیت به پایان رسید و ایرانی‌ها گفتند که «خوب، اگر قرار است چیزی نصیب ما نشود، چرا باید نصیب شما بشود؟»
در این وضعیت، دست بایدن از گزینه‌هایش خالی می‌شود چرا که آمریکا پیش از این در دوران ترامپ، ایران را تحریم کرده است. چه بسا که ایران نسبت به مجازات تحریمی، بی‌حس شده باشد. ترورهای اسرائیل هم نتوانست جلوی غنی‌سازی اورانیوم ایران را بگیرد..
تریتا پارسی می‌گوید: «بخش بزرگ‌تری از رویکرد تهاجمی ایران و تشدید برنامه هسته‌ای، زیر نگاه بایدن و نه ترامپ انجام شد، آن هم به این دلیل که بایدن، سیاست‌های ترامپ را ادامه داد.»
در همین حال ارگان رسانه‌ای اندیشکده کوئینسی نوشت: رفتار و رویکرد بایدن برای احیای توافق هسته‌ای دنباله‌روانه و ناامیدکننده است.«رسپانسیپل استیت کرفت» می‌نویسد: بایدن در دوران انتخابات ریاست جمهوری، وعده شکستن استراتژی خاورمیانه‌ای ترامپ را می‌داد. او متعهد شد عربستان سعودی را به خاطر قتل جمال خاشقجی منزوی کند و به توافق هسته‌ای ایران برگردد. با این حال، هرچند دولت او در تلاش است تا قیمت نفت را در پی تهاجم روسیه به اوکراین کاهش دهد، مشاوران رئیس‌جمهور بر اساس گزارش‌ها بر بایدن فشار می‌آورند تا تعهدات خود را تغییر داده و در برابر ولیعهد سعودی سر خم کند و احتمال بازگشت به توافق هسته‌ای با ایران را هم منتفی کند.
در نتیجه ادامه رویکرد ترامپ و پمپئو توسط بایدن، ایران در آستانه تبدیل شدن به یک قدرت هسته‌ای است. در نبود برجام، ایران اکنون «مقدار قابل توجهی» اورانیوم غنی‌شده ۶۰ درصد تولید کرده است. به همین ترتیب، ایران در واکنش به تصویب قطعنامه آژانس درباره ابهام در پاسخ به سؤالات درباره فعالیت هسته‌ای‌اش، اقدام به خاموش کردن دوربین‌های آژانس در برخی از سایت‌های هسته‌ای کرد.
تصمیم ترامپ برای نقض عمدی و کنار گذاشتن توافق با ایران، شکستی آشکار بود که بایدن به‌درستی آن را محکوم کرد. چرا که محدودیت‌ها بر برنامه هسته‌ای ایران پایان یافت، و امنیت منطقه‌ای به‌شدت بدتر شد. با روی کار آمدن بایدن، فرصت داشتیم قاطعانه از رویکرد شکست خورده ترامپ فاصله گرفته و نشان دهیم که واشنگتن در مورد پایبندی به تعهدات بین‌المللی جدی است. اما بایدن علی‌رغم فضای کافی برای تغییر، دچار تردید شد.
اعضای دولت بایدن به جای حرکت سریع برای بازگشت به توافق در اوایل سال ۲۰۲۱، اعلام کردند ایران ابتدا باید به تعهدات خود بازگردد؛ تعهداتی که ایران یک سال پس از خروج ترامپ از برجام، شروع به لغو آنها کرده بود؛ و گفتند ایالات متحده با شرکای خود و کشورهای منطقه برای رسیدن به یک معامله «طولانی‌تر و قوی‌تر» مشورت خواهد کرد. مذاکرات به دلیل عدم تمایل دولت بایدن در لغو تحریم‌های ترامپ به نتیجه نرسیده است. به همان اندازه که رویکرد ترامپ بد بود، شکست بایدن در اصلاح مسیر هم بد بوده و پیامدهای بسیار جدی‌تری دارد. متأسفانه، بدون احیای توافق هسته‌ای، هیچ گزینه خوبی در مورد ایران برای بایدن وجود ندارد. اقدام برای محکوم کردن ایران در نشست شورای حکام آژانس، در بهترین حالت تنها می‌تواند پاسخ محدودی از سوی ایران داشته باشد و در بدترین حالت شاید نتیجه معکوس بدهد و قیمت نفت سر به فلک بکشد. با توجه به این جایگزین‌های وحشتناک، عدم عزم دیپلماتیک دولت بایدن شگفت‌انگیز و ناامیدکننده بوده است.
با توجه به اینکه آمریکا و نه ایران بود که توافق را زیر پا گذاشت و تردیدهای موجهی در مورد توانایی آمریکا برای حفظ توافق مجدد پس از سال ۲۰۲۴ وجود دارد، بایدن برای غلبه بر آسیب‌های سلف خود و بازگشت به توافق، باید با قاطعیت مذاکرات را ادامه دهد. اما برعکس او دارد خود را از چاله به چاه می‌اندازد.
نظر شما