در این روزهای بی‌رونق صاحبان سهام بزرگان بورس کماکان در صف‌های بلند بالای فروش می‌ایستند اما در نقطه مقابل اهالی بازار کمتر علاقه دارند دستور خرید را روی میز کارگزارانشان بگذارند.
به‌عبارت دیگر معامله سهام شرکت‌های بزرگ گرفتار آنچنان گره کوری شده که
نه با دست باز می‌شود نه با دندان.
حرفه‌ای‌ها هم که در این شرایط امیدی به سودآوری سرمایه‌گذاری در شرکت‌های بزرگ ندارند مدتی دست به دامن سهام شرکت‌های کم‌بضاعت ترشدند تا با نوسان‌گیری از خرید و فروش آنها دست خالی از تالار حافظ خارج نشوند.
اما ظاهرا این هم راه‌حلی موقت بود برای فرار سهامداران از دام حجم مبنا، چون از یک هفته پیش صدور دستور فروش برای این گروه از شرکت‌های صاحب نماد هم به حداقل رسیده است.
شهرام شهمیری، مدیرعامل شرکت کارگزاری سهم آشنا در تشریح دلایل رکود بازار و بی‌میلی سهامداران به افزایش اندوخته سبد دارایی‌شان به همشهری می‌گوید: در شرایطی که شرکت‌های بزرگ و پیشروی بورس یا از گردونه معاملات خارج شده‌اند یا با توجه به قیمت بالا از چشم بازار افتاده‌اند سهامداران گزینه مناسب و قابل اعتمادی برای سرمایه‌گذاری در اختیار ندارند.
شهمیری ادامه می‌دهد: نماد مخابرات که مدت‌ها به تنهایی جور بی‌رونقی بازار را به دوش می‌کشید مدتی است متوقف شده، سهام شرکت‌های سنگ آهنی و فولادی هم آنچنان از واقعیت فاصله گرفته که خرید آن برای کمتر سهامداری جذاب به‌نظر می‌رسد.
به‌جز این سیمانی‌ها هم که به لطف قرار گرفتن در سبد حمایتی دولت سال‌هاست به خواب زمستانی فرورفته‌اند.
شرکت‌های سرمایه‌گذاری هم که روزگاری گل‌سرسبد بورس به حساب می‌آمدند از آنجا که در سبد دارایی‌هایشان سهام همین صنایع قرار گرفته این روزها طرفداری ندارند. او نتیجه می‌گیرد با این اوصاف نمی‌توان از سهامدار انتظار داشت برای خرید سهام دست به جیب شود.
به عقیده این کارشناس بازار معامله سهام زمانی رونق می‌گیرد که قیمت سهام واقعی شده و خرید و فروش آن برای خریدار و فروشنده با سود همراه باشد. به این ترتیب تا زمانی که قیمت سهام به مرز واقعیت نزدیک نشود سهامدارها دست به معامله جدید یا دست کم بزرگ نخواهند زد.
به گفته شهمیری، اگر متولیان بورس اجازه می‌دادند قیمت سهام با طی یک فرایند تعدیل و به واقعیت نزدیک شود امروز شرکت‌های بزرگ گرفتار گره معاملاتی نمی‌شدند. او می‌افزاید: قیمت سهام شرکت‌های معظم در روزهای رکودی که پشت‌سر گذاشته شد 20 درصد نزول کرد اما هنوز هم به سطح مورد نظر خریداران نرسیده، به‌معنای بهتر اهالی بازار هنوز قیمت سهام را برای خرید گران می‌دانند.
او ادامه می‌دهد: در کنار همه این دلایل نمی‌توان از نقش عوامل بیرونی هم در رکود بورس غافل شد.
شهمیری در تشریح این دلایل به طرح تحول اقتصادی دولت اشاره می‌کند و می‌افزاید: به‌درستی معلوم نیست با اجرای این طرح چه تغییراتی به‌وجود خواهد آمد و دامنه این تحول، دامن سود و زیان شرکت‌های بورسی را خواهد گرفت یا نه؟
او به‌عنوان یک نمونه ملموس در این خصوص به قیمت حامل‌های انرژی اشاره می‌کند و می‌گوید: قیمت حامل‌های انرژی نقش مؤثری در تعیین قیمت نهایی محصول و هزینه‌های صنایع ایفا می‌کند، به این ترتیب درصورت هر گونه افزایش در این خصوص پیش‌بینی سودآوری شرکت‌های صاحب نماد را با تردید جدی مواجه خواهد کرد.
او به مدیرعامل تازه منصوب شده شرکت بورس توصیه می‌کند برای خروج بورس از بن بست شفاف‌سازی را در اولویت قرار دهد و اطلاع‌رسانی صحیح و صریح را فدای حفظ شاخص نکند.
هادی بیدختی، مدیرعامل شرکت عمران فارس هم در توضیح شرایط بازار سهام به همشهری می‌گوید: سهامداران ایرانی متأسفانه روزهای نزول یا صعود بورس را ابدی تصور می‌کنند، به‌معنای دیگر وقتی بازار گرفتار بحران است به این باور می‌رسند که آفتاب همیشه پشت ابر باقی خواهد ماند و رونق به معاملات باز نخواهد گشت.
از سوی دیگر در روزهای رونق هم به امید تداوم سودآوری تا مدت زمان نامعلوم با هر قیمتی دستور خرید صادر می‌کنند.
بیدختی تصریح می‌کند: حتی کشورهایی که حامی نظام سرمایه داری هستند و دم از اقتصاد آزاد می‌زنند در شرایط بحرانی فعلی با ابزارهای مختلف از جمله تزریق نقدینگی، تقویت صنایع و شرکت‌ها به فریاد سهامداران می‌رسند اما در ایران که بورس معلق بین آزادی کامل و کنترل سفت و سخت قرار دارد و دخالت‌های دولتی هر از گاه در این بازار اعمال می‌شود در روزهای توفانی خبری از اعمال نظر و حمایت مستقیم و غیرمستقیم به چشم نمی‌خورد.
او تاکید می‌کند: این موضع انفعالی درنهایت پای سرمایه‌گذاران را از بازار سهام کوتاه خواهد کرد و آنها را از تالار حافظ فراری خواهد داد.
او به متولیان جدید بورس پیشنهاد می‌کند: با شفاف‌سازی اطلاعات به‌خصوص درمورد عرضه‌های اولیه ریسک سرمایه‌گذاری در بورس را کاهش دهند تا سهامدار هم مجبور نباشد برای جبران ریسک سرمایه‌گذاری در انتظار سودهای هنگفت بنشیند.
بیدختی امیدوار است، بورس از رکود در بازارهای رقیب ازجمله مسکن نهایت استفاده را ببرد و به مرکز جذب نقدینگی‌ها تبدیل شود.
