به گزارش همشهری آنلاین، مناسبت‌های ملی و مذهبی همیشه به عنوان یک فرصت ویژه برای تلویزیون مطرح بوده، چرا که مخاطبان رسانه ملی در ایام مذکور انتظارات بیشتری از محتوای برنامه‌های تلویزیونی دارند و در مناسب‌های ملی و آئینی مختلفی نظیر ماه مبارک رمضان، اعیاد و ایام عزاداری ائمه معصوم و عید نوروز، فرصت مناسبی برای تماشای تلویزیون فراهم می‌شود. نگاهی به عملکرد سریال‌سازی در صداوسیما نشان می‌دهد که در دهه ۸۰ و اوایل دهه ۹۰ رسانه ملی کارنامه درخشانی در حوزه سریال‌سازی آئینی بالاخص در ماه محرم داشته است.
سریال «شب دهم» ساخته حسن فتحی هنوز هم یکی از به‌یادماندنی‌ترین سریال‌های تاریخ تلویزیون به شمار می‌رود و پس از آن تلویزیون با پخش سریال‌هایی همچون سفر سبز، وارث، معصومیت از دست رفته، روزهای اعتراض، وفا، پریدخت و بانو توانست در ماه محرم با پخش سریال‌هایی پرمخاطب با مضامین و محتوای دینی و اسلامی مخاطبان رسانه ملی را پای گیرنده‌های خانگی بنشاند.
مردم شام فکر می‌کردند بنی‌امیه فرزندان پیامبر هستند
ببینید | غوغای ایرانیان در بین الحرمین
رفته رفته و با آغاز دهه ۹۰ این روند با سیری نزولی به سمتی پیش رفت که در حال حاضر در آنتن تلویزیون سریال جدید و درخوری برای مناسبت‌های آئینی به خصوص ماه محرم و صفر دیده نمی‌شود و تلویزیون فقط به بازپخش سریال‌های پرمخاطب گذشته روی آورده است. در دهه ۹۰ تنها می‌توان از شاهکار ارزشمند داود میرباقری، «مختارنامه» و مجموعه تلویزیونی «پرده نشین» به کارگردانی بهروز شعیبی به عنوان آثاری درخور و پرمخاطب آئینی برای ایام عزاداری ماه محرم یاد کرد.
خلأ مشهود سریال‌های «الف ویژه»، چشم امید به «سلمان»
«مختارنامه» از جمله موارد نادر مجموعه‌های تلویزیونی «الف ویژه» رسانه ملی است که بازپخش هرساله آن مخاطبان ثابت و چه بسا رو به تزاید خود را دارد. اینکه علت گرایش مخاطب به بازپخش «مختارنامه» چیست را می‌توان از دو بعد بررسی کرد؛ اول اینکه در نحوه رویکرد صداوسیما به مقوله سریال‌سازی در دهه گذشته چه تغییراتی نسبت دهه پیشین (دهه ۸۰) صورت گرفته و فضای مدیریتی دهه ۸۰ چه تفاوتی با دهه ۹۰ داشته است. موضوع دوم به هنر کارگردانی و ساخت اثر برمی‌گردد. قدرت تصویرسازی، ارتباط منطقی با واقعیت اجتماعی جامعه، خلق صحنه‌هایی درخشان و دیالوگ‌های ماندگار از ویژگی‌های بارز و قابل توجه آثار میرباقری است. موضوعی که ماندگاری و جذابیت آثار میرباقری به آن‌ها وابسته است. او که این روزها فرآیند تولید مجموعه تلویزیونی «سلمان فارسی» به عنوان یک پروژه الف ویژه را دنبال می‌کند، می‌تواند خیال مخاطب را از بابت تولید اثری فاخر و با کیفیت در قاب رسانه ملی راحت کند. در ادامه نمونه‌ای از دیالوگ‌های ماندگار سریال امام علی (علیه السلام) به کارگردانی داود میرباقری را مشاهده می‌کنید:
حجم انبوهی از سریال‌هایی که در یک دهه گذشته در ایام ماه محرم پخش شده، جذابیت و کششی از سوی مخاطب نداشته است. سریال‌هایی نظیر زمانی برای عاشقی، فرات، یلدا، یه تکه زمین، رخنه، هاتف، تا رهایی، عقیق، پرواز در ارتفاع صفر، شکوه یک زندگی، مرضیه، گشت ویژه، در قصه‌ها زندگی می‌کنند، نفس شیرین، علمدار، بوی تاک، سرزده، بوم و بانو، درکنار پروانه‌ها و… که حتی نام آن‌ها برای مخاطب دائمی سریال‌های تلویزیون ناآشناست.
در این سال‌ها، سریال‌های تاریخی، ملودرام یا مینی سریال‌هایی ساخته شد که کمتر توانستند به موفقیت‌های آثار دهه ۸۰ دست پیدا کنند و گویی تلویزیون تنها برای ادای یک تکلیف سراغ ساخت آن‌ها رفته است. آثاری که عمدتا از المان‌های مورد استفاده ماه محرم مثل برگزاری تعزیه‌ها و برپا کردن تکیه‌ها استفاده کرده‌اند و در یک وضعیت حداقلی به گرفتن شفا و در بهترین حالت به تغییر و تحولات روحی اما با ساختار دراماتیک نه چندان منسجم و قوی پرداخته‌اند.
در واقع در دهه گذشته راه حل همیشگی تلویزیون در این ایام یا سود جستن از تولیدات سال‌های قبل و تکرار بازپخش سریال‌های جذاب قبلی بوده است و یا تولید برنامه‌های مناسبتی ترکیبی به عنوان راحت‌ترین راه برای پر کردن آنتن که نه زمان‌بر هستند و نه هزینه زیادی دارند اما باید توجه کرد از یک سو همیشه سریال‌ها جایگاه ویژه‌ای در کنداکتور تلویزیون داشته‌اند و از سوی دیگر مناسبت‌های ملّی و مذهبی، گوشه‌ای از کارنامه اعتقادی و ملّی هر دیاری است و با عنایت به حس روحی و روانی مخاطب نسبت به این ایام خاص، مخاطب باتوقع بیشتری از رسانه ملی پای گیرنده نشسته و نیاز است تا مدیران رسانه ملی با تدبیر و برنامه ریزی دقیق مراقب حفظ اعتماد مخاطبان باشند و با مراقبت از تولیدات رسانه‌ای، دست به گزینش خبرگان این حوزه برای تولید آثار مناسبتی و آئینی بزنند.
برای ساخت آثار مناسبتی زمان کافی لازم است
اساسا ساخت مجموعه نمایشی در خصوص آثار مناسبتی نیازمند تحقیق وسیع میدانی و کسب اطلاعات لازم در حوزه دینی و آئینی است و از همین رو تولید آثار متناسب با مناسبت‌های دینی و آئینی نیازمند زمان کافی برای تیم سازنده است. در حقیقت ساخت سریال‌هایی با مضامین دینی نیازمند مقدماتی است که گاهی زمان مورد نظر برای تهیه این مقدمات در اختیار تیم سازنده، به‌خصوص تیم نویسندگان قرار نمی‌گیرد و عملا شاهد افت تولیدات تلویزیون، ساخت آثار از روی رفع تکلیف و پیروی از کلیشه‌ها در کار سازندگان برنامه‌های مناسبتی هستیم. عاملی که مخاطب را بیش از پیش خسته می‌کند.
کمتر از یک سال از استقرار تیم مدیریتی جدید در سازمان صداوسیما گذشته است و نگاهی به انتصابات ریاست رسانه ملی، میل و اراده پیمان جبلی برای تحول در ساختارهای مختلف رسانه ملی را نشان می‌دهد. در گفته‌های مدیران جدید و جوان صداوسیما بر مواردی چون ارجحیت کیفیت بر کمیت تولیدات شبکه‌ها، ساخت سریال‌های با کیفیت به جای تعدد کارهای بی‌کیفیت، تحویل فیلمنامه‌های کامل و با جزئیات به‌جای ارائه طرح کلی توسط تهیه کنندگان به سیمافیلم، تمرکز برنامه‌سازان بر خلاقیت و نوآوری به‌جای تمسک جستن به سلبریتی‌ها برای جذب مخاطب و هم افزایی امکانات و نیروهای انسانی تأکید شده است.
لذا انتظار می‌رود در سال جاری شاهد نتایج تزریق مدیران جدید و تازه نفس صداوسیما در کیفیت پخش شبکه‌ها و تولیدات باشیم و بنابر بر تصریح رئیس رسانه ملی، این مجموعه بیش از قبل به سمت مخاطب‌محوری و کیفیت‌محوری حرکت کند. از این رو لازم است مدیران جدید یک بازنگری جدی در تولیدات و محصولات رادیو و تلویزیون داشته باشند تا خروجی آن‌ها متناسب با چهار مؤلفه اصلی یعنی میل مخاطب، نیاز مخاطب، مصلحت مخاطب و ذائقه مخاطب باشد.
با نگاهی خوش بینانه و البته امیدوارانه می‌توان گفت که علت اصلی بازپخش سریال‌های تکراری در یکسال گذشته، تمرکز مدیران بر جذب نیروهای خبره، متعهد و کاربلد برای تولید آثاری با استانداردهای لازم است تا بتوان امیدوار به رونق سریال‌ها و برنامه‌های تلویزیونی باشیم و مخاطب دلسرد از رسانه ملی بار دیگر به آغوش تلویزیون بازگردد. امید است که مدیران جدید رسانه ملی از این فرصت برای بهبود کیفیت آثار تولیدی و کسب رضایت عموم مخاطبان از تولیدات صداوسیما بهره لازم را ببرند.
نظر شما