وجود توازن راهبردی میان 2 کشور بر خلاف چیزی است که بوش نسبت به انجام آن امیدوار بود: ایران قوی‌تر از 8 سال قبل است و ایالات متحده به‌واسطه درگیری در جنگ‌های پرهزینه عراق و افغانستان ضعیف‌تر شده است. ایران به هویج‌های آمریکا پشت پا زد و نسبت به چماق‌های آن هم بی‌اعتنا بود.
باراک اوباما، رئیس‌جمهوری منتخب آمریکا قصد دارد گفت‌وگوهایی جدی را با ایران آغاز کند. این اقدامی شایسته است، اما در شرایط کنونی دلایل اندکی وجود دارد تا باور کنیم این گفت‌وگوها موفق خواهد بود؛ چراکه به‌نظر نمی‌رسد زمان برای انجام مذاکراتی راهبردی و گسترده مناسب باشد. ایران در سال آینده با انتخابات ریاست‌جمهوری مواجه خواهد بود که ممکن است هرگونه تلاش برای ایجاد رابطه دیپلماتیک را پیچیده‌تر کند. در عین حال، اکنون غرب ضعیف‌تر از آن به‌نظر می‌رسد که بتواند برنامه هسته‌ای ایران را متوقف کند.
برای اینکه دریابیم چگونه چنین ضعفی برای غرب حاصل شده است، باید به اتفاق‌های 8 سال گذشته نظری بیفکنیم. زمانی که بوش در سال 2001 به قدرت رسید، ایران هیچ دستگاه سانتریفیوژ فعالی را در اختیار نداشت، اما امروز براساس اعلام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، در حدود 3850 سانتریفیوژ در حال کار دارد و تلاش می‌کند تا حدود 3 هزار دستگاه دیگر نیز به این تعداد اضافه کند. وقتی بوش به قدرت رسید، ایران هیچ اورانیوم غنی‌شده‌ای در اختیار نداشت، اما در ماه جاری گزارش آژانس، ایران 630 کیلوگرم اورانیوم با درصد غنای پایین در اختیار دارد.
دولت جورج بوش از سال 2003 تاکنون نیز شاهد رایزنی‌های فراوان کشورهای اروپایی با ایران بوده است. در 14 نوامبر 2004 (24 آبان 83) براساس توافقنامه موسوم به پاریس میان ایران، فرانسه، آلمان و انگلیس، تهران پذیرفت که غنی‌سازی اورانیوم را به حالت تعلیق درآورد، اما این توافق بدون حمایت واشنگتن، از بین رفت و ایران در آگوست سال 2005 غنی‌سازی را از سر گرفت. بوش در سال 2006 پذیرفت که به گفت‌وگوهای هسته‌ای با ایران بپیوندد، اما به این شرط که ایران غنی‌سازی اورانیوم را متوقف کند. طبیعی بود که این درخواست به نتیجه‌ای منجر نشود. بالاخره هم واشنگتن با عقب‌نشینی از مواضعش، چند ماه قبل، ویلیام برنز را برای گفت‌وگو با نماینده ایران به ژنو فرستاد.
بوش همچنین فرصت انجام گفت‌وگوهایی سازنده با ایران در مورد عراق را از دست داد. در مارس 2006 حتی خبرهایی به گوش رسید که ایران پذیرفته است دیپلمات‌های عالی‌رتبه‌خود را برای گفت‌وگو با مقام‌های آمریکایی به بغداد بفرستد، اما جورج بوش این بار هم پا پس کشید.
بسیار ساده است که سیاست‌های بوش در قبال ایران را مورد انتقاد قرار داد، اما کسانی که فکر می‌کنند تعامل با ایران برای اوباما راحت خواهد بود نیز توجه کافی به شرایط ندارند. برنامه هسته‌ای ایران در حال پیشرفت است و آمریکا از نگاه ایران، همچون گذشته دشمن تجاوزکاری است که خواهان تغییر دولت در ایران است و اهمیتی ندارد که چه سخنانی را بر زبان می‌آورد. انجام گفت‌وگو ارزش تلاش کردن را دارد، اما اوباما و مشاورانش باید ابتدا به عملکرد بعدی خود درصورت شکست مذاکرات بیندیشند.
دیوید ایگناتیوس/ واشنگتن‌پست
30 نوامبر 2008
