دکترمحمود تولایی، رئیس پژوهشکده فناوری‌های نوین زیستی دانشگاه علوم پزشکی بقیه‌الله (عج) بارکد ژنتیک را مانند کد ملی دانست و به همشهری گفت: این بارکد ژنتیک به ما امکان می‌دهد در حوادثی که پیکر فرد قابل شناسایی نباشد تنها با استفاده از یک
تار مو یا در حد میلی‌متر از بافت بدن و یا اندکی از مایعات بیولوژیکی بدن فرد به شناسایی قطعی وی بپردازیم.
وی افزود: در این طرح فعلا اولویت با گروه‌ها و مشاغل پرخطر مثل خلبانان، خبرنگاران، آتش‌نشانان و...است که اگر سازمان‌های مربوطه قرارداد‌های لازم را عقد کرده باشند به آنها تعلق می‌گیرد درغیر این‌صورت افراد بنابه میل شخصی خود مثلا درصورت ارائه به دادگاه می‌توانند با پرداخت هزینه‌های آن، این کار را انجام دهند.
وی در پاسخ به این سؤال همشهری مبنی بر اینکه میانگین هزینه این کار در حال حاضر چقدر است؟ تصریح کرد: انجام این کار به‌دلیل گران بودن کیت‌های آزمایشگاهی بسیار پرهزینه است و حدود 700 دلار است و هر فرد می‌تواند برمبنای قرارداد حدود 200 تا 300 هزارتومان پرداخت نماید.
تولایی ادامه‌داد: استفاده از این فناوری می‌تواند مانع بسیاری از سودجویی‌ها و خلاف‌ها شود؛ به‌طور مثال برای فردی که بیمه عمر است مورد سوءاستفاده قرار نگیرد و نمونه دی ان‌ای او در سازمان بیمه‌ای جهت مطابقت موجود است.
تولایی اظهارداشت: با توجه به اینکه ایران جزء کشورهایی است که از عوارض طبیعی مانند سیل، زلزله، برخوردار است و بعضا امکان در معرض جنگ قرار گرفتن را دارد برای پیشگیری از اینکه در حوادث آینده، افراد پس از جان باختن گمنام و ناشناخته باقی بمانند، سعی شده است تا این دانش و قابلیت به کشور معرفی شود.
وی اضافه کرد: البته این قابلیت در حوزه‌هایی مانند تعیین ابویت، تشخیص مجرم و ردیابی لکه‌های خون برای شناسایی افراد مجرم در دنیا در حال اجراست و طی چند سال گذشته در کشور ما نیز استفاده شده اما برای نخستین بار است که به شکل انبوه از مجموعه اطلاعات ژنتیک بارکد تهیه شده است که ترجمه اطلاعات آن می‌تواند تصویر منحصر به فرد اختصاصی برای هر فرد را تشخیص دهد.
انگشت نگاری ژنتیک
استفاده از اطلاعات ژنتیک موجود در یک سلول و پی بردن به هویت ژنتیک آن در واقع نوعی انگشت نگاری از دی ان‌ای است. این روش کارایی‌های مختلفی در زندگی بشر دارد که یکی از مهم‌ترین کاربردهای آن شناسایی قربانیان حوادث مختلف از جمله سقوط هواپیما، آتش‌سوزی‌ها و تصادفات شدید است.
تولایی خاطرنشان ساخت: اثر انگشت ژنتیک به این معنی است که با استفاده از سلول‌هایی از بدن انسان، اعم از پوست، مو، استخوان یا ارگان‌های دیگر مولکول‌های دی ان‌ای فرد استخراج می‌شود و می‌توان هویت ژنتیک او را شناسایی کرد و با بررسی همان نواحی تکراری که در دی ان‌ای افراد مختلف متفاوت است، به تفاوت‌های انسان‌ها با یکدیگر پی برد.
وی ابراز داشت: اگر تمام افراد اثر انگشت ژنتیک یا پروفایل‌های دی ان‌ای داشته باشند و اطلاعات حیاتی و بیولوژیکی آنها در یک بانک اطلاعات ژنتیک ثبت شده باشد، با مقایسه این مارکرهای ژنتیک، عمل تعیین هویت سریع‌تر صورت می‌گیرد.
پزشکی قانونی
در این روش با استفاده از کوچک‌ترین اثر باقیمانده از مجرم، دی ان‌ای فرد استخراج می‌شود.
ذره‌ای از بزاق، ناخن، مو و حتی ته سیگار به جای مانده از فرد که اثری از سلول‌های او روی آن باقی می‌ماند، برای متخصص جهت تشخیص هویت کفایت می‌کند.
دکتر تولایی تأکید کرد: در اینگونه موارد اگر یک بانک اطلاعاتی باشد که اطلاعات ژنتیک تمامی مجرمین در آن ثبت شود و به عبارتی پروفایل ژنتیک آنها تهیه شده باشد با مقایسه اطلاعات به دست آمده سرعت عمل تشخیص مجرمین بالا می‌رود.
دکتر محمود تولایی متخصص بیوفناوری نیز در این زمینه بیان داشت: استفاده از روش تعیین هویت ژنتیک افراد در مسائل بیولوژیکی، تکامل و مهاجرت‌های ژنتیک در عرصه‌های جغرافیایی مطرح می‌شود.
دکتر تولایی درخصوص کاربرد بارکد ژنتیک جهت ردیابی مجرمین اذعان کرد: ابتدا تشخیص هویت افراد در جرایم جنایی با توجه به یک سری شواهد قابل رؤیت و توجه به شکل ظاهری افراد انجام می‌شد، به مرور زمان عمل تشخیص هویت با استفاده از اثر انگشت مجرم انجام می‌شد که این روش نیز مشکلاتی به همراه داشت.
او در ادامه گفت: در بسیاری موارد مجرمان عمدا برای از بین بردن امکان ردیابی، اثر انگشت خود، روی آلات و ابزار جرم را از بین می‌بردند.
وی افزود: در اینگونه موارد که شواهد ظاهری به‌طور کامل از بین رفته باشد توجه به ویژگی‌های ژنتیک فرد بسیار حائز اهمیت است.
تهیه کارت‌های ژنتیک
رئیس پژوهشکده فناوری‌های نوین زیستی تصریح کرد: در حال حاضر در ایران برای شاغلین در شغل‌های پر خطر از جمله خلبانان، کادر‌های پرواز و نظامیان کار تهیه کارت‌های ژنتیک فراهم شده است.
افرادی چون خلبانان، نیروهای مسلح، ملوانان و افراد دیگری که در مشاغل پرخطر شاغل هستند، جزو گروه‌های هدف به شمار می‌روند و با اجرای کامل این طرح و ایجاد بانک اطلاعات ژنتیک، امکان تشخیص هویت آنها که در معرض سوانح و خطراتی چون سقوط هواپیما، آتش‌سوزی، انفجار، زلزله و سیل قرار دارند به سهولت فراهم می‌شود.
درصورت تهیه کارت‌های ژنتیک با داشتن بارکد ژنتیک افراد در بانک، می‌توان با استفاده از یک تار مو، یک قطره خون یا چند میلی‌متر مربع از بافت بدن فرد که پس از حوادث ناگوار در محل باقی می‌ماند اطلاعات ژنتیک وی را استخراج و هویت او را شناسایی کرد.
دکتر تولایی درخصوص طرح‌های مرتبط در دست اجرا تأکید کرد: تعیین هویت ژنتیک شهدای گمنام و مفقودین طرحی مداوم است که انجام می‌شود ؛
پس از یافته شدن این پیکرها، قطعه کوچکی از استخوان جدا شده و مارکر ژنتیک آنها با نمونه خون خویشاوندان آنان تطبیق داده می‌شود.
از آنجا که خصوصیات ژنتیک فرد در تک تک سلول‌هایش وجود دارد، استفاده از این شیوه به پژوهشگران این امکان را می‌دهد که با در اختیار داشتن یک قطعه مو، یک قطره خون، یک قطعه استخوان و یا حتی آثار بزاق دهان یک فرد نسبت به شناسایی او اقدام کنند.
