نظرسنجی از مردم تهران درباره سفرهای هوایی

مدیر طرح: فریده درفشی

همکاران: شبنم چهره، زهرا ادریس آبادی، میترا زاغی، زهره دیداری، سمیه گایگانی، سیامک کفایی و پیمان محمودی

پیشگفتار 

اندیشه پرواز به آسمان‌ها و رهایی از زمین از دیر باز در مخیله آدمی وجود داشته است. در اساطیر یونان و روایات باستانی این آرزوی دیرین بشر به خوبی مشاهده می شود. در یک صد سال گذشته، انسان از پیاده‌روی روی زمین به پیاده‌روی به روی ماه و از اسب سواری به جت سواری رسیده است. در هر دهه، محدودیت های هوانوردی کاهش شده است و این امر تغییرات قابل توجهی را باعث شده است.

"در اوایل قرن 20 میلادی 4 شرکت تاریخچه حمل و نقل هوایی را رقم زدند. این شرکت ها، شرکت های بوئینگ، داگلاس ایرکرفت، مکدانل ایرکرفت و شرکت هوانوردی نورث آمریکن بودند .با آغاز هزاره جدید، آنچه به عنوان میراث خود و در واقع کشف‌ها و پیروزی‌هایشان برای نسل جدید گذارده‌اند همین هواپیماهای غول پیکر و صنعت پیشرفته هوانوردیست که امروزه می‌بینیم". (سایت تبیان)

سازمان هواپیمایی کشوری ، شرکت مادر تخصصی فرودگاه های کشور و شرکت‌های هواپیمایی با محوریت شرکت هواپیمایی جمهوری اسلامی (هما) ارکان اصلی صنعت هوانوردی کشور را تشکیل می‌دهند که هر کدام مدیریت مستقل دارند و زیر نظر وزیر راه و ترابری فعالیت می‌کنند‎.‎ سازمان هواپیمایی کشوری که نماینده سازمان جهانی هواپیمایی ( ایکائو ) در ایران است، وظیفه حاکمیتی ، اجرای قوانین و مقررات ، استانداردها ، صدور مجوزها و نظارت بر همه امور حمل و نقل هوایی را در کشور به عهده دارد‏‎.‎ ساخت و توسعه، ساماندهی، اداره ، نگهداری، تکمیل ، تجهیز و بهره برداری از فرودگاه‌ها و ایستگاه های ناوبری ارتباطی و ارائه خدمات و فعالیت‌های جنبی فرودگاهی ، هوانوردی و پروازی در کشور نیز از وظایف شرکت مادر تخصصی فرودگاه‌های کشور است‎.‎

امروزه صنعت هواپیمایی نقش بسیار عمده ای در صـنـعت حـمل ونقل ایفا می کند. پیشرفت روزافزون این صنعت در جهان موجب شده تا هواپیماهای نسل جدید با ارایه خدمات مناسب تر، آسایش، ایمنی و کارآمدی بیشتر، مورد توجه مسافران و شرکت های قدیم و جدید قرار بگیرند. 

مسأله تحقیق:

موضوع سهمیه بندی بنزین و افزایش استفاده از ناوگان عمومی، بر بخش هوایی هم تاثیر گذاشته است‎. زندگی ماشینی، نداشتن وقت کافی و مسافرت هایی که بیشتر جنبه کاری دارد باعث شده است مردم به مسافرت هوایی تمایل نشان دهند. اما، مسافرت هوایی هیچ وقت بدون مشکل نبوده است؛ مخصوصا برای کشور ما که در سه دهه اخیر بعد از  انقلاب با مشکلات فراوان از جمله جنگ و تحریم اقتصادی روبرو بوده است."

 یکی از مشکلاتی که مردم ما با آن روبرو هستند تاخیر در پروازهاست.  تاخیر پروازها از جمله پدیده‌هایی است که امروزه در کشور ما یک اتفاق تلقی نمی شود بلکه آنچه که شاهدیم این است که این اتفاقات به امری طبیعی تبدیل شده است. تاخیر در پروازها ممکن است علل مختلفی مانند نقص فنی هواپیما و طولانی شدن آماده‌سازی آن ، کمبود قطعات یدکی و مسائل فنی و عملیاتی، نیروی انسانی، وضع آب و هوا و ... داشته باشد‎ (oldpilot)."   

بخش عمده ای از مشکلاتی که توسط شرکت هواپیمایی اعلام می شود پذیرفتنی است. دلیل این موضوع اعمال تحریم علیه کشور است که در مواردی به صورت کم بودن تعداد هواپیماها و دیگر امکانات پروازی بروز می کند. باوجود این،  این امر نمی تواند دلیلی برای ارائه نشدن خدمات مناسب به مسافران شود.

بحث سوانح هوایی نه تنها در ایران بلکه در دنیا از اهمیت خاصی دارد،  "البته نه به دلیل خطرناک بودن سفرهای هوایی و هواپیما بلکه به دلایل مختلف دیگر. فقط لازم است به این نکته اشاره شود که نه تنها در ایران که میزان مرگ و میر جاده‌ای بسیار بالایی دارد بلکه در گستره جهانی پرواز هوایی ایمنی بسیار بیشتری از سفر‌های جاده‌ای دارد. امروزه سفر با هواپیما امن ترین شیوه مسافرت در جهان است." (oldpilot)

با توجه به مطالب ذکر شده مسأله اصلی این تحقیق شناخت جایگاه سفرهای هوایی نزد شهروندان تهرانی، میزان رضایت شهروندان تهرانی از مسافرت هوایی، میزان مسافرت ، مزایای مسافرت هوایی و مشکلات مسافرتهای هوایی از نظر شهروندان تهرانی بررسی کنیم و در صورت وجود مشکلات به دنبال راه حل های مناسب و ارائه آن به مسئولان  باشیم.

ضرورت و اهمیت تحقیق:

با توجه به اینکه صنعت هواپیمایی یکی از ارکان اصلی و درآمدزا برای هر کشوری است، فراهم بودن امکانات حمل و نقل مناسب، مطمئن، راحت و سریع و ارزان، پیش شرط توسعه حمل و نقل است، "در پنجاه سال گذشته سفرهای هوایی رونق بیشتری برخوردار بوده است زیرا در سفرهای طولانی استفاده از هواپیما از نظر زمان و همچنین هزینه مقرون به صرفه است. در قرن بیستم با پیشرفت فن آوری در صنایع هوایی مسافرت با هواپیما رونق بیشتری یافت، زیرا راحتی، سرعت و امنیت بیشتری فراهم شده بود و هزینه‌ها را نیز کاهش می‌داد. پیشرفت تکنولوژی در این بخش باعث رونق روزافزون این بخش شد و همچنین شاهد استقبال تعداد زیادی از مسافران جهت انجام سفرهای خود قرار گرفت. ظرفیت هواپیماها افزایش یافت و کارایی موتورها بیشتر شد و این موجب کاهش میزان مصرف سوخت شد."
(mojnews)

مسائل حمل و نقل هوایی ایران "مانند یک معادله چند مجهولی است، از توسعه و نوسازی ناوگان، سوانح، تاخیرها، نرخ سوخت و یارانه ها، اقتصادی بودن فرودگاه ها، توسعه و تکمیل زیر ساخت های فرودگاهی تا توزیع عادلانه پروازها و امکانات و جلب رضایت مردم، همه از مسائلی است که باید مورد توجه قرار گیرد. " (صدای عدالت)

در هر صورت، چه بخواهیم و چه نخواهیم مسائل پیرامون صنعت حمل و نقل هوایی ایران مورد توجه مردم و رسانه هاست که البته همگرایی، تعامل و برنامه ریزی صحیح مسئولان این صنعت و از همه مهمتر تقویت بازوی نظارتی می تواند تا حدی پاسخگوی مردم در حمل و نقل هوایی باشد‎.‎

هدف اصلی تحقیق:

بررسی میزان رضایت شهروندان تهرانی ازسفر هوایی

هدف های جزئی:

 - بررسی میزان مسافرت با هواپیما از نظر شهروندان تهرانی
 - مزایای مسافرت با هواپیما از نظر شهروندان تهرانی
- بررسی مشکلات مسافرت هوایی از نظر شهروندان تهرانی

سوالات پرسشنامه:

1-معمولا ترجیح می دهید با چه وسیله ای سفر کنید؟
2-آیا تا به حال با هواپیما سفر کردی؟
3-چرا سفر نکردید؟
4-در سال چند بار با هواپیما سفر می کنید؟
5- سفرهای هوایی شما داخلی است یا خارجی؟
6- میزان  رضایت شما از پروازهای داخلی چقدر است؟
7- میزان  رضایت شما از پروازهای خارجی چقدر است؟
8-به نظر شما مسافرت با هواپیما چه مزایایی دارد؟
9-به نظر شما سفر های هوایی به طور کلی چه مشکلاتی دارد؟
10-در سفر با هواپیما تا به حال تاخیر داشتید؟
11-چقدر تاخیر داشتید؟
12-در مواقع  تاخیر شرکت هواپیمایی مزبور چه کاری برایتان انجام داده است؟
13-سن                  14- تحصیلات                      15- جنس

کلیات تحقیق

در این گزارش با به کارگیری نظرسنجی تلفنی و به دست آوردن آمارها، پردازش و تحلیل علمی آنها، سعی شده به نظر پاسخگویان در مورد مسافرت هوایی دست یابیم. این گزارش حاصل جمع‌آوری پاسخ 1177 نفر از مردم تهران به پرسشنامه تهیه شده توسط واحد نظرسنجی تلفنی مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه‌ای موسسه همشهری است. این افراد به صورت تصادفی و براساس مراجعه به فهرست شماره تلفن‌ها (از 22000000 الی 88999999) انتخاب شدند. در این گزارش نظر کسانی که تمایل به پاسخگویی به تمام پرسش های تحقیق را داشته‌اند، منعکس شده است. 

روش تحقیق و گردآوری اطلاعات

در این پژوهش پیمایشی، با استفاده از نمونه‌گیری تصادفی نظرات عامه مردم به صورت تلفنی (نظرسنجی تلفنی) گردآوری شده است .عددهای داخل جدول گرد شده است.

جامعه نمونه

در این تحقیق نمونه آماری شامل 1177 نفر از مردم تهران است.  گفتنی است که از این تعداد 34 درصد مرد و 66 درصد زن هستند.

زمان اجرای نظرسنجی

این نظرسنجی از تاریخ 9 تا 12 آذر ماه 1387 توسط گروه نظرسنجی مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه ای روزنامه همشهری انجام شده است.

چکیده:

- 62 درصد از پاسخگویان زن و 38 درصد مرد هستند.
- 27 درصد پاسخگویان در گروه سنی 30-21 سال قرار دارند.
- 37 درصد از پاسخگویان دارای مدرک تحصیلی دیپلم هستند.
- 35 درصد از پاسخگویان، ترجیح می دهند با هواپیما سفر کنند.
- 60 درصد از پاسخگویان از هواپیما استفاده کردند.
- 55 درصد از پاسخگویانی که از هواپیما استفاده نمی‌کنند، دلیل خود را فراهم نبودن موقعیت عنوان کردند،
 - 48  درصد از پاسخگویانی که از هواپیما استفاده می‌کنند، در سال 1 تا 3 بار با هواپیما سفر می‌کنند.
- 53 درصد از پاسخگویانی که از هواپیما استفاده می‌کنند پروازشان داخلی است.
- 40 درصد از پاسخگویانی که از پرواز داخلی استفاده می‌کنند، تا حدی از پروازشان راضی هستند.
- 63 درصد از پاسخگویانی که از پرواز خارجی استفاده می‌کنند، از پروازشان زیاد راضی هستند.                  
- 76 درصد از پاسخگویانی که از هواپیما استفاده می‌کنند. صرفه جویی در وقت را از مزایای سفر هوایی می‌دانند.
- 26 درصد از پاسخگویانی که از هواپیما استفاده می‌کنند. عدم امنیت را از مشکلات سفرهای هوایی می‌دانند.
- 62 درصد از پاسخگویانی که از هواپیما استفاده می‌کنند، تاخیر داشته‌اند.
- 71درصد از پاسخگویانی که تاخیر داشتند بین 1 تا 3 ساعت تاخیر داشتند.
- 80 درصد پاسخگویانی که تاخیر داشتند گفته اند که شرکت هواپیمایی مزبور هیچ کاری در مواقع تاخیر انجام نمی‌دهد.
- به منظور بررسی دقیق‌تر نتایج بدست آمده بین سوال ‌های پرسش نامه با جنسیت پاسخگویان  تقاطع گرفته شد نتایج حاصل از جداول( کا اسکوار ) بیان‌‌گر آن است که بین  سوال های  (1، 2، 6 و 8 ) با جنسیت  رابطه معنی دار به شرح زیر وجود دارد:
- بیشترمردان ترجیح می دهند با وسیله نقلیه سواری مسافرت کنند ولی بیشتر زنان ترجیح می هند با هواپیما سفر کنند.
- مردان نسبت به زنان مسافرت هوایی بیشتری داشتند.
- میزان رضایت زنان از پرواز داخلی زیاد و میزان رضایت مردان از پرواز داخلی تا حدی است.
- زنان و مردان مزایای مسافرت با هواپیما را صرفه جویی در وقت می دانند.

جنس پاسخگویان   

بر اساس جدول شماره 1، از میان 1177 نفر پاسخگو 62 درصد  زن  و 38 درصد مرد  هستند.

جدول شماره 1- توزیع پاسخگویان بر اساس جنس

 
سن پاسخگویان

جدول شماره 2، نشان دهنده توزیع جامعه آماری این تحقیق است. همان طور که مشاهده می‌شود بزرگ‌ترین گروه سنی در 1177 نفر پاسخگوی این تحقیق را گروه سنی 21 تا 30 سال (27 درصد) و کوچک ترین گروه سنی را افراد 71 سال به بالا (4 درصد) تشکیل می دهند.

جدول شماره 2- توزیع پاسخگویان بر اساس سن

نمودار شماره 2- پراکندگی پاسخگویان بر اساس سن

سطح تحصیلات پاسخگویان

بر اساس آمار مندرج در جدول شماره 3، از میان 1177 نفر پاسخگو 37 درصد دیپلم و 3 درصد کارشناس ارشد و بالاتر هستند.

جدول شماره 3- توزیع پاسخگویان بر اساس میزان تحصیلات

نمودار شماره 3- پراکندگی پاسخگویان بر اساس میزان تحصیلات

پاسخگویان ترجیح می‌دهند با چه وسیله ای سفر کنند؟

بر اساس آمار مندرج در جدول شماره4، از میان 1177 نفر پاسخگو 35 درصد هواپیما ، 34 درصد سواری‌، 22 درصد قطار، 8 درصد  اتوبوس و 1 درصد ترجیح می دهند با سایر وسایل نقلیه  سفر کنند.

جدول شماره 4-  توزیع پاسخگویان بر اساس ارجح بودن وسیله سفر

نمودار شماره 4-  پراکندگی پاسخگویان  بر اساس ارجح بودن وسیله سفر

پاسخگویان تا به حال با هواپیما سفر کردند؟

  بر اساس آمار مندرج در جدول شماره 5، از میان 1177 نفر پاسخگو 60 درصدشان  با هواپیما سفر کرده و 40 درصد تا کنون با هواپیما سفر نکردند.

جدول شماره 5- توزیع پاسخگویان بر اینکه تا به حال با  هواپیما سفر کردند

دلیل استفاده نکردن از هواپیما از نظر پاسخگویان

بر اساس آمار مندرج در جدول شماره 6، دلایل  55 درصد از پاسخگویانی که با هواپیما پرواز نکردند، پیش نیامدن موقعیت، 31 درصد هزینه بالا و 2 درصد عدم امنیت هواپیماها را  از دلایل استفاده نکردن از هواپیما می دانند.

جدول شماره 6 – توزیع پاسخگویان بر اساس دلایل استفاده نکردن از هواپیما

نمودار شماره  6- پراکندگی پاسخگویان بر اساس دلایل استفاده نکردن از هواپیما

پاسخگویان در سال چند بار با هواپیما سفر می‌کنند؟

بر اساس آمار مندرج در جدول شماره 7، از بین 706 نفر پاسخگویی که با هواپیما سفر می‌کنند، 48 درصد از پاسخگویان 1 تا 3 بار، 38 درصد هرچند سال یک بار و 5 درصد  7 بار به بالا در سال از هواپیما استفاده می کنند.

جدول شماره 7 – توزیع پاسخگویان بر اساس تعداد سفرهای هوایی سالانه

نمودار شماره 7– پراکندگی پاسخگویان بر اساس تعداد سفرهای هوایی سالانه

سفر هوایی پاسخگویان داخلی است یا خارجی؟

بر اساس آمار مندرج در جدول شماره 8، از بین 706 نفر پاسخگویی که با هواپیما سفر می‌کنند،  53 درصد پرواز داخلی، 32 درصد هر دو پرواز داخلی و خارجی و 15 درصد پروازشان خارجی است.

جدول شماره 8 – توزیع پاسخگویان بر اساس مقصد سفر هوایی

نمودار شماره  8– پراکندگی پاسخگویان بر اساس مقصد سفر هوایی
 

میزان رضایت پاسخگویانی که از پرواز داخلی استفاده می کنند چقدر است؟

بر اساس آمار مندرج در جدول شماره 9، از بین 706 نفر پاسخگویی که با هواپیما سفر می‌کنند ، میزان رضایت از پرواز داخلی، 40 درصد تا حدی، 37 درصد زیاد و 23 درصد کم است.

جدول شماره 9 – توزیع پاسخگویان بر اساس میزان رضایت آنها از پرواز داخلی

نمودار شماره  9– پراکندگی پاسخگویان بر اساس میزان رضایت آنها از پرواز داخلی

میزان رضایت پاسخگویانی که از پرواز خارجی استفاده می کنند چقدر است؟

بر اساس آمار مندرج در جدول شماره 10، از بین 706 نفر پاسخگویی که با هواپیما سفر می‌کنند، میزان رضایت از پرواز خارجی، 63 درصد زیاد ، 31 درصد تا حدی و 3 درصد کم است.

   جدول شماره 10 – توزیع پاسخگویان بر اساس نظر آنان درباره میزان رضایت  از پرواز خارجی

  نمودار شماره 10- پراکندگی پاسخگویان بر اساس نظر آنان درباره میزان رضایت  از پرواز خارجی
 

مزایای استفاده از هواپیما از نظر پاسخگویان

بر اساس آمار مندرج در جدول شماره11،  از بین 706 نفر پاسخگویی که با هواپیما سفر می‌کنند  76 درصد، صرفه‌جویی در وقت و 24 درصد راحتی در مسافرت را از مزایای استفاده از هواپیما می‌دانند.

جدول شماره 11 – توزیع پاسخگویان بر اساس مزایای استفاده از هواپیما

    نمودار شماره  11- پراکندگی پاسخگویان بر اساس مزایای استفاده از هواپیما 

مشکلات سفرهای هوایی از نظر پاسخگویان

بر اساس آمار مندرج در جدول شماره12، از بین 706 نفر پاسخگویی که با هواپیما سفر می‌کنند، 26 درصد عدم امنیت، 25 درصد تاخیر، 10 درصد فرسودگی ناوگان هوایی  و 1 درصد چاله‌های هوایی از مشکلات سفرهای هوایی می‌دانند.

جدول شماره 12– توزیع پاسخگویان بر اساس مشکلات سفرهای هوایی

نمودار شماره  12- پراکندگی پاسخگویان بر اساس مشکلات سفرهای هوایی

 پاسخگویان در سفر با هواپیما تاخیر داشته‌اند یا خیر؟

بر اساس آمار مندرج در جدول شماره13، 62 درصد از پاسخگویانی که با هواپیما مسافرت میکنند، تاخیر داشتند و 38 درصد تاخیر نداشتند.

جدول شماره 13– توزیع پاسخگویان بر اساس مواجهه با تاخیر در پرواز

 پاسخگویان چند ساعت تاخیر داشتند؟

بر اساس آمار مندرج در جدول شماره14، از 440 نفر پاسخگویی که تاخیر داشتند 71 درصد بین 1  تا 3 ساعت و 4 درصد بین 10 تا 12 ساعت تاخیر داشتند.

جدول شماره 14– توزیع پاسخگویان بر اساس میزان تاخیر در پرواز

نمودار شماره 14-پراکندگی پاسخگویان بر اساس میزان تاخیر در پرواز

 در مواقع تاخیر شرکت هواپیمایی مزبور چه کارهایی انجام می دهد؟

بر اساس آمار مندرج در جدول شماره15، از 440 نفر پاسخگویی که تاخیر داشتند 80 درصد گفته اند شرکت هواپیمایی مزبور در مواقع تاخیر هیچ کاری انجام نداده است و 5 درصد در مواقع تاخیر، بردن مسافرین به هتل را از کارهای شرکت هواپیمایی مزبور می دانند.

جدول شماره 15– توزیع پاسخگویان بر اساس نوع برخورد شرکتهای هواپیمایی در صورت تاخیر

   نمودار شماره 15-پراکندگی پاسخگویان بر اساس نوع برخورد شرکتهای هواپیمایی در صورت تاخیر