به گزارش همشهری آنلاین، روزنامه همشهری نوشت:

حوادث اخیر در ایران به بهانه‌ای در دست دشمنان کشور برای موج‌سواری و اتهام‌زنی به ایران تبدیل شده ‌است؛ رویکردی که می‌کوشد جمهوری‌اسلامی را به «سرکوب اعتراضات مسالمت‌آمیز» متهم کند. این درحالی‌است که بررسی‌ها نشان می‌دهد در سال‌های اخیر دست‌کم ۲۵۰۰ تجمع مسالمت‌آمیز، به‌صورت قانونی یا غیرقانونی، در کشور برگزار و در آن مطالبات صنفی پیگیری شده ‌است.

 اگرچه آمار رسمی از سوی مراجع ذیربط در این زمینه منتشر نشده، اما بررسی اخبار تجمعات در ۲ سال‌گذشته حکایت از آن دارد که در سال ۱۴۰۰ دست‌کم ۱۵۰۰ تجمع (قانونی یا غیرقانونی) و در سال ۱۳۹۹ نیز حداقل حدود هزار تجمع (قانونی یا غیرقانونی) با ابعاد و میزان جمعیت متفاوت در شهرهای مختلف کشور برگزار شده که قریب به‌اتفاق آنها نیز بدون دخالت نیروهای انتظامی و با مسالمت پایان یافته و قشرها و اصناف گوناگون تجمع‌کننده توانسته‌اند خواست‌ها و مطالبات‌شان را به مسئولان مربوط منتقل کنند.

با نگاهی به تجمع‌های برگزارشده در ۲ سال‌گذشته درمی‌یابیم که مردم و اصناف معترض با تجمع درمقابل استانداری‌ها، فرمانداری‌ها، بخشداری‌ها، مجلس، قوه‌قضاییه و همچنین وزارتخانه‌های مربوطه، اعتراض خود را بدون هیچ فشار و محدودیتی با مقام‌های مربوط مطرح کرده‌اند و در بسیاری از موارد، پیگیری‌ها برای تحقق مطالبات مطرح‌شده ازسوی مراجع دولتی نیز انجام شده ‌است.
بررسی تجمع‌های برگزار شده در این مدت حکایت از آن دارد که حجم زیادی از آنها از سوی اصناف و قشرهایی ازجمله «معلمان»، «بازنشستگان»، «کشاورزان» و «کارگران» برگزار شده و موضوع «واکسن کرونا» و «کم‌آبی» نیز طی سال‌های ۹۹ و ۱۴۰۰ زمینه‌ساز برگزاری تجمع‌های بسیاری در شهرهای مختلف کشور شده ‌است.

۴۳ هزار تجمع در ۴ سال

اینها درحالی‌است که براساس اصل ۲۷ قانون اساسی جمهوری‌اسلامی، «تشکیل اجتماعات و راهپیمایی‌ها، بدون حمل سلاح، به شرط آنکه مخل به مبانی اسلام نباشد، آزاد است»؛ اصلی که اگرچه تاکنون آنچنان که باید از ظرفیت‌های آن استفاده نشده، اما بستر مناسبی برای طرح مطالبات مردمی در چارچوب قانون و به‌صورت مسالمت‌آمیز فراهم کرده ‌است.

اگرچه دشمنان مردم ایران در هفته‌های اخیر تلاش کردند مسیر انتقال مسالمت‌آمیز مطالبات مردم به مسئولان را «مسدود شده» جلوه دهند، اما بررسی‌ها حکایت از آن دارد که مردم، از قشرها و صنوف مختلف، در سال‌های اخیر با برگزاری تجمع‌های مسالمت‌آمیز، خواست‌ها و مطالبات خود را مطرح کرده‌اند که بخش قابل‌توجهی از آنها نیز با پیگیری مسئولان مربوط تا رسیدن به نتیجه همراه بوده‌است.
این درحالی است که آمارهای جسته و گریخته موجود در زمینه برگزاری تجمع‌های مسالمت‌آمیز درسطح کشور بسیار بیش‌از اینهاست. سخنگوی وقت وزارت کشور در دی‌ماه ۱۳۹۶ در جریان یک نشست‌خبری، به آماری در این زمینه اشاره کرده‌ که نشان می‌دهد مردم در شهرهای مختلف ایران در سال‌های گذشته برای پیگیری مطالبات خود در حوزه‌های مختلف تجمعات بسیاری برگزار کرده‌اند. سلمان سامانی در آن نشست اعلام کرد در طول دولت یازدهم، حدود ۴۳ هزار تجمع «با مجوز یا بدون‌مجوز» در کشور برگزار شده ‌است.

وی اگرچه به جزئیات بیشتری در این زمینه اشاره نکرد، اما این آمار نشان می‌دهد برگزاری تجمعات مسالمت‌آمیز و قانونی روالی است که در سال‌های گذشته در سطح کشور وجود داشته و به‌عنوان زمینه‌ای برای انتقال مطالبات مردم به مسئولان مطرح بوده‌است.

نکته جالب اینجاست که به‌گفته مقام‌های وقت وزارت کشور، در سال ۱۳۹۸، ۳۳۱ تجمع با استفاده از سازوکارهای مشخص شده در قانون برگزار شده ‌است. اگرچه براساس آمارهای موجود، این تعداد تجمع قانونی میزان ناچیزی از تجمع‌های برگزار شده در آن سال بوده، اما نشان می‌دهد راه برگزاری تجمع‌های قانونی بسته نیست و با اصلاح برخی فرایندها، می‌توان شاهد برگزاری تجمع‌های بیشتری بود.

نمونه‌هایی از تجمعات مسالمت‌آمیز در سال ۱۴۰۰

موج‌سواری رسانه‌های معاند با کلیدواژه «سرکوب» در شرایطی است که در سال‌های اخیر شهرهای مختلف کشور به‌دفعات شاهد برگزاری تجمع‌های قانونی و مسالمت‌آمیز بوده‌ که با بازتاب‌های گسترده‌ای نیز همراه شده ‌است. به‌عنوان مثال، در طول سال ۱۴۰۰ شاهد برگزاری تجمع‌های زیادی ازجمله «تجمع‌های بازنشستگان تامین‌اجتماعی در فروردین»، «تجمع سهامداران بورس در فروردین»، «تجمع اعتراضی داروسازان در چند شهر کشور در فروردین»، «تجمع مالباختگان بورس در ۳ کلانشهر در اردیبهشت»، «تجمع اعتراضی کشاورزان اصفهانی به کمبود آب در اردیبهشت»، «تجمع‌های کارگران پیمانی صنعت نفت برای پیگیری مطالبات خود در تیرماه»، «تجمع مردم اصفهان برای پیگیری موضوع خشکی زاینده‌رود در آبان‌ماه»، «تجمع بیماران تالاسمی در شیراز در آذرماه»، «تجمع اعتراضی مردم استان چهارمحال‌وبختیاری به کمبود آب در آذرماه»، «تجمع کارگران فصلی مجتمع کشت و صنعت نیشکر هفت‌تپه»، «تجمع خانواده‌های جانباختگان هواپیمای اوکراینی مقابل دادگاه در تهران در آذرماه»، «تجمع خانواده‌های کودکان مبتلا به بیماری ‌SMA در تهران در آذرماه»، «تجمع‌های اعتراضی معلمان در شهرهای مختلف کشور در آذرماه»، «تجمع مالباختگان «سکه ثامن» در تهران» و «تجمع کارگران شرکتی صنعت برق در تهران در آذرماه» در سطح کشور بوده‌ایم؛ ۱۵ نمونه از تجمع‌های مسالمت‌آمیزی که درطول سال گذشته در شهرهای مختلف کشور برگزار و طی آن، مطالبات و خواست‌های تجمع‌کنندگان به مسئولان مربوط منتقل شده ‌است.

به این فهرست باید تجمع‌های صنفی قشرهایی مانند معلمان، بازنشستگان و کارگران شرکتی را هم افزود که درطول سال‌های گذشته همواره به‌صورت مسالمت‌آمیز با برگزاری تجمع‌هایی مطالبات خود را به مسئولان انتقال داده‌اند؛ بدون اینکه خشونت زمینه‌ساز به حاشیه رانده‌شدن خواست‌های آنان شده باشد.

تجمع‌های اعتراضی صنفی در سال ۱۳۹۹

دراین میان در طول سال ۱۳۹۹ با طیف وسیعی از تجمع‌های اعتراضی در زمینه‌های متفاوت و ازسوی قشرها و اصناف مختلف مواجه هستیم که بدون خشونت، خواسته‌های خود را به گوش مسئولان کشور رسانده‌اند. بررسی‌ها نشان می‌دهد در سال ۱۳۹۹ تجمع‌های اعتراضی از حوزه سیاست ‌گرفته تا ورزش را شامل شده ‌است و معدود مواردی از میان آنها می‌توان یافت که به دخالت نیروهای انتظامی منجر شده یا به خشونت کشیده شده باشد.

تجمع اعتراضی دستفروشان درمقابل شهرداری تهران در آخرین روزهای فروردین، برپایی تجمع‌هایی درباره چالش کم‌آبی درطول فصل بهار در برخی شهرهای خوزستان، تجمع اعتراضی آموزش‌دهندگان نهضت سوادآموزی در تهران در خردادماه، برگزاری تجمع‌هایی در حمایت از قره‌باغ در مهرماه، دست‌کم در ۳ استان و تجمع هواداران استقلال مقابل مجلس در مهرماه، ازجمله برخی تجمع‌های مسالمت‌آمیز درطول سال ۱۳۹۹ بوده‌اند که بدون خشونت برگزار شده ‌است.
علاوه‌بر اینها در طول سال ۱۳۹۹ مالباختگان ارزی و بورس به‌دفعات درمقابل اداره‌ها و وزارتخانه‌های مرتبط تجمع‌ اعتراضی برگزار کردند و به طرح مسالمت‌آمیز مطالبات خود پرداختند. کارگران، بازنشستگان و پرستاران نیز از دیگر قشرهایی بودند که در آن سال به برگزاری تجمع‌های اعتراضی در شهرهای مختلف کشور دست زدند.

اقدام مجلس برای رفع کاستی‌های قانونی

رئیس کارگروه اجتماعات قانونی کمیسیون امور داخلی کشور و شوراها در مجلس در گفت‌وگو با همشهری با اشاره به ظرفیت‌های مغفول‌مانده در قانون اساسی برای برگزاری تجمع‌های مسالمت‌آمیز، تصریح کرد که مجلس درحال برداشتن گام‌های مهمی برای رفع نقاط ابهام در این زمینه است و پیش‌نویس طرحی در این زمینه در اختیار احزاب، گروه‌ها و کارشناسان مربوط قرار گرفته تا با تصویب آن، خلأهای موجود در این زمینه رفع شود.

احمد علیرضابیگی اگرچه آمار دقیقی از تجمع‌های اعتراضی در سال‌های اخیر اعلام نکرد، اما بر این نکته تأکید داشت که در سال‌های اخیر و به‌ویژه در سال ۱۴۰۰ تعداد قابل‌توجهی از تجمع‌های مسالمت‌آمیز در کشور برگزار شده ‌است؛ «در سال ۱۴۰۰ شاهد برگزاری تجمع‌های مسالمت‌آمیز قابل‌توجهی در گستره ملی و محلی بودیم که حدود ۹۷ درصد از آنها با رویکرد صنفی و کارگری بوده و طی آن مطالبات اصناف و قشرهای مختلف جامعه مطرح شده ‌است.»

نماینده آذربایجان‌شرقی در مجلس به این نکته هم اشاره کرد که تنها حدود ۳ درصد از تجمع‌های سال ۱۴۰۰ جنبه سیاسی داشته‌ که البته آنها نیز به‌صورت مسالمت‌آمیز برگزار شده ‌است. وی با تأکید بر اینکه مجلس می‌کوشد کاستی‌های قانونی موجود در زمینه برگزاری تجمع‌های قانونی را رفع کند، تصریح‌کرد: طرحی که پیش‌نویس آن ازسوی مجلس تهیه شده، ناظر بر برگزاری اجتماعات ملی و محلی است تا امکان محترم‌شمردن انتقال شکایت‌ها و مطالبات مردم به مسئولان به‌صورت حداکثری فراهم شود.

علیرضابیگی به این نکته هم تأکید کرد که با تصویب پیش‌نویس مدنظر، ضمانت اجرایی لازم برای برگزاری مسالمت‌آمیز تجمعات ارائه شود و قوه ‌مجریه و سایر دستگاه‌های ذیربط متعهد می‌شوند شرایط و امنیت لازم را برای طرح مسالمت‌آمیز مطالبات مردمی درجریان تجمعات قانونی فراهم کنند.

وی اضافه‌کرد: در طرح «نحوه تشکیل تجمعات و برگزاری راهپیمایی‌ها» مسئولیت مستقیم برعهده فرماندار، به‌عنوان مقام‌عالی دولت در شهر، گذاشته شده‌ و حق استیناف نیز برای برگزارکنندگان تجمع درنظر گرفته شده ‌است. به‌این معنی که کمیته استیناف ایرادهای مطرح‌شده از سوی فرماندار یا مقام عالی دولت را بررسی می‌کند و درصورت ممانعت بی‌مورد، مسئول مربوط بازخواست خواهد شد.

همدلی اصفهانی‌ها خنثی‌کننده اقدامات معاندین

پاییز ۱۴۰۰، اصفهان شاهد یکی از نمودهای عینی برگزاری تجمعات مسالمت‌آمیز در ایران بود. در اواسط آبان‌ماه سال‌گذشته کشاورزان شرق اصفهان در اعتراض به کم‌آبی، دست به تجمع زدند و در بستر خشک زاینده‌رود چادرهایی را برای اقامت اعتراضی برافراشتند. بعد از گذشت چند روز از استقرار این کشاورزان در نزدیکی پل‌خواجو، کشاورزان غرب استان نیز به آنان پیوستند و هر روز به تعداد جمعیت مطالبه‌گران اضافه‌ می‌شد. درچنین شرایطی بخش قابل‌توجهی از مردم اصفهان هم که خطر جدی فرونشست زمین را از نزدیک لمس کرده بودند، به گروه دادخواهان و مطالبه‌گران احیای زاینده‌رود پیوستند. مطالبه‌گری اصفهانی‌ها در روز جمعه ۲۸ آبان‌ماه جلوه کم‌نظیری به‌خود گرفت و بستر خشک زاینده‌رود پذیرای طیف گسترده‌ای از مردم اصفهان بود که قاب بی‌بدیلی از همدلی، مطالبه‌گری و متانت آفریدند و با برگزاری تجمعی مسالمت‌آمیز، خواست‌های خود را به‌گوش مسئولان کشوری و استانی رساندند. درچنین شرایطی با وجود فراخوان گروه‌های معاند برای به آشوب کشاندن این تجمع، همگرایی کم‌نظیر مردم اصفهان برای احیای زاینده‌رود تحت‌تأثیر قرار نگرفت و این تجمع با قول‌های مسئولان مربوط، بدون خشونت پایان یافت و تلاش‌های عده معدودی برای به آشوب کشاندن حضور جمعیت، به نتیجه‌ای نرسید.

در این میان با وجود اینکه عده معدودی به سمت نیروهای انتظامی سنگ پرتاب می‌کردند و قصد داشتند پلیس را وادار به برخورد سخت کنند، اما خویشتنداری مأموران انتظامی زمینه‌ساز شکل‌گیری جلوه‌های زیبایی از یک «تجمع مسالمت‌آمیز» شد.

همشهری - علیرضا احمدی