بحران مسکن آمریکا به بازارهای مالی این کشور سرایت کرد و بازارهای مالی آمریکا، اکثر مؤسسات مالی و بانکهای بزرگ جهان را درگیر بحران خود کرد و در آخر هم سایر بازارها و کشورها دچار بحران اقتصادی شدند. در ژانویه (نخستین ماه میلادی) نشانههایی از آنچه در پیش است، بروز پیدا کرد اما عده کمی هشدار این نشانهها را درک کردند. تا اواسط سال 2008، بازارهای مالی سقوط کردند و اما در ماه ژوئن (ششمین ماه میلادی) دوباره به وضعیت قبلی بازگشتند به همین سبب، تا آن زمان کمتر کسی گمان میکرد رکود عظیمی در انتظار اقتصاد دنیاست.
اما فقط زمانی که در ماه سپتامبر (نهمین ماه میلادی) اقتصاد آمریکا دچار اوضاع وخیم مالی شد، دیگر همگان باور کردند که بحران اقتصادی شدیدی در پیش است. از آن پس بود که واقعیت بحران اقتصادی، خود را نمایان ساخت و رکود، غیرقابل انکار شد و دیگر هیچ کشوری از آن مصون نماند.
با وجود گسترش بحران به تمامی ابعاد اقتصاد جهانی، بحران مالی نامیدن این اوضاع ناگوار جهانی، نادرست نیست، چرا که منشا اصلی آن، از بازارهای مالی بوده و هست. 2علت برای گسترش دومینووار بحران مالی آمریکا به سایر اقتصادهای جهان برشمرده میشود که یکی ارتباط تنگاتنگ بازارهای مالی کشورها در دنیای امروز و دیگری قدرت چشمگیر آثار روانی در بازارهای مالی است که بحران را همچون بیماری واگیردار از یک بخش به سایر بخشها منتقل میکند.
به اعتقاد اقتصاددانان، زنگ خطر برای اقتصاد جهان در سال 2006 به صدا درآمد اما صدای این زنگ خطر آنقدر بلند نبود تا تصمیمگیران دولت آمریکا را قانع سازد که دگرگونی عظیمی در پیش است. در سال 2007 هم «بانک نوردن راک» انگلستان ورشکسته شد که اکنون آن را نخستین قربانی بحران مالی جهانی میدانند. اما همان موقع که این بانک ورشکسته شد، همگان این واقعه را یک اتفاق میدانستند و نه چراغ خطر یک بحران عظیم.
زمان اعلام رکود اقتصادی کشورها در سال 2008
1جولای: دانمارک
13آگوست: استونی
8سپتامبر: لیتوانی
25سپتامبر: ایرلند
26سپتامبر: زلاندنو
10اکتبر: سنگاپور
13نوامبر: آلمان
14نوامبر: ایتالیا، هنگ کنگ و اتحادیه اروپا
17نوامبر: ژاپن
28نوامبر: سوئد
1دسامبر: آمریکا
9دسامبر: کانادا
ژانویه
در اواخر نخستین ماه سال 2008 انتشار آمار خرید و فروش مسکن در ایالات متحده آمریکا، نشاندهنده رکود عظیم بازار مسکن این کشور بود. این آمار نشان میداد که در سال 2007 فروش مسکن در آمریکا به پایینترین سطح 25سال اخیر سقوط کرده است. همان زمان برخی نخبگان اقتصادی پیشبینی کردند که این رکود عظیم در بازار مسکن آمریکا میتواند کل اقتصاد این کشور را در برگیرد.در نخستین ماه میلادی، نفت خام و طلا دروازههای قیمت را در نوردیدند و روند صعودی آهنگینی داشتند. قیمت نفتخام برای نخستین بار در تاریخ به رکورد 100دلار دست یافت و هر اونس (35/28گرم) طلا 860دلار فروش رفت.
فوریه
انفجار باروت مهمات بازار مسکن ایالات متحده آمریکا در این ماه اندکاندک آغاز شد. نخستین نشانه آن نیز در این بود که فروشندگان مسکن در بخشهایی از آمریکا و کانادا که معاملات مسکن در آن مناطق شدیدا پررونق بود، املاک خود را بسیار سریعتر از آنچه تصور میشد به فروش گذاشتند که شتاب آنان در فروش املاک، در تاریخ بیسابقه بود. در این ماه، بحران مؤسسات مالی و بانکها نیز به تدریج در حال نمایان شدن بود.
مارس
قیمت نفت همچنان گولزننده بالا میرفت و از 110دلار نیز بالاتر رفت. به تبع افزایش قیمت نفت خام، فراوردههای نفتی همچون بنزین و گازوئیل نیز دوران افزایش قیمت را طی میکردند اما وقایعی در بازار مسکن و مالی آمریکا رخ داد که نشان از حال و روز ناخوش آن داشت. مثلا «بیر اشترنز» یکی از بزرگترین شرکتهای سرمایهگذار در بازار مسکن بهعلت ورشکستگی، به قیمت هر سهم 2دلار به شرکت جی.پی.مورگان فروخته شد؛ رقمی که نسبت به قیمت این شرکت در چند هفته قبلتر، بسیار ناچیز بود. همچنین شاخص بورس داوجونز (بورس شرکتهای صنعتی آمریکا) روند نزولی طی کرد و دهم مارس نسبت به 5ماه قبل، 20درصد سقوط نشان داد.
آوریل
بحران اقتصادی اندک اندک به مواد غذایی هم کشیده شد. کشورهای صادرکننده برنج برای تامین نیاز داخلی، صادرات برنج را کاهش دادند و همین مسئله، پف کردن قیمت برنج در جهان را بهدنبال داشت. نشانههای کوچک بحران مالی در شرکتهای هواپیمایی نیز در ماه آوریل نمایان شد.
جولای
قیمت بنزین به پیروی از بهای نفت، در کشورهای غربی همچنان سر به آسمان میسایید. بهای نفت به بالاترین رکورد خود یعنی 145دلار در هر بشکه رسید که 2برابر نرخ مدت مشابه سال قبل بود، به همین سبب بهای بنزین در برخی مناطق آمریکا نیز به سطح بیسابقه 5/1دلار در هر لیتر رسید. بانکها و مؤسسات مالی بزرگ آمریکا در هفدهم جولای از زیان حدودا 435میلیارد دلاری خود بهعلت سرمایهگذاریهای ناکام در بازار مسکن خبر دادند. در این ماه، نخستین اقدامات دولتیسازی در آمریکا هم کلید خورد و دولت 2 مؤسسه در آستانه ورشکستگی فنیمک و فردیمک را به مالکیت خود درآورد. این 2مؤسسه حدود نصف 12تریلیون دلار بازار اوراق رهنی آمریکا را در اختیار داشتند.
نوامبر
در این ماه، بحران مالی آمریکا سراسر جهان را در بر گرفت و سران 20 اقتصاد بزرگ جهان را وادار ساخت اجلاسی اضطراری در واشنگتن تشکیل دهند، البته این نشست هیچ نتیجه مفیدی بهدنبال نداشت. در ماه نوامبر، کمکهای مالی دولتها به بانکها شدت گرفت و روند معکوس خصوصیسازی روز به روز بیشتر شد.
ژوئن
در ماه ژوئن، کمتر کسی به فکر بحران مالی بود و توجهات به افزایش قیمت نفت بود که سایر بازارها را تحتتأثیر قرار داده بود. مثلا در اثر افزایش مستمر قیمت سوخت، شرکتهای هواپیمایی دوران سختی را میگذراندند بهطوری که در ماه ژوئن، شرکت هواپیمایی کانادا (بزرگترین شرکت هوایی این کشور) اکثر پروازهای خود را لغو و مسیرهای پروازیاش را بهطور چشمگیری کاهش داد و حدود 2هزار نفر را اخراج کرد و هشدار داد که اگر قیمت سوخت همچنان رو به افزایش باشد، شمار بیشتری از کارکنان خود را بیکار خواهد کرد.
اکتبر
اکتبر هم ماه شوم دیگری برای فعالان بازارهای مالی بود و بحران به بازار ارز هم کشیده شد و سرمایهگذاران مبالغ عظیم سرمایههای خود را به ارزهای قویتری همچون ین و فرانک سوئیس تبدیل کردند. در این وضعیت، اقتصادهای نوظهور نیز درگیر بحران نقدینگی شدند و دست کمک به صندوق بینالمللی پول دراز کردند.در این ماه، روند کاهش قیمتها به بازار طلا و نفت هم رسید و بهای نفت در طول ماه اکتبر 60دلار کاهش یافت.
سپتامبر
ماه سپتامبر، تماما به اخبار بروز بحران در بازارهای مالی اختصاص داشت و بیماری مهیب اقتصاد جهانی در این ماه بهطور کامل با ورشکستگی، ادغامهای اجباری و زیانهای عظیم چندین مؤسسه مالی معتبر و بزرگ آمریکا آشکار شد.
بازارهای سهام آمریکا در این ماه، نوسانات شدیدی را تجربه کردند و هر چند در این ماه، سقوط شاخصهای سهام رکوردگونه بود، اما تمامی این رکوردها در ماههای بعد بارها شکسته شد.ولی از ماه سپتامبر، بحران از مرزهای آمریکا سریعا به سایر کشورهای جهان سرایت کرد و شماری از بانکهای اروپایی نیز به مرز بحران رسیدند و شاخص بورسهای معتبر یکی پس از دیگری، سقوط کردند و ارزش بازارهای مالی کاهشهای چشمگیری یافت.
می
ادامه گسترش بحران مالی در آمریکا و اعلام زیاندهی مؤسسات مالی بزرگ این کشور.
آگوست
بانکها و مؤسسات مالی اروپا و آسیا به تدریج تحتتأثیر بحران مالی آمریکا قرار گرفتند و ابعاد رکود اقتصادی به سایر جهان کشیده شد.
دسامبر
در ماه پایانی سال 2008، ورشکستگی بانکها، سقوط بازارهای مالی و سقوط قیمت نفت ادامه یافت و کشورهای متعددی به رکود اقتصادی فرورفتند و همگان متفقالقول سال 2008 را سال سیاه اقتصاد جهان نامیدند.