فلسطین، پدیده جام جهانی | سیاستی که شکست خورد | سرکوب جشن فلسطینی‌ها پس از پیروزی تیم مراکش

به گزارش همشهری آنلاین،‏ در هیاهوی شادی بی‌حد و حصر پس از پیروزی تیم ملی مراکش بر پرتغال و راهیابی نخستین کشور عربی به مرحله یک‌چهارم نهایی جام‌جهانی فوتبال قطر، بازیکنان لحظاتی کنار هم جمع شدند تا این پیروزی تاریخی را با گرفتن عکس یادگاری ثبت کنند. بازیکنان و مربیان تیم مراکش در زمینی که ۲ساعت برای پیروزی بر پرتغال دویده بودند، پرچمی دیگر را برافراشتند؛ پرچم فلسطین.

این نخستین‌بار است که جام‌جهانی در کشوری عربی برگزار می‌شود و به همین دلیل مردم کشورهای عربی به لحاظ جغرافیایی، خدماتی و فرهنگی بیش از جام‌جهانی‌های قبلی به آن دسترسی دارند. به اعتقاد ناظران، این تورنمنت ورزشی شرایطی را فراهم کرده تا مردم خاورمیانه بدون ترس و در غیاب محدودیت‌های معمول حکومتی در کنار یکدیگر جمع شوند. در نتیجه، فلسطین به‌طور خودکار مرکز توجه قرار گرفته و مردم کشورهای مسلمان تلاش می‌کنند که در کنار خوشحالی و شادی در چنین فضایی بر تعهد خودشان به آرمان فلسطین نیز تأکید کنند. واقعیت این است که پرچم فلسطین طی روزهای اخیر در دوحه به نماد سیاسی تماشاچیان عرب و مسلمان تبدیل شده و مشخصه ثابت سکوها در مسابقات بوده است.

وب‌سایت الجزیره در گزارشی از دوحه می‌نویسد: «جام‌جهانی فوتبال ۲۰۲۲قطر تصاویر ماندگاری از همبستگی گسترده جهان عرب با آرمان فلسطین خلق کرده؛ چه در زمین فوتبال و چه خارج از آن. بزرگ‌ترین تورنمنت ورزشی جهان نشان داد که مسئله فلسطین حذف شدنی نیست.» مجله آمریکایی نیشن نوشته است: «جام‌جهانی فوتبال ثابت کرد که بستری کارآمد برای دیده شدن مردم فلسطین در سطح جهانی است. بنرهای زنده باد فلسطین در بسیاری از مسابقات فوتبال به اهتزار درآمد. در مسابقه تونس و فرانسه نیز یکی از تماشاگران به سبک جیمی‌جامپ با پرچم فلسطین وارد زمین فوتبال شد و زمانی که مأموران امنیتی تلاش کردند تا او را از زمین خارج کنند در حمایت از فلسطین شعار داد.» نیشن به اتفاقی دیگر هم اشاره می‌کند که یکی از دیدنی‌ترین حاشیه‌های جام امسال بود؛ یک هوادار مصری در پخش زنده در مصاحبه با یک شبکه تلویزیونی اسرائیلی فریاد زد: «زنده باد فلسطین!»

شیرین احمد، گزارشگر ارشد شبکه کانادایی سی‌بی‌سی که برای پوشش رقابت‌های جام‌جهانی به قطر سفر کرده، می‌گوید که هیچ‌گاه این اندازه پرچم فلسطینی یکجا ندیده است؛ پرچم‌هایی که اغلب دست کسانی است که فلسطینی نیستند، اما از آزادی فلسطین حمایت می‌کنند. او به مجله نیشن می‌گوید: «به‌عنوان کسی که در کانادا متولد شده و بزرگ شده‌ام و کسی که همیشه به شیوه خودم مقاومت فلسطین و نسل‌کشی‌ فلسطینی‌ها را رصد کرده‌ام، باید بگویم که آنچه در جام‌جهانی قطر درباره فلسطین در جریان است، واقعا تاثیرگذار است.» احمد با اشاره به اینکه این روزها در دوحه مسئله حقوق فلسطینی‌ها به یکی از موضوعات گفت‌وگوهای روزمره فوتبالی‌ها تبدیل شده، می‌گوید: «دنبال این نیستم که کسی دیدگاه سیاسی مرا تأیید یا رد کند، اما اینجا در دوحه با بیشتر کسانی که صحبت کرده‌ام نظر مرا در حمایت از فلسطینی‌ها تأیید می‎کنند.»

شکست سیاست عادی‌سازی

قطر برخلاف کشورهایی چون بحرین، مراکش و امارات‌متحده عربی، پیمان عادی‌سازی روابط با تل آویو موسوم به پیمان ابراهیم را که با حمایت تمام‌قد دونالد ترامپ در سال ۲۰۲۰نهایی شد، امضا نکرده است. دوحه گرچه با تل‌آویو روابط رسمی دیپلماتیک ندارد، اما در چارچوب مذاکرات با فدراسیون بین‌المللی فوتبال (فیفا) اجازه داده که در جریان برگزاری مسابقات جام‌جهانی پروازهای مستقیم از سرزمین‌های اشغالی به دوحه انجام شود. همچنین به دیپلمات‌های اسرائیلی اجازه داده شده تا برای حمایت کنسولی از شهروندان این رژیم، در چندین آژانس‌ هوایی در دوحه مستقر شوند. با این حال، دوحه با اطلاع از احساسات ضدصهیونیستی قطری‌ها تأکید کرده که این اقدامات موقتی است و قرار نیست که هیچ توافقی مبنی بر عادی‌سازی روابط با تل‌آویو امضا شود.

در ابتدای مسابقات جام‌جهانی، نزدیک به ۴هزار اسرائیلی و ۸هزار فلسطینی ویزای ورود به قطر را دریافت کردند. فیفا اعلام کرده که توافق با قطر جهت صدور مجوز برای ساکنان سرزمین‌های اشغالی جهت سفر به دوحه در ازای آن بوده که رژیم‌صهیونیستی نیز به فلسطینی‌ها اجازه دهد که از فرودگاه‌های تل‌آویو به قطر پرواز کنند. با این حال، اما هنوز مشخص نیست چه تعداد فلسطینی توانسته‌اند از موانع سخت بازرسی‌ها و تدابیر شدید امنیتی که برای سفر فلسطینی‌ها از تل‌آویو درنظر گرفته شده عبور کرده و خود را به قطر برسانند. گفته شده اغلب فلسطینی‌های ساکن کرانه باختری از طریق فرودگاه اردن خود را به قطر رسانده‌اند؛ درحالی‌که فلسطینی‌های نوار غزه از طریق گذرگاه مرزی رفح به مصر رفته و از آنجا به قطر رفته‌اند.

بسیاری از شبکه‌های تلویزیونی اسرائیل هم خبرنگاران و دوربین‌های خود را به قطر فرستادند. الجزیره می‌نویسد: «تل‌آویو احتمالا فکر می‌کرد که این مسابقات فرصتی استثنایی است تا نشان دهد که می‌تواند بر سیاست ده‌ها ساله اعراب مبنی بر تعامل نداشتن با دولت استعماری اسرائیل غلبه کند، اما مشخص شد که اینطور نیست.» آنچه طی روزهای اخیر در شبکه‌های اجتماعی به‌وفور دیده می‌شود این است که اغلب هواداران فوتبال کشورهای عرب و مسلمان درخواست‌های مصاحبه رسانه‌های اسرائیلی را رد کرده‌اند. ده‌ها ویدئو در شبکه‌های اجتماعی منتشر شده که نشان می‌دهد اسرائیلی‌ها تلاش می‌کنند تا کسی را برای مصاحبه پیدا کنند و اغلب دست خالی بازمی‌گردند. هواداران فوتبال از لبنانی‌ها، عربستانی‌ها، مراکشی‌ها و مصری‌ها گرفته تا اردنی‌ها، قطری‌ها، یمنی‌ها و حتی ژاپنی‌ها و برزیلی‌ها از قرار گرفتن روبه‌روی دوربین‌ اسرائیلی‌ها امتناع می‌کنند. در یکی از این ویدئوها خبرنگار اسرائیلی ناامیدانه در تلاش برای راضی کردن چند هوادار مراکشی برای مصاحبه کردن، خطاب به آنان می‌گوید: «شما با ما قرارداد صلح امضا کردید، اینطور نیست؟» هواداران مراکشی اما همچنان که از دوربین فاصله می‌گیرند، می‌گویند: «فلسطین؛ نه اسرائیل!»

این روزها در سرزمین‌های اشغالی این احساس وجود دارد که اسرائیلی‌ها وصله ناجور بازی‌های جام‌جهانی ۲۰۲۲قطر هستند. گزارش‌های متعددی منتشر شده مبنی بر اینکه اسرائیلی‌ها به محض فاش شدن هویتشان از رستوران‌ها و تاکسی‌ها در قطر بیرون انداخته شده‌اند. الجزیره می‌نویسد: به‌نظر می‌رسد که اسرائیلی‎ها کم‌کم متوجه این واقعیت می‎شوند که تلاش‌ها برای عادی‌سازی روابط آنطور که ادعا می‌کردند موفق نبوده است. تمام جهان عرب می‌داند که عادی‌سازی و معاملات صلح فقط روی کاغذ و برای دولت‌هایی معتبر است که نماینده مردم نیستند. قلب جهان عرب تا زمان آزادی فلسطینی‌ها با آنان می‌ماند.»

مجله نیشن نیز با اشاره تلویحی به شکست سیاست عادی‌سازی روابط اسرائیل و جهان عرب می‌نویسد: «جرد کوشنر، نماینده سابق دولت آمریکا در امور خاورمیانه که معتقد است اعتبار عادی‌سازی روابط جهان عرب و اسرائیل متعلق به اوست در رقابت‌های جام‌جهانی فوتبال حضور داشت. سؤال ایجاست که آیا او زمانی که در جایگاه VIP خود در ورزشگاه نشسته بود، شعارهای تماشاگران در حمایت از فلسطین را هم می‌شنید یا نه؟»
حمایت اعراب در قطر از فلسطین با استقبال گسترده فلسطینی‌ها در سرزمین‌های اشغالی ازجمله کرانه باختری روبه‌رو شده است. نیویورک‌تایمز می‌نویسد: «درست است که برخی از دولت‌های عربی با تل‌آویو توافق صلح امضا کرده‌اند، اما آنچه در خیابان‌ها و استادیوم‌های قطر جریان دارد نشان می‌دهد که ساکنان کشورهای عربی همچنان از فلسطینی‌ها حمایت می‌کنند؛ حقیقتی که این روزها فلسطینی‌ها را عمیقا خوشحال و دلگرم کرده است.»

فلسطین در سال ۱۹۹۸ به عضویت رسمی فیفا درآمد. فیفا نخستین سازمان بین‎المللی بود که این کشور را به رسمیت شناخت و درحالی‌که با سایر شعارهای سیاسی این جام به‌شدت برخورد کرده در برابر به اهتزاز درآمدن پرچم فلسطین در بازی‌ها و بین تماشاگران سکوت کرده است. مسابقات جام‌جهانی فوتبال هنوز به پایان نرسیده، اما به‌نظر می‎رسد که برنده این تورنمنت از همین حالا مشخص شده است: فلسطین؛ تیمی که گرچه نامش در فهرست تیم‌های حاضر در مسابقات نبود، اما در قلب و ذهن هوادارانش در سراسر جهان گلزنی می‌کرد.

سرکوب جشن فلسطینی‌ها پس از پیروزی تیم مراکش

مراکشی‌ها که پرتغال را شکست دادند و به یک‌چهارم نهایی جام‌جهانی صعود کردند، گویی همه جهان عرب به یک‌چهارم نهایی صعود کرده است. در بسیاری از کشورهای عربی، جوان‌ها جشن به پا کردند. برای فلسطینی‌ها این پیروزی رنگ و بوی دیگری داشت؛ چراکه بازیکنان تیم فوتبال مراکش، پرچم فلسطین را بعد از بازی به مستطیل سبز بردند و با آن عکس یادگاری گرفتند؛ تصویری که به‌صورت زنده به همه جهان مخابره شد. پس از بازی، جوانان فلسطینی ساکن بیت‌المقدس با پرچم مراکش به پایکوبی در خیابان‌ها پرداختند. این شادی را اما اسرائیلی‌ها تاب نیاوردند. وب‌سایت العربی‌الجدید گزارش داد که نیروهای صهیونیستی به منطقه باب العامود بیت‌المقدس یورش بوده و جشن صدها جوان فلسطینی به مناسبت پیروزی تیم ملی فوتبال مراکش را سرکوب کردند. با این حال، دیگر مناطق کرانه باختری و غزه شاهد جشن فلسطینی‌ها به‌خاطر پیروزی مراکش بود.